De Tweede Ronde. Jaargang 21

[p. 171]

Jozef in de put
Pia Tafdrup^*
(Vertaling Andrea Voigt)

Wie zal er luisteren, wie zal er oordelen?
Vader, u zond mij naar Sichem,
maar mijn broeders waren al opgebroken,
ik vond ze uiteindelijk op een veld in Dotan.

Ik liep wat ik kon om mijn vader bescheid te brengen
tot ik mijn broeders zag, die weidden,
mijn zon, mijn maan, mijn elf sterren,
ik ging als planeet met gestage vaart tussen jullie in.

Waarom misgunden jullie mij mijn baan?
Waarom bespotten jullie mij om mijn dromen,
die immers tot mij kwamen zonder dat ik had geroepen,
toen we samen schoven gebonden of vee gehoed hadden.

* Pia Tafdrup (1952). Deense dichteres die sinds haar debuut in 1981 negen bundels publiceerde. In 1998 kreeg zij de Literatuurprijs van de Noordse Raad voor haar oeuvre.

Josef i cisternen

Hvem skal høre, hvem skal dømme?
Far, du sendte mig til Sikem,
men mine brødre var draget derfra,
jeg fandt dem omsider på en mark i Dotan.

Jeg løb og løb for at bringe bud tilbage,
indtil jeg så mine brødre, der vogtede kvaeget,
min sol, min måne, mine elleve stjerner,
jeg var en planet på bestandig fart imellem jer.

Hvorfor misundte I min bane?
Hvorfor hånede I mig for mine drømme,
de kom jo til mig, uden at jeg havde kaldt,
når vi havde bundet neg eller vogtet kvraeget sammen.

[p. 172]

[Nederlands]

Heel rustig is het hier, de warmte neemt toe, de stenen zijn heet,
de geur van mijn eigen van zon verstoken huid omringt mij,
jullie smeedden een aanslag om mij te doden, maar kwamen door
Rubens woorden
op andere gedachten, mijn pronkgewaad, dat ik van mijn vader
kreeg, namen jullie af.

Het vee stond te kijken toen jullie midden op het veld naar elkaar
riepen,
mij bij mijn kleren pakten en het gewaad van mij afrukten, om te
kunnen zeggen
dat ik door wilde dieren verslonden was, jullie lieten mij neer
maar er is geen water op de bodem van deze put.

Wilden jullie, mijn oudere broeders, mij levend in het graf gooien,
toen jullie mijn gewaad afrukten en mij bonden als een schoof?
Ik hoorde jullie nog lang, onderscheidde vaag een aantal van jullie
stemmen
tussen de cicaden, terwijl jullie aten in de schaduw van de boom.

Vader, in mijn droom boog uw schoof voor de mijne toen we ze
bonden,
moeder, de uwe eveneens, wat weet u nu van mij, wat vreest u?
Al mijn broeders, wier schoven in dezelfde droom neerbogen,
waar gingen jullie heen toen jullie opbraken na de maaltijd op het
veld.

[Deens]

Helt tyst er her, varmen tager til, stenene sveder,
lugten af min egen solfremmede hud omringer mig,
I lagde råd op om at draebe mig, men kom ved Rubens ord
på andre tanker, min aermekjortel tog I, dén jeg havde fået af min far.

Kvaeget så på os, da I midt ude på marken råbte højt til hinanden,
greb fat i mine klaeder og rev kjortlen af mig, for at kunne sige
jeg var blevet aedt af vilde dyr, I hejsede mig herned,
men der er ikke vand på bunden af denne cisterne.

Ville I, mine aeldre brødre, kaste mig levende i graven,
da I rev kjortlen af mig og bandt mig som et neg?
Jeg hørte jer laenge, skelnede svagt mellem cikader
enkelte af jeres stemmer, mens I holdt måltid i skyggen af traeet.

Far, i drømmen bøjede dit neg sig for mit, da vi bandt dem,
mor, dit gjorde ligeså, hvad ved I om mig nu, hvad frygter I?
Brødre, alle I, hvis neg i samme drøm bøjede sig,
hvor tog I hen, da I siden brød op efter måltidet på marken.

[p. 173]

[Nederlands]

Is dit de ingang tot het dodenrijk? Het is hier oorverdovend stil,
ik word bedekt door het zonlicht, krijtwit verblindend, de zon staat
in het zenit,
mijn lippen hebben steeds meer moeite de woorden te vormen,
vader, u houdt van mij, en daarom haten mijn broeders mij.

Ik ben alleen in mijn lichaam, zie mijn eigen schaduw niet,
de vliegen kleven in mijn nek en op mijn armen, ik kleef
als hars en dadels, ik verlang naar een slok water en de wind
waar ik tegenin liep, toen ik uit het dal van Hebron weggestuurd
werd.

Broeders, jullie legden de deksel niet terug op de put,
wilden jullie mij verbergen of mij als vijand verdrinken?
Kunnen mijn kreten tegen deze afbrokkelende muren opklimmen,
een moeizame trektocht, kunnen ze uit deze diepte komen?

Mijn polsslag weerkaatst in deze cirkel van rotsige stenen,
moet ik eerst deze muren bevuilen van angst,
word ik naakt gevangen in mijn dromerij,
geliefd ben ik niet bij mijn eigen broeders.

[Deens]

Er dette indgangen til dødsriget? Her er rungendc stille,
jeg daekkes af sollys, benhvidt og blaendende, solen er i zenit,
laeberne har stadig svaerere ved at forme ordene,
far, du elsker mig, og over det baerer mine brødre nag.

Jeg er alene i min krop, ser ikke min egen skygge,
fluerne klistrer til min nakke og mine arme, jeg er klaebrig
som harpiks og dadler, jeg laenges efter en drik vand og vinden,
jeg løb imod, da jeg blev sendt bort fra Hebrons Dal.

Brødre, I lagde ikke daekslet tilbage over cisternen,
ville I skjule mig eller drukne mig som fjende?
Kan mine råb klatre op ad disse smuldrende mure,
en slaebsom vandring, kan de nå bort fra dette dyb?

Min puls giver genlyd mellem denne kreds af klippesten,
skal jeg skide disse viegge til af angst forinden,
skal jeg fanges nøgen i mit eget drømmespind,
elsket er jeg ikke af mine egne brødre.

[p. 174]

[Nederlands]

Straks wordt het nacht hier op de bodem van de put,
daarna wordt het dag, is de put oud en gebarsten,
kan de afgrond opengaan, kan water binnendringen,
zal het plotseling hevig gaan regenen?

Of zullen de vogels in deze schacht naar mij duiken,
zullen ze klapwiekend hun klauwen diep in mijn vlees slaan,
zal een snavel het zout uit mijn ingewanden bikken
en mijn bloed als dorstlessende regen drinken?

Als het wonderlijke gebeurt, als de dauw komt,
zal ik elke druppel van deze stenen likken, hun geur inademen
als nardus en kassia, als amandelbloesem en aloë,
broeders, ik heb jullie gesmeekt, maar jullie wilden niet luisteren.

Ben ik een dier dat geslacht is, een offer op weg naar het altaar
of is het de ochtendzon die stroomt? Kwamen mijn woorden
toch nog ver boven de bovenste rand stenen uit,
heeft iemand mijn schreeuwen gehoord, of waren het mijn
gebeden?

[Deens]

Det vil blive nat hernede på bunden af brønden,
og det vil biive dag, er cisternen gammel og sprukken,
kan afgrunden åbne sig og vand traenge ind,
vil regnen falde pludseligt og voldsomt?

Eller skal fuglene dykke efter mig i denne skakt,
skal de baske med vingerne og slå kløerne dybt i mit kød,
skal et naeb hakke saltet frem af mine indvolde
og drikke af mit blod som laeskende regn?

Hvis det vidunderlige indtraeffer, hvis duggen falder,
vil jeg slikke disse sten for hver en dråbe, indånde deres lugt
som nardus og kassia, som mandelblomst og aloe,
brødre, jeg bønfaldt jer, men I ville ikke høre.

Er jeg et slagtet dyr, et offer på vej til alteret
eller er det morgensolen, der flyder? Nåede mine ord
alligevel højt op over den øverste braemme af sten,
hørte nogen mine skrig, eller var det mine bønner?

[p. 175]

[Nederlands]

Zou het verre gemompel van buiten of van binnen komen,
vang ik vreemde stemmen op, of ben ik het zelf
die roept, roept mijn oor, of hoort mijn mond,
zoek ik, of word ik gevonden?

Verdrink ik in mijn eigen hese kreten,
vullen zij de bron waarin ze weerkaatsen,
zal ik door toevallige passanten opgehesen worden,
of ontwaar ik het laatste gefluister uit mijn eigen keel.

Dit is niet de dood, jullie wilden verwant bloed niet vergieten,
dit is het lijden, de uiterste beproeving, waarbij ik helder
en gehaat getuigen zal van mijn eigen vernedering,
maar ik heb mijn geboorte niet verkozen, en de dromen kwamen
vanzelf.

[Deens]

Kommer den fjerne mumlen mon udefra eller indefra,
opfanger jeg fremmede røster, eller er det mig,
der kalder, kalder øret, eller hører munden,
søger jeg, eller findes jeg?

Drukner jeg i mine egne haese råb,
er det dem, der fylder brønden og giver genlyd,
skal jeg hentes op af forbirejsende, der tilfaeldigt kommer forbi,
eller er det en sidste hvisken fra min cgcn strube, jeg aner.

Dette er ikke døden, I ville ikke udgyde slaegtens blod,
det er lidelsen, den yderste prøvelse, hvor jeg klarsynet
og forhadt skal vaere vidne til min egen ydmygelse,
men jeg valgte ikke min fødsel, og drømmene kom af sig selv.

[p. 176]

[Nederlands]

Vader, kent u het verschil tussen het bloed van een dier en dat van
mij?
Kom ik eerder terug dan mijn bebloede, verscheurde gewaad?
Dat verontrust mij nog het meest, dat u zult rouwen
en mijn dood zult vrezen - nog heeft de dood mij niet aangeraakt.

Wat komt er uit mijn mond, word ik gewurgd,
of losgesneden van mijzelf? Hoor ik mijn eigen stem,
of echt die van anderen, zal ik over de rand van de put komen,
voor mijn laatste krachten zijn weggeëbd?

Nee, niet het regenwater vult de diepte van de put, maar de hoop
op wederopstanding; ik word wakker door de stemmen van een
hele karavaan,
de vervaarlijk zware stap van kamelen, ik word opgehesen, ik word
opgehaald
door trekkende kooplieden, weg uit dit gevang, weg uit de droogste
schoot der aarde.

[Deens]

Far, kan du skelne et dyrs blod fra mit?
Kommer jeg før min blodige, sønderrevne kjortci?
Det er det, der bekymrer mig mest af alt, dette at du skal sørge
og frygte mig død - endnu har døden ikke rørt mig.

Hvad er det, der kommer ud af munden,
kvaeles jeg, eller skaeres jeg fri af mig selv?
Hører jeg min egen stemme, eller er det virkelig andres,
vil jeg nå op over cisternens kant, før de sidste kraefter er vaek?

Nej, det er ikke regnvandet, der fylder brøndens dyb,
men genopstandelseshåbet; jeg vågner ved stemmer fra en hel karavane,
kamelers gungrende tunge skridt, jeg løftes, jeg hentes
af rejsende købmamd, op fra dette faengsel, ud af jordens tørreste skød.