De Tweede Ronde. Jaargang 23

[p. 25]

Intramuraal verzorgd
Michael Spaan

Alles wat er vóór mijn eerste toeval is gebeurd, weet ik nog precies. We fokten daar toen Texelaars, een ras dat meestal tweelingen lammert. Tel uit je winst. Had je gedacht.

's Zomers lieten we die schapen op de berg hun eigen kostje bij elkaar scharrelen - een sappig grasje hier, een kruidig blad of bloempje daar, zodat ze ons twee maanden voer bespaarden. Het enige wat wij ze in het warme jaargetij verstrekten waren blokken zout, met touw bevestigd aan een boom of in de grond verankerd met een stalen pen, waar ze dan dag en nacht aan konden komen likken.

Wilde grazers namen deze door ons aangeboden mineralen ook graag aan - als bouwstenen voor hun botten - met name reebok en elandstier, die elk jaar weer een nieuw gewei op moeten zetten. Met de jacht - die in de bronst, dus in het najaar valt - schoot ik daar altijd wel een paar van af. Vergis je niet, zo'n geile elandstier is moeilijk schieten, en geváárlijk... Net als zijn koe met kalf, daar kun je beter ook niet tussen komen.

Als jager zat je halve dagen op je post, terwijl de drijvers zwijgend en de honden zonder hals te geven door de heuvels en moerassen ploeterden. Maar als de eland dan tenslotte op het schot gevallen was - en jij een sjekkie had gerookt omdat zo'n edel dier op zijn gemak moet kunnen sterven - bracht het ontweiden, met je blote vingers in die bloederige, dampend warme buik en borst, weldra weer gevoel in je verkleumde handen.

Ouwe taaie bracht ik met de pick-up naar de slager in het twintig kilometer verderop gelegen dorp, maar kalveren - de dieren jonger dan een jaar - hielden we meestal zelf. Na het slachten en besterven vroren we de bouten, stukken rug en lendenen in vacuüm getrokken plastic in, om later op te kunnen eten. Bij de gedachte aan dat malse, donkerbruine wildbraad loopt het water me nog altijd in de mond.

Ieder jaar verloor ik wel een schaap of lam aan die scharminkelige wolven die de streek onveilig maakten, soms werd er zelfs een door een beer geslagen - of meer, als dat er een was die plezier in doden had gekregen. Maar je móest je vee wel elders laten grazen.

[p. 26]

Anders hield je bij de boerderij niet meer genoeg te maaien over, kwam 's winters hooi tekort en moest voor veel geld minderwaardig spul of persvoer kopen.

Toch bleken Texelaars zich niet te lenen voor zo'n extensieve teelt. Ze hadden altijd hulp bij de bevalling nodig, konden niet goed tegen kou - en als er eens een was verwenteld, kwam die op eigen kracht vaak niet meer overeind. Er zíjn daar 's zomers wat ellendig aan hun eind geraakt... Tenslotte hebben we wat van de kudde restte maar geslacht en opgegeten of verkocht.

We waren net op trektocht in de bergen toen de boel bij ‘Tsjernobyl’ de lucht inging, en hadden niets gemerkt. Maar in de auto sprak de radio zoveel over de ontsnapte straling, dat we diarree en buikpijn kregen van de bergen vis en bessen die we dagenlang geplukt, gevangen en gegeten hadden. Beekforel-à-la-Becquerel?

Maar voor de volksgezondheid was er geen gevaar geweest, de wind had goed gestaan die dag - stond later in de krant. Jaja. Dat hoorde je dus ook uit Nederland, waar wel het vee op stal gemoeten had en raapstelen, spinazie en postelein waren doorgedraaid. Gaat u maar lekker slapen en rust zacht!

Meer dan tweehonderd maal ‘Hiroshima’ of ‘Nagasaki’, schreven ze naderhand. Denk je dat eens in, dat kan toch niet? Het móet wel meegevallen zijn, want met gesplitste ionen in je maag en darmen maak je het niet lang. Ook ons beenmerg lijkt niet aangetast, en het kan nog jaren duren voor zich kanker in ons spijsverteringsstelsel openbaart.

Maar het is ook heel iets anders waar ik nu aan kom te overlijden. Een gezwel, een wildgroei in mijn hoofd die veroorzaakt dat mijn linkerarm en -been niet langer naar behoren werken. Zo'n verlamming héét halfzijdig, ook al gaat het om een hele helft. Goddank is de mijne links. Met een rechtse had ik dit niet eens meer onder woorden kunnen brengen, wat je vaak bij mensen ziet die zijn getroffen door een tumor of een bloeding in hun linker hersenlob en dan opeens hun woordenschat en spraakvermogen tot één woord of zinnetje verschrompeld zien. Die bijvoorbeeld elke vraag met ‘Godverdomme’, ‘Koffie!’ of ‘Wóerr-dén!’ beantwoorden en dan razend worden op zichzelf, ontroostbaar moeten huilen of juist lachen. Zo bezien heb ik dus nog geluk gehad...

[p. 27]

Je moet weten dat, naast al het andere, ook mijn gezichtsvermogen afneemt. Wat het voor mij nog extra moeilijk maakt is dat ik met mijn hoofd steeds op de tafel val. Daardoor zitten allebei mijn ogen dicht, en resten mij niet meer dan spleetjes om de wereld te bezien.

‘Hebt u weer gevochten? U ziet bont en blauw!’ zei de broeder op een toon die er een grap van maken moest. ‘Zullen we u maar weer vastbinden?’ Elke ochtend word ik na het wassen en het voeren aan de tafel in een stoel gehesen. Sinds dat vallen zijn ze nu begonnen me met zwachtels aan de leuning vast te sjorren, en een kussen op het tafelblad te leggen.

Maar doordat ik daarna lange tijd alleen gelaten word, gaan mijn banden op den duur vaak los, valt dat kussen op de grond en smak ik als vanouds weer op de tafel neer waar ik met pen en schrijfpapier aan zit te werken. Als ik ben gevallen, ga ik met mijn blote vinger door. De mooiste van mijn zinnen heb ik op dit tafelblad in bloed gebouwd...

Vanmiddag kreeg ik onverwachts bezoek. Een jonge man. Hij zei dat hij uit Friesland kwam, waar hij gezeild had.

‘Wat leuk,’ zei ik. ‘Dat doet mijn zoon daar ook. Hij geeft les in De Veenhoop, is zelfs hoofd-instructeur.’

Zegt-ie: ‘Ja Pap, dat ben ik.’

We barstten allebei in huilen uit - en gingen daar mee door tot de verpleegster ons luidruchtig-joviaal een kopje thee kwam brengen.

(Hier breken de notities af, daar mijn vader kort hierna is overleden. Na de begrafenis heb ik getracht uit al zijn losse krabbels nog een beetje een geheel te maken. M.S.)