De Tweede Ronde. Jaargang 20

[p. 115]

Vertaalde poëzie

Kavafis, schets door G. Kefallinós (Alexandrijnse criticus, 1879-1922)

[p. 116]

Zwanger
Kyriákos Charalambídis^*
(Vertaling Hero Hokwerda)

't Was donker en ik richtte me tot jou,
mijn God, en zei je mijn verdriet; ik was toen
zwanger van Andríkos, je weet het vast nog wel,
en zei tot jou: ‘Doe alsjeblieft je wonder
en laat ons naar ons dorp, naar Ássia,¹ teruggaan.’
En jij zei toen, o goedertieren God,
dat jij het goed vond, maar dan moest ik wél
voor mijn terugkeer allen die vermist zijn ruilen.
‘Hun moeders wil ik zulk een ding niet aandoen,
zo'n ongeluk...’

* Kyriákos Charalambídis (Nicosia; geb. 1940 bij Famagusta, nu in het Turkse deel) geldt als de belangrijkste vertegenwoordiger van de Grieks-Cypriotische dichtersgeneratie die omstreeks 1960 (het jaar van Cyprus' onafhankelijkheid) aantrad. Dat was aanvankelijk een tijd van ‘lente’, waarna zich al gauw nieuwe dreigingen lieten voelen, die zouden uitlopen op het drama van 1974: de Turkse inval en bezetting van bijna 40% van het eiland en de gedwongen volksverhuizing. Ook Charalambídis' poëzie is van die gebeurtenissen doortrokken, maar hij tracht de tragiek ervan te sublimeren tot een reflectie daarop in de wereld van visioen en symboliek; zijn belangrijkste bundel in dat verband is Ammóchostos Vasilévousa (Famagusta Keizerstad, 1982).
Naast de refugiés waarvan in dit gedicht sprake is, zijn er meer schrijnende wonden die sinds 1974 nog steeds niet geheeld zijn, bijv. de ‘vermisten’, tegen de 1500 personen wier lot officieel onbekend is; speculaties te over, bijvoorbeeld dat een aantal nog ergens geïsoleerd in de binnenlanden van Turkije zou wonen. In zijn bundel Thólos (Koepel, Gewelf) uit 1989 heeft Charalambídis zijn gedichten over de vermisten bijeengebracht; het hier vertaalde slotgedicht is volgens zeggen van de dichter in Grieks-Cypriotische kring niet goed gevallen, juist omdat hij een wijder blikveld kiest dan alleen dat van de eigen zijde.
Eerder zijn enkele gedichten van Charalambidis opgenomen in DTR's lentenummer van 1987 (p. 164-7).

1 [Noot auteur:] Ássia is een dorp in de Mesaoría-vlakte [de ‘graanschuur’ van Cyprus, ten noorden van Nicosía, nu grotendeels in het Turkse deel gelegen. Vert.]. Vierentachtig inwoners van het dorp gelden nog altijd als vermist.

[Grieks]

Μες στο σκοτάδι έπιασα να σου μιλήσω
Θεέ για τους καμούς μου· αγκαστρωμένη
τον Αντρίκο μου τότε, το θυμάσαι,
σου είπα ‘κάμε, να χαρεςί, το θαύμα σου
να πάμεν πίσω στο χωριό μας Άσ̌σ̌νια’.
Και συ μου είπες, μεγαλόγνωμε Θεέ,
πως δέχεσαι, αρκούσε ο πηγαιμός μου
να τον αντάλλασσα με ούλους τους αγνοούμενους.
‘Δεν θέλω στες μανάδες τους να κάμω
τέτοιον κακόν...’

[p. 117]

[Nederlands]

Toen gaf je mij een andere keus:

gaven wij alles wat de grond ons bracht nu op
en schreven wij ons land nu maar voor altijd af,
dan zou jij één van hen tot leven brengen.
Wat jij, met andere woorden, wilde, meester, was
wel duizend stukken grond voor 't leven van één ziel.
‘Ik geef je,’ zei je nog, ‘de kans om zelf te kiezen
wíe ik terug zal geven als je afziet van
je vaderlijke grond én van heel Cyprus
dat samen met mijn Zoon in één graf ligt te zuchten.’

Ik stond al als een moeder op het punt
akkoord te gaan, met dure eden dat je dan
althans één stukje van ons land terug zou geven -
toen jij, o God, je toch nog weer bedacht
en nu als tegenvoorstel deed (ik zeg het maar
om goed te laten zien hoe hard je wel niet was
voor een Mesaoritische die zwanger was):
‘Ik dénk dat ik, in plaats van die van jullie,
nu liever maar een Túrk weerom laat keren,
verloren zoon van Turkse vrouw en moeder.
Alleen als jíj het wilt zal ik het doen,
als je in ruil je grond dan verder maar vergeet.
Ga je akkoord dat je voor eens en al die kwijtraakt
om nu één Turk te redden, om te doen herleven
die één van allemaal?’ ‘Nee! Nee!’ riep ik meteen.
Maar dát nee is wat nú nog altijd aan mij vreet
zoals de sikkel op het midden van de dag
in de Mesaoría, en in tranen smeek ik je:
heb medelijden met je Zoon, die 'k liggen liet
in een vergeten graf, in een geleende groeve.

December 1984

[Grieks]

Μου ᾽δωκες άλλη λύση:

Να χάσουμε ούλα τα γεννήματά μας,
τη γη μας να ξεγράψουμε για πάντα
και θ᾿ αναστήσεις έναν απ᾿ αυτούς.
Με λίγα λόγια ήθελες, αφέντη,
ν᾿ αντιχαρίσεις μια ψυχή σε χίλια χώματα.
‘Σου δίνω’, είπες, ‘εκλογή για να διαλέξεις
ποιον Θα γυρίσω πίσω και να χάσεις
την πατρική σου γη κι όλη την Κύπρο
που με το γιο μου συστενάζει σ᾿ ένα τάφο’.

Ἡμουνα κιόλας έτοιμη σαν μάνα
να το δεχόμουνα, με όρκους να γυρίσεις
ένα τουλάχίστο κομμάτι από τη γη μας,
όταν εσύ, ο Θεός, αλλάζεις γνώμη
κι αντιπροτείνεις άλλα· θα το πω
για να φανεί πόσο σκληρός εστάθης
σε μένα την αγκαστρωμένη μεσαρίτισσα.