De Tweede Ronde. Jaargang 24

[p. 4]

Nederlands proza

[p. 5]

Liszt voor de lichte linkerhand
Noud Bles

‘Ben jij katholiek opgevoed?’ vraagt Károly terwijl hij de spaghettibandjes over haar schouders omlaag schuift.

‘Nee,’ zegt Zsuzsi. ‘Moet dat?’ Op haar bleke huid verschijnt kippenvel. ‘Je hebt koude handen.’

‘Wacht tot ik gespeeld heb. Dan springen de vonken van mijn vingers. Een katholiek verleden is handig. Liszt was in naam katholiek.’

Ze helpt hem de sluiting op haar rug te openen. Hij kijkt langdurig naar haar meisjesbovenlichaam.

‘Ik voel me net een schilderij,’ klaagt ze.

‘Iets meer wegdraaien,’ wijst hij. ‘En je rechterarm naar voren. Maak de beweging.’

‘Zo?’

‘Nu weer terug.’

‘En?’

‘Ik wil de Introductie nog één keer oefenen.’

‘Alleen met mijn trui aan.’

Hij heeft zich al omgedraaid naar de piano en bladert naar het begin van de partituur.

Vlak boven de toetsen zweven zijn handen. Nu gaat hij nog drie keer verzitten, weet ze. Daarna sluit hij kort tweemaal zijn ogen. Ineens is er de eerste toon.

*

Met zijn ogen dicht wacht hij tot het publiek in de zaal volkomen stil is. Het eerste deel begint met een uiterst langzame wandeling van de rechterhand. Tijdens de loop gaan zijn ogen open. Een prachtige rechterhand heeft hij. Een hand die ver uit de manchet van zijn overhemd steekt. Het nieuwe overhemd is speciaal gekocht voor het concert. Als de rechterhand terugkeert naar het midden van het klavier schudt hij even met de mouw van zijn jacquet.

Ik hoop niet dat vrouwelijke pianisten een jacquet moeten dra-

[p. 6]

gen tijdens hun optreden. Ik wil mijn armen laten zien zoals violistes, ik wil een lange rok dragen. Is dat onhandig met de pedalen? De rok iets optrekken kan. Over zes jaar moet ik zover zijn. Over zes jaar zit ik achter de vleugel en wacht op het moment dat ik kan beginnen. Zo briljant als hij nu is, ben ik dan nog niet. Dat kost nog eens een jaar of zes, minstens. Optreden in de beste zaal van Boedapest, dat is het hoogst haalbare. Voor het meest aandachtige en kritische publiek in Hongarije. Liszt spelen in de zaal die naar hem genoemd is. Mijn droom.

Zijn linkerhand hangt omlaag naast de taboeret. Pas op, Károly. Niet doen. Dat verzwaart je linkerhand. Linkerhanden moeten licht blijven. Altijd bij Liszt.

Waar is hij gebleven? Oei! Opletten! In hemelsnaam! Ik zie het. Bijna aan het einde van de rechterpagina. Zijn tempo is prachtig. Het klimt onmerkbaar, maar het klimt. Hoe doet hij dat zonder te gaan jagen?

Knipoog links. Omslaan. Geen knikje of glimlach. Doe ik het goed?

*

De zaal is uitverkocht. Tenminste dat beweerde Fernand in de gang tussen de kleedkamer en de toneeldeur. In de pauze zal hij melden welke belangrijke critici aanwezig zijn. Aan Fernand heb ik de concertserie te danken. Alle stukken voor pianosolo van Franz Liszt. In tien avonden. Uit te zenden door de nationale omroep. Aangekondigd door niemand minder dan Rozsita. Rozsita met haar prachtige stem, haar perfecte dictie en haar soepele presentatie. In haar taftzijden, pauwblauwe jurk. Dat is iets anders dan wat de conservatoriummeisjes dragen. Op het conservatorium dragen alle studentes zwart. De studenten ook, trouwens.

Zsuzsi, let je op? Ik ben bijna zover. Niet aan haar borsten denken als ze omslaat. Muziek heeft ook vormen. Muziek beweegt. Muziek heeft alles. Mooi, Zsuzs, mooi op tijd.

Omslaan luistert nauw. Het is het allernauwkeurigste in het hele optreden. Eén verkeerde omslag en het concert is bedorven. Als dat de eerste avond gebeurt, is het over en voorbij.

Optreden voor publiek blijft een crime. Men zegt dat je beter speelt met mensen in de zaal. Hier, in de grote concertzaal, zitten

[p. 7]

ze aan beide kanten van het toneel. Ik geloof niet in de tover van het publiek. Geef mij de studio, smeekte ik Fernand. Hij wilde niet luisteren. Deze kans, zei hij, krijg je in je carrière maar één keer.

Omwille van die kans zit ik hier. Speel ik met het zweet over mijn hele lichaam. Het wonder van de heilige Elisabeth.

*

De populairste eetgelegenheden van Boedapest zijn aan het Franz Liszt-plein gevestigd. Op de terrassen tref je de jeunesse dorée van de hoofdstad en zij treffen daar elkaar.

‘Nee,’ zegt Zsuzsi. ‘Ik ben nog zo kort in Boedapest, ik ken maar een paar mensen.’

Ze drinken wijn, witte wijn uit Pécs.

‘Op het succes van vanavond.’

‘Op onze samenwerking.’

‘Ben je tevreden?’

‘Het ging. Kan altijd nog beter. Wij blijven oefenen tot we volmaakt op elkaar ingespeeld zijn.’

Hij zwijgt. De bladeren in de bomen ritselen, in de verte davert het grote verkeer. De rozen in het bloemperk hangen zwaar en geuren heerlijk.

Van zijn glas glijdt zijn blik over de grond, langs haar lange, in een zwarte broek gestoken benen naar boven, waar hij stopt bij haar halsopening, en dan gaat hij verder over de fluwelen band aan het begin van haar nek, langs haar wang en haar blonde haar. Ze is mooi in het gele licht van de hoge lampen. Ze is eerstejaars en ze is als het voorjaar zo jong.

Tussen de boomkruinen schemeren de gevels aan de overkant van het plein. Grijze gevels. Op de eerste verdieping achter de hoge ramen met de smalle balkons ziet hij de kamers van zijn appartement. Op het middelste raam het hatelijke bord eladó, te koop.

Mijn inhalige huisbaas wil verkopen. Hij vraagt een formidabele prijs. En krijgt die. Op een klein stuk van de Donau-oever na is dit de mooiste locatie in de hoofdstad. Voor mij is de vraagprijs onhaalbaar. Tenzij de concertserie een doorslaand succes wordt en de verkoop van de cd's alle records gaat breken. Hoe lang duurt dat? Hoeveel geduld heeft de huiseigenaar?

[p. 8]

‘Kom, we gaan naar mijn kamer,’ zegt hij en staat op.

Even is haar gezicht een vraagteken. Károly wenkt de ober en betaalt.

*

‘Schenk je wat in voor mij?’

‘Als je je trui uitdoet.’

‘Vertel je over de Elisabeth-legende?’

‘Als je bij me zit.’

‘Speel je de eerste Liebestraum voor me?’

‘Als je met mij nummer drie speelt.’

*

Zijn rechterhand gaat over haar huid. Van boven naar beneden en terug. De vingertoppen van de pianist zijn zacht en gevoelig. Elke morgen een kwartier in warm sodawater van gemiddelde sterkte, heeft hij haar verteld. Gemiddelde sterkte is: één eetlepel soda op 200 ml water bij een temperatuur van zesendertig graden. Simpel te bereiken met een babyfles en babyflesverwarmer. Kijk, hij wees in de kleine keuken naar de hoek op het aanrecht. Een lichtroze, elektrische fleswarmer waarop een mollig beertje lachend stond afgebeeld en een doorschijnende fles met inhoudsstreepjes op de zijkant.

Het sodapoeder staat in de kast erboven. Naast de fles ontstoppingsmiddel. Noodzakelijk in een oud huis, grijnsde hij. Waarvoor? vroeg ze. Voor het openhouden van smalle, loden afvoerbuizen. Ontstopping door middel van zwavelzuur, antwoordde hij. Naast de flesverwarmer het grijsgewolkte emaillen bakje. In dat bakje weekt hij.

De rechterhand moduleert de weke plekjes op haar lichaam. En de linker? Zijn linkerhand rust laag op haar rug, het topje van zijn pink valt in het kuiltje waar haar bilspleet begint.

In Brussel, zegt ze, is een Hongaarse dominee tot levenslang veroordeeld omdat hij zijn hele familie heeft uitgemoord.

Hij luistert niet.

*

[p. 9]

De heilige Elisabeth loog om bestwil en werd beloond met een wonder. Haar schoonmoeder verbood haar voedsel en kleren uit te delen aan de armen. Op een dag in februari werd ze buiten het kasteel betrapt. De etenswaren verborgen in haar schort. Schoonmoeder eiste dat ze toonde wat ze bij zich had. Rozen, hakkelde ze, ik heb rozen geplukt.

‘Rozen in februari,’ Zsuzsi vertrekt haar gezicht. ‘Dat gelooft niemand.’

Gedwongen opende Elisabeth haar schort. De heilige schoot was gevuld met rode rozen.

‘Dus eigenlijk,’ eindelijk ontspande ze haar mond, ‘twee wonderen in één.’

*

Franz Liszt viel op adellijke, kunstzinnige, onverbrekelijk gehuwde, dus onbereikbare vrouwen. Als ze muzikale aanleg hadden, het noten lezen beheersten en vermogend waren, rustte hij niet voor de edelvrouwe voor zijn charmes viel. De techniek in zijn lange vingers, slanke handen en rusteloze armen werd door niemand geëvenaard. De vrouwen schreven in hun dagboek dat zij met hun ogen dicht niet konden onderscheiden of hij haar met de linker- of met de rechterhand beroerde. Zijn pianospel betoverde, zijn toucher was onweerstaanbaar. Hij speelde en streelde en zij sloegen tot aan het vroege morgenlicht bladzijde na bladzijde om.

Die dominee, zegt ze, is door de rechtbank veroordeeld, terwijl men van de slachtoffers niets heeft gevonden. Het zwavelzuur dat hij gebruikte, lost alle delen van het menselijk lichaam op. Tot en met het skelet.

Károly's linkerhand strijkt over de zwartfluwelen band om haar nek, het enige kledingstuk dat zij draagt. Hij speelt langzaam, geduldig, licht en zacht.

*

Voor zij in slaap valt, weet hij genoeg. Enig kind van steenrijke ouders en voor zijn doel voldoende muzikaal talent. Ze mag de concertserie afmaken, op de negen komende avonden zal ze de partituurbladen precies op tijd omslaan.

[p. 10]

Heel vroeg die ochtend snijdt Károly in het perk op het plein voldoende rozen, sluipt terug naar zijn appartement en bedekt haar naakte schoot. Het bord eladó haalt hij weg van het raam.

*

Als ze wakker wordt, kleurt ze en vraagt waar ze kan douchen.

‘In de hoek van de keuken, achter het gordijn. Denk je aan mijn vingers?’ vraagt hij nog.

In het voorbijgaan vult ze de babyfles met water, voegt een ruime scheut ontstoppingsmiddel toe en zet de fleswarmer aan. Op zesendertig graden precies.

‘Ik maak ontbijt!’ roept hij boven het geluid van spetterend water uit. ‘Als je klaar bent, heb ik een verrassing.’ Tot aan zijn handpalm steekt hij de vingers van zijn linkerhand in het grijze emaillen bakje.