De Tweede Ronde. Jaargang 21

[p. 186]

Twee gedichten
W.H. Auden^*
(Vertaling Arie Sonneveld)

De stille wet

De Stille Wet voert nimmer strijd
Met wetten van waarschijnlijkheid,
Maar laat atoom en ster hun baan,
Ziet mensen in hun wezen aan,
Geeft onze leugens geen bescheid.

Zo komt het dat geen overheid
Haar code in de vingers krijgt;
Formules doen slechts afbreuk aan

De Stille Wet.

Nooit maakte Haar lankmoedigheid
Aan wie de dood zoekt een verwijt:
Wie Haar per auto wil verslaan,
Wie Haar in drank tracht te ontgaan,
Wordt zo gewaar hoe Zij kastijdt,

De Stille Wet.

* W.H. Auden (1907-1973), ‘born and bred a British pharisee’, vertrok in 1939 naar New York. Deze twee gedichten zijn geschreven in de jaren veertig. The Hidden Law is een speelse en ernstige miniatuur. In Praise of Limestone is een paysage moralisé: het gedicht is een hommage aan het vergankelijke landschap (kalksteen lost op in water) van het Zuid-Italiaanse Ischia waar Auden 's zomers vaak verbleef; Tegelijkertijd symboliseert het onvergankelijkheid. Het gedicht is geschreven in breed uitwaaierende verzen die geen eindrijm kennen, maar wel vaak stafrijm.

The Hidden Law

The Hidden Law does not deny
Our laws of probability,
But takes the atom and the star
And human beings as they are,
And answers nothing as we lie.

It is the only reason why
No government can codify,
And verbal definitions mar

The Hidden Law.

Its utter patience will not try
To stop us if we want to die:
When we escape It in a car,
When we forget It in a bar,
These are the ways we're punished by

The Hidden Law.

[p. 187]

Ter ere van krijtsteen

Zou het landschap zich aandienen dat ons, onbestendigen,

Een blijvend heimwee bezorgt, dan is het in hoofdzaak

Omdat het oplost in water. Bezie de afgeronde hellingen

Met hun vluchtig aroma van tijm en, daaronder,

Een geheim systeem van grotten en gangen; hoor de bronnen

Die overal ontspringen met onderdrukt gelach,

Elk een meertje vullend voor de vis, elk slijpend aan

Zijn eigen kleine ravijn, welks kliffen bezigheid

Geven aan vlinder en hagedis; onderzoek deze streek

Van korte afstanden en welbepaalde plaatsen:

Wat zou meer als Moeder kunnen zijn of mooier als achtergrond

Voor haar zoon, de mannetjes-flirt die lui in de zon

Tegen een rots ligt, nooit eraan twijfelend dat men hem,

Ondanks fouten, liefheeft, wiens daden voortspruiten

Uit zijn charmerend vermogen? Van verweerd gesteente

Naar heuveltop-tempel, van opborrelend water naar

Markante fontein, van wilde naar bewerkte wijngaard,

Zijn vernuftige maar korte stappen, die de wens van een kind

Meer aandacht te krijgen dan zijn broers, door

Plezieren of klieren, gemakkelijk zet.

In praise of limestone

If it form the one landscape that we, the inconstant ones,

Are consistently homesick for, this is chiefly

Because it dissolves in water. Mark these rounded slopes

With their surface fragrance of thyme and, beneath,

A secret system of caves and conduits; hear the springs

That spurt out everywhere with a chuckle,

Each filling a private pool for its fish and carving

Its own little ravine whose cliffs entertain

The butterfly and the lizard; examine this region

Of short distances and definite places:.

What could be more like Mother or a fitter background

For her son, the flirtatious male who lounges

Against a rock in the sunlight, never doubting

That for all his faults he is loved; whose works are but

Extensions of his power to charm? From weathered outcrop

To hill-top temple, from appearing waters to

Conspicuous fountains, from a wild to a formal vineyard,

Are ingenious but short steps that a child's wish

To receive more attention than his brothers, whether

By pleasing or teasing, can easily take.

[p. 188]

[Nederlands]

Aanschouw dan de bende rivalen als ze op en afklimmen,

Getweeën of gedrieën, hun steile steenpartijen, soms

Gearmd, maar nooit, goddank, in de pas; of druk doende

's Middags aan de schaduwzijde van een open plek met

Een vlot gesprek, elkaar te goed kennend om te denken

Dat er enig belangrijk geheim is, onmachtig

Een god te bevatten wiens luimige buien moreel zijn,

Die niet kan worden gesust met een slimme zin of een

Goed lied: want zij, gewend aan de respons van stenen,

Hebben nooit hun gelaat hoeven bedekken uit vrees

Voor de ontembare furie van een laaiende krater;

Vertrouwd met lokale behoeften van valleien

Waarin alles kan worden betast of te voet bereikt,

Hebben hun ogen nooit gekeken in oneindige ruimte

Door het vlechtwerk van een nomaden-kam; gelukkig geboren,

Hebben hun benen nooit de schimmels ontmoet

En de insecten van de jungle, de monsterlijke levensvormen

Waarmee wij, naar wij gaarne hopen, niets gemeen hebben.

Dus als een van hen ontspoort, blijft de werking van

Diens geest begrijpelijk: een pooier worden

[Engels]

Watch then, the band of rivals as they climb up and down

Their steep stone gennels in twos and threes, at times

Arm in arm, but never, thank God, in step; or engaged

On the shady side of a square at midday in

Voluble discourse, knowing each other too well to think

There are any important secrets, unable

To conceive a god whose temper-tantrums are moral

And not to be pacified by a clever line

Or a good lay: for, accustomed to a stone that responds,

They have never had to veil their faces in awe

Of a crater whose blazing fury could not be fixed;

Adjusted to the local needs of valleys

Where everything can be touched or reached by walking,

Their eyes have never looked into infinite space

Through the lattice-work of a nomad's comb; born lucky,

Their legs have never encountered the fungi

And insects of the jungle, the monstrous forms and lives

With which we have nothing, we like to hope, in common.

So, when one of them goes to the bad, the way his mind works

Remains comprehensible: to become a pimp

[p. 189]

[Nederlands]

Of doen in nep-juwelen, of een mooie tenor verpesten

Met het oog op hysterisch applaus, kan elk overkomen,

Behalve de besten en slechtsten onder ons...

Dat is, denk ik waarom

De besten en slechtsten hier nooit lang bleven, maar zochten naar

Mateloze gronden waar de schoonheid niet zo extern was,

Het licht minder publiek en de zin van het leven nog wat meer

Dan een kamp vol dwaasheid: ‘Kom!’ riepen granieten woestenijen,

‘Hoe ontwijkend is jouw humor, hoe vluchtig jouw

Liefste kus, hoe permanent is de dood! (Heiligen-in-spe

Slopen zuchtend weg.) ‘Kom!’ zoemden klei en steengruis,

‘Op onze vlakten is ruimte om legers te drillen; rivieren

Willen getemd worden, slaven u een praalgraf bouwen

In grote stijl: het mensdom is zacht als de aarde en beide

Dienen veranderd.’ (Een Caesar in wording stond op en vertrok,

Met deuren smijtend.) Maar de echte roekeloze werd gegrepen

Door een oudere, koudere stem, de oceanische fluistering:

‘Ik ben de eenzaamheid die niets vraagt en belooft;

En zo zal ik je bevrijden. Er is geen liefde;

Er zijn slechts de vormen van naijver, allemaal treurig.’

[Engels]

Or deal in fake jewellery or ruin a fine tenor voice

For effects that bring down the house, could happen to all

But the best and worst of us...

That is why, I suppose,

The best and worst never stayed here long but sought

Immoderate soils where the beauty was not so external,

The light less public and the meaning of life

Something more than a mad camp. ‘Come!’ cried the granite wastes,

‘How evasive is your humour, how accidental

Your kindest kiss, how permanent is death.’ (Saints-to-be

Slipped away sighing.) ‘Come!’ purred the clays and gravels.

‘On our plains there is room for armies to drill; rivers

Wait to be tamed and slaves construct you a tomb

In the grand manner: soft as the earth is mankind and both

Need to be altered.’ (Intendant Caesars rose and

Left, slamming the door.) But the really reckless were fetched

By an older colder voice, the oceanic whisper:

‘I am the solitude that asks and promises nothing;

That is how I shall set you free. There is no love;

There are only the various envies, all of them sad.’

[p. 190]

[Nederlands]

Dat was waar, mijn beste, al deze stemmen spraken waarheid,

En nu nog; dit land is niet zo knus als het lijkt,

Noch is zijn vrede de historische rust van een plek

Waar iets is geregeld, eens voor altijd: een achterlijk,

Gedelapideerd gebied, verbonden

Met de grote drukke wereld door een tunnel, van een ietwat

Sjofele charme, is dat alles wat het nu is? Niet helemaal:

Het heeft een wereldse taak die het, ondanks zichzelf,

Niet verwaarloost, want wat voor Grootmachten vanzelf spreekt

Wordt problematisch; het stoort ons besef van recht. De dichter,

Bewonderd om zijn eerlijke gewoonte de zon de zon

Te noemen, zijn geest Puzzel, raakt van zijn stuk

Door deze marmeren beelden die zo duidelijk twijfel zaaien

Aan zijn anti-mythologische mythe; en deze schoffies

Die de wetenschapper nazitten door de betegelde zuilengang

Met hun levendige verlokkingen, laken zijn aandacht

Voor de verstgelegen aspecten der Natuur; ook mij wordt

Verweten wat en hoeveel je weet. Geen tijd verliezen, niet

Gevangen worden, niet achtergelaten, niet, alsjeblieft!

Lijken op de beesten die steeds hetzelfde doen, of op iets als water

[Engels]

They were right, my dear, all those voices were right

And still are; this land is not the sweet home that it looks,

Nor its peace the historical calm of a site

Where something was settled once and for all: A backward

And delapidated province, connected

To the big busy world by a tunnel, with a certain

Seedy appeal, is that all it is now? Not quite:

It has a worldly duty which in spite of itself

It does not neglect, but calls into question

All the Great Powers assume; it disturbs our rights. The poet,

Admired for his earnest habit of calling

The sun the sun, his mind Puzzle, is made uneasy

By these marble statues which so obviously doubt

His antimythological myth; and these gamins,

Pursuing the scientist down the tiled colonnade

With such lively offers, rebuke his concern for Nature's

Remotest aspects; I, too, am reproached, for what

And how much you know. Not to lose time, not to get caught,

Not to be left behind, not, please! to resemble

The beasts who repeat themselves, or a thing like water

[p. 191]

[Nederlands]

Of steen waarvan het gedrag kan worden voorspeld, dit is

Ons Dagelijks Gebed, welks grootste vreugde muziek is,

Die overal kan worden gemaakt, onzichtbaar is

En geen geur heeft. Voorzover we moeten rekenen met

De dood als feit, hebben we ongetwijfeld gelijk: maar als

Zonden kunnen worden vergeven, als lichamen opstaan uit de

Dood, raken deze modificaties van stof tot

Onschuldige atleten en gesticulerende fonteinen,

Louter gemaakt om het plezier, nog aan iets anders:

Verlosten kan het niet schelen uit welke hoek men ze bekijkt,

Ze hebben niets te verbergen. Beste, ik weet niets van

Beide, maar als ik tracht me een volmaakte liefde voor te stellen

Of het komende leven: wat ik hoor is het gemurmel van

Ondergronds water, wat ik zie is een landschap van krijtsteen.

[Engels]

Or stone whose conduct can be predicted, these

Arc our Common Prayer, whose greatest comfort is music

Which can be made anywhere, is invisible,

And docs not smell. In so far as we have to look forward

To death as a fact, no doubt we are right: But if

Sins can be forgiven, if bodies rise from the dead,

These modifications of matter into

Innocent athletes and gesticulating fountains,

Made solely for pleasure, make a further point:

The blessed will not care what angle they are regarded from,

Having nothing to hide. Dear, I know nothing of

Either, but when I try to imagine a faultless love

Or the life to come, what I hear is the murmur

Of underground streams, what I see is a limestone landscape.