De Tweede Ronde. Jaargang 20

[p. 109]

Een laagje zand
Niki Marangoú^*
(Vertaling Hero Hokwerda)

Met pasen of kerst bracht ik de feestdagen vaak in Famagusta door, in het huis van oom Mitsos. Mitsos was de jongste broer van mijn vader en had op aandrang van grootvader diens houthandel overgenomen. In werkelijkheid had Mitsos nooit de handel in gewild; hij droomde ervan letterkunde te gaan studeren in Parijs of Athene, maar grootvader wilde daar niet van horen. Aan hun ruzie kwam pas een eind door de interventie van mijn vader, derdejaars student medicijnen in Wenen, die, gezien Mitsos' vasthoudendheid wat de letterkunde betreft, dreigde de medicijnen eraan te geven en zelf de houthandel over te nemen. Dat bracht Mitsos blijkbaar tot andere gedachten; hij besloot zich bij de Hogere Handelsschool aan te melden, in Parijs. Daar trachtte hij, met letterkundige gesprekken en wandelingen langs antiquariaten, de verveling die het boekhouden en de financiën bij hem opriepen te verdrijven. Na zijn afstuderen keerde hij naar Cyprus terug; hij nam de houthandel over, werd wethouder en trouwde met tante Beba, een Grieks-Egyptische uit Port Said.

Het huis dat ze lieten bouwen was een van de eerste aan de kust van Famagusta, samen met de barak van Evángelos Louzos, de zeilclub, de Engelse club en het huis-aan-zee van grootvader, dat later in een kaartclub veranderde en ‘Witte Toren’ gedoopt werd. In een tijd dat de kust nog niet vol stond met hotels, bars en jukeboxen, was hún huis een reusachtig gebouw, met een grote veranda met witte zuilen die tot aan zee doorliepen. 's Zondags aten we daar vaak pilaf alla Milanese, gegrild vlees en salades met middenin een tot roos gevouwen tomatenblad; andere keren, in de winter, zaten we in de eetkamer met de blauwe wanden en de blauwe en okergele schilderijen van Paul Yeoryíou. Het waren die schilderijen die ik 's avonds, wanneer er niemand thuis was, nieuwsgierig

* De Cypriotische schrijfster Niki Marangoú werd in 1948 geboren in Limassol; haar vader kwam uit Famagusta, haar moeder uit Macedonië. Zij drijft een boekhandel in Nicosia. In 1980 debuteerde zij als schrijfster; bekend werd zij door haar verhalenbundel Een laagje zand (Miá strósi ámmou, Athene 1990). Famagusta, aan de oostkust van Cyprus, was in de jaren voor de Turkse inval in 1974 een bloeiend toeristenoord; sindsdien is het Griekse gedeelte een spookstad.

[p. 110]

bekeek, net als de aquarellen en oude gravures in de gangen, die oom bij bepaalde antiquairs in Parijs of Alexandrië opduikelde; trouw bracht hij daar twee, drie keer per jaar de winst van de houthandel naartoe. Of ik ging zijn eigen kamer binnen, een kamer vol boeken en tijdschriften, met op het nachtkastje een kleine lamp die je boven aan de bladzijden van het boek kon klemmen om het licht alleen daarop te laten schijnen; daarnaast stond het smalle, ascetische bed, met een donkerbruine deken, terwijl tantes bed breed was, met een donzen matras en kantwerk. Andere keren, 's avonds of 's ochtends, wanneer tante nog sliep of uit winkelen was, daalde ik af naar de bibliotheek, waar Mitsos heel zijn hunkering naar de letterkunde had ondergebracht.

De bibliotheek was van eikenhout, met zware, oranjezijden gordijnen, die het licht dempten; daar waren historische en literaire werken verzameld, maar vooral ook verhalen van reizigers die naar de Heilige Plaatsen gingen, naar Libanon, Cyprus, sommige op perkament, andere met oude jaartallen; ik had de Latijnse jaartallen leren lezen, 1687 Venetië, die hele oude hadden ook een eigen geur. Veel boeken stuurde oom naar Athene om ze te laten restaureren en binden; ze keerden terug met figuren op het leer en gouden letters op de rug.

Op zekere dag, toen ik daar in boeken zat te bladeren, trof ik er eentje met kleine blauwe en bruinrode tekeningen, dadelpalmen, meanders, balkons, ter verluchting van een aantal wonderlijke gedichten; ik zat toen nog maar pas op het gymnasium en voelde een heimelijk genot bij het lezen ervan. Wanneer er niemand thuis was, maakte ik er zelfs een gewoonte van naar de bibliotheek af te dalen om die gedichten te lezen, enkel maar díe; daarna begon ik ze in een schrift over te schrijven, in het begin heel getrouw, later met eigen veranderingen erin, en die veranderingen zag ik als schrijfsels van mijzelf.

Zo begon ik te schrijven. Enkele jaren later gaf Mitsos mij het boek cadeau, met de gedichten van Kavafis, de eerste uitgave van zijn werk, uit 1935, met de tekeningen van Takis Kalmouchos. Het is ook het enige boek uit de bibliotheek dat er nog is; sinds 1974, toen het Turkse leger Famagusta binnenviel, hebben we nooit meer iets gehoord, niet over het huis en niet over de boeken. Het enige wat vaststaat is dat de omgeving daar niet opnieuw bewoond is; de veranda zal wel door gras overwoekerd zijn en de boeken, als ze er nog zijn, zullen wel bedekt zijn onder een laagje zand.