De Tweede Ronde. Jaargang 20

[p. 12]

De waterval
Jan Schotte

De zwarte wolkenmassa golft over de heuveltop heen en tien tellen later stort de regen als een waterval omlaag. De weersomslag komt zó overrompelend snel, dat hij amper de tijd heeft zijn rugzak af te doen en zijn regenjack aan te trekken.

De hut waarheen hij op weg is, ligt op zo'n tweehonderd meter afstand vóór hem. Daar heeft hij het bouwsel zien staan, voordat de watermassa de omgeving onzichtbaar maakte en van het ene moment op het andere alle oriëntatiepunten verdwenen waren. Sinds hij is blijven stilstaan heeft hij zijn voeten niet verzet, dus de schuilhut ligt nog steeds recht vooruit. Er loopt geen pad, maar op zijn netvlies zit nog het beeld van een licht hellend terrein, dat er redelijk begaanbaar uitzag. Hij hangt zijn rugzak weer om en begint, met één oog op zijn kompas, door het razende geweld van het vallende water heen naar het noordnoordwesten te schuifelen. Hij telt zijn korte voetstappen.

Als de contouren van een donkere driehoek voor hem opdoemen loopt hij naar het midden en stapt door de lage deuropening naar binnen. Op dat moment snerpt een gil dwars door het geraas van de regen heen.

Een schaap, denkt hij, een schaap dat hierheen is gevlucht en verscheurd wordt door een zojuist naar binnen geglipte wolf. In een reflex slaat hij beide handen beschermend voor zijn keel. Een eenzame wolf kan levensgevaarlijk zijn.

Het gillen wordt zwakker en gaat over in gejammer. Menselijk gejammer.

‘Hallo! Hallo!’ roept hij. Zijn stem slaat over.

Een vrouwenstem krijst: ‘Qui est là? Qui est là!’

‘C'est moi!’ schreeuwt hij, omdat hij niets anders weet te zeggen. Dan pas ziet hij het blauwgele licht van een petroleumlamp wapperen. Er beweegt iets.

‘Qui est là!’ roept hij op zijn beurt, maar hij hoort geen ander geluid dan het daveren van de regen op het dak. Als hij verder naar voren stapt ziet hij twee gedaanten, de ene zit geknield, de andere zit met gestrekte benen op de grond, achterwaarts steunend op de ellebogen.

[p. 13]

‘Hallo,’ zegt hij weer. ‘Ça va?’

Hij loopt naar ze toe en doet zijn rugzak af. Hij gaat op zijn hurken zitten en ziet twee bleke, angstige gezichten, spookachtig vertekend door het onrustig bewegende lantaarnlicht. Het zijn jonge vrouwen.

Hij vertelt wie hij is.

De vrouwen praten vlug en onsamenhangend en elkaar in de rede vallend. Vanwege het donderende lawaai is het meer schreeuwen dan praten wat ze doen. Pas als de liggende vrouw zwijgt en de andere alleen aan het woord is, kan hij het relaas volgen. Hij begrijpt dat ze bezig zijn aan een bergtocht en dat ze hier naar binnen zijn gegaan omdat Manon haar enkel heeft gebroken. Ze hebben de petroleumlamp gevonden en een paar dekens, maar geen tijd gehad om de hut verder te inspecteren, want het werd opeens donker en het begon te plenzen. En toen was er een monsterachtig silhouet in de deuropening verschenen. Ze waren zich dood geschrokken. Hij kan het zich voorstellen, in het schemerdonker wordt een man met rugzak die bukkend binnenkomt een gedrocht.

‘Ik heet Anne,’ zegt ze tot besluit.

Hij wil naar Manons verwonding kijken en knielt bij haar neer. Ze heeft haar schoen en sok uitgedaan. Ondanks het weinige licht ziet hij dat de enkel sterk gezwollen is en dat de strak gespannen huid blauw en rood verkleurd is.

‘We moeten spalken,’ roept Anne.

Hij gaat staan. Zijn ogen zijn gewend geraakt aan het halfduister en hij kijkt rond. De schuilhut is niet meer dan een dak steunend op kniehoge muurtjes van op elkaar gestapelde zwerfstenen. Bij noodweer zoeken herders vaak met hun schapen een toevlucht in deze berghutten. De ruimte meet zo'n tien bij vijf meter. In de nok van het dak zit een gat, waardoor het bij vlagen naar binnen regent. Op de vloer daar recht onder liggen platte, zwartgeblakerde stenen. Een vuurplaats.

‘Ik ga kijken of er buiten brandhout ligt,’ zegt hij. ‘Ik neem de lamp even mee.’

Door de loodrecht vallende regen loopt hij voetje voor voetje langs de zijkant van de hut. Het dak van planken is verzwaard met plaggen en stenen. Het water gutst ervanaf. Bij de hoek staat een cementen trog, waarin het wordt opgevangen. Achter de hut ligt, goed afgedekt onder een zeildoek, iets wat aanvoelt als een stapel

[p. 14]

hout. Hij gaat weer naar binnen om Anne te halen en terwijl zij de lamp ophoudt, trekt hij houtblokken onder het zeil vandaan. Met beide armen vol loopt hij achter haar aan terug naar binnen.

‘Er staat een blik petroleum,’ roept ze vlak bij zijn oor. ‘Ginds in die hoek. Er ligt daar van alles. Ik heb geloof ik ook een bijl gezien.’

Hij legt het hout op een stapel. Bij het licht van de lamp onderzoeken ze daarna de rommelhoek en slepen het benodigde naar het midden van de hut. Hij breekt met de bijl een houten kratje uit elkaar. Drie even lange plankjes legt hij apart.

‘Spalken,’ zegt Anne.

Hij knikt.

‘Maar eerst een vuur.’

Het hout is kurkdroog en brandt uitstekend.

Anne doet haar trui uit en vervolgens haar T-shirt. Even ziet hij haar blanke borsten, voordat ze bibberend de trui weer aantrekt. Ze scheurt met snelle bewegingen het hemd aan repen. Met plankjes en stroken stof spalken ze Manons enkel en het resultaat stemt hen alledrie redelijk tevreden. Ze schuiven haar behoedzaam dichter bij het vuur. Ze gaan bij haar zitten en warmen hun handen aan de vlammen.

Bijna ongemerkt is het lawaai van het noodweer een stuk minder geworden en ze kunnen elkaar nu verstaan zonder te hoeven schreeuwen. Hij maakt melding van het verse water in de trog, ze zullen niet van dorst omkomen. Het verbaast hem een beetje dat er geen noodrantsoen voedsel in de hut ligt. Wat hebben zij zelf aan etenswaar? Anne haalt uit hun bagage twee stokbroden, een stuk kaas en een rol pepermunt. Hij legt er twee grote zakken chips bij.

‘Vol zout en licht in gewicht,’ zegt hij.

Anne kruipt naar achteren en rommelt verder tussen hun uitrustingstukken.

‘Kijk!’ zegt ze, als ze weer in de lichtkring zit. ‘In de rugzak van Daniel zitten repen chocola.’

Ze kijkt hem aan en zegt: ‘Hij heeft zijn rugzak hier gelaten.’

‘Wie is Daniel?’

‘Mijn broer.’

Ze zijn die morgen met zijn drieën aan de bergtocht begonnen, zegt ze. Manon is in een spleet gestapt en gestruikeld, hier vlakbij. Ze hebben haar deze hut binnengebracht en Daniël is halsoverkop

[p. 15]

weggegaan om hulp te halen.

‘Hoe lang is dat geleden?’

‘We zijn hier gekomen... een kwartiertje voordat het noodweer begon. Tegen zes uur, het was nog volop licht.’ Ze kijkt op haar horloge. ‘Nu is het halfacht.’

‘Waar is hij heen gegaan?’

‘Naar Arguiche. Dat ligt hier dichtbij.’

Hij haalt zijn landkaart onder zijn hemd vandaan en houdt hem zo, dat het licht van de vlammen erop valt. Anne komt op haar knieën naast hem zitten.

‘Wij hebben zo'n zelfde kaart,’ zegt ze, met haar wang vlakbij de zijne. Ze ruikt naar natte bosgrond. ‘Daniel heeft hem meegenomen.’

‘Heeft hij een kompas.’

‘Ja.’

Ze kijken op de grootschalige wandelkaart.

‘Kijk.’ Ze wijst met haar pink. ‘Dit kruisje hier is de hut... een beek... een waterval... en dit rondje: Arguiche. Zie je?’

Hij knikt. Het is naar schatting een uur lopen. Arguiche is misschien niet meer dan de naam van een verlaten houtzaagmolen of een kapelletje. Maar het ligt aan een pad. Dat geeft hoop.

Hij staat op en loopt naar de deuropening. Het motregent en het is donker. Veel te donker. Hij neemt zich voor om zodra het licht wordt ook de richting van Arguiche uit te gaan en de hulp tegemoet te lopen. Nu, in de toenemende duisternis, zal in deze streek niemand zich op pad wagen.

Hij gaat weer bij het vuur zitten. Manon ligt op en onder alle paardedekens die ze hebben kunnen vinden. Ze tuurt op de kaart, die ze vlakbij haar ogen houdt.

‘Hoe lang zou Daniel erover doen?’ vraagt ze. ‘Wanneer kunnen ze hier zijn?’

Hij kijkt hen beurtelings aan en zegt dat ze er maar beter van uit kunnen gaan dat ze vanavond niet meer zullen komen.

‘Hij heeft in Arguiche misschien niemand getroffen en in dat geval is hij verder gelopen tot hij in de bewoonde wereld kwam. Het terrein is moeilijk. Zometeen wordt het droog, maar dan is het aardedonker, het is nieuwe maan. Morgen, bij het eerste ochtendgloren, vertrekken ze. Ik zal ze tegemoet gaan.’

‘Dus we overnachten hier,’ stelt Anne vast. En na een korte stilte zegt ze opgewekt: ‘Laten we maar gaan eten.’

[p. 16]

Hij haalt nog wat hout en vult hun veldflessen met water uit de trog. Het regent niet meer, maar het is behoorlijk koud.

Ze eten brood en kaas en spoelen het weg met water.

Ze praten over de regen- en onweersbuien, die in dit deel van de Pyreneeën vaak ongekend hevig zijn. Anne vertelt dat ze die morgen uit Carasque zijn vertrokken en van plan waren vandaag tot aan het klooster van San Cristóbal te lopen, dat is vanaf hier nog drie uur verder naar het zuidwesten. Daar hadden ze vóór donker kunnen aankomen. In deze hut hadden ze willen rusten en eten.

‘Het kan vannacht flink koud worden,’ zegt Manon opeens. ‘We zitten hier op een plateau op duizend meter hoogte.’

Ze zoekt in hun bagage en haalt een dikke wollen trui tevoorschijn, die ze hem aanreikt.

‘Van Daniel. Zelf gebreid. Hij is lekker warm.’

Hij bedankt haar en trekt hem aan. Aan de voorkant prijkt een groot wit anker.

‘Dat betekent “hoop”,’ zegt ze.

Ze zijn geruime tijd stil, staren zwijgend naar de vlammen en leggen er nu en dan een houtblok op. De rook trekt recht omhoog en verdwijnt door het gat in het dak.

Het wordt nacht en de nacht verstrijkt, heel traag.

Ze zitten een beetje te neuriën.

Ze stoken het vuur op.

Ze praten wat.

Ze vertellen over hun dagelijks leven.

Ze luisteren naar de wind.

Ze proberen te slapen, maar de grond is hard en koud.

Op momenten dat Manon even wat minder pijn heeft zingen ze oude Franse liedjes. Manon neuriet een melodie, zingt halve zinnen en dan opeens huilt ze. Anne is geruime tijd bezig haar te troosten. Hij vangt een paar keer de naam Daniel op.

Later, als Manon slaapt, zingt Anne zachtjes het lied.

Met de vrouwen zit ik op het strand.
Diana mijmert over Griekenland,
Elena's gedachten zijn in Gaza,
ik denk aan Moustafa,
die op de boot zit naar Rabat,
die onderweg is naar Rabat,

[p. 17]

 

Hij kijkt naar dezelfde sterren

 

en straks ah mijn houtvuur is gedoofd,

 

zal hij dezelfde dageraad zien

 

aan een andere horizon.

 

Ik denk aan Moustafa

 

op zijn weg naar Rabat,

 

de lange weg naar Rabat.

 

 

 

Ik denk aan Moustafa,

 

hij kijkt naar dezelfde sterren

 

hij zal dezelfde dageraad zien

 

aan een andere horizon.

 

Maar hij denkt aan mij,

 

zoals ik denk aan hem.

 

Rabat is hier, hier is Rabat.

Als het vijf uur is kruipt hij overeind en rekt zich langdurig uit. Hij hurkt bij het vuur en pookt het nog eens op. Anne is bij Manon onder de dekens gekropen. Ze zijn aan het wakker worden.

Buiten, in de grauwe schemer, loopt hij op een sukkeldrafje een paar keer om de hut heen om warm te worden en de stijfheid uit zijn lijf te krijgen. De bergen in het noorden en zuiden zijn nog niet te onderscheiden. Boven het dal even verderop hangt een wazige nevel. In het oosten is het grijs van de lucht een paar tinten lichter, dat is alles wat er van de dageraad te zien is. Hij gaat naar binnen.

Ze wensen elkaar driestemmig goedemorgen. Manons been is gevoelloos, zegt ze. ‘Alsof er onder mijn knie een blok ijs zit, in een houten kistje.’

Ze snakken naar sterke koffie en een stevig ontbijt, maar ze moeten het doen met chips en chocola en water.

Hij pakt de kaart. Hij kan kiezen uit twee routes naar Arguiche. Een eindje bij de hut vandaan meteen de helling af en dan het dal volgen. Of een paar kilometer westwaarts naar beneden gaan, daar waar op de kaart het symbool van een waterval staat. Het lijkt hem voor de hand liggen dat Daniel, die het onweer moet hebben zien aankomen, gisteren direct naar beneden is gegaan om zo snel mogelijk in de redelijke beschutting van het dal te zijn. Het terrein lijkt daar ook beter begaanbaar. Hij meet de afstanden. Daarna

[p. 18]

vouwt hij de kaart op en steekt hem onder zijn geleende trui, stopt zijn jack en veldfles en een zak chips in zijn rugzak en hangt hem om.

‘Ik ga ze tegemoet,’ zegt hij, ‘maar waarschijnlijk sturen ze een helikopter zodra het licht wordt.’

‘We zullen luisteren,’ zegt Anne.

Ze komt voor hem staan, geeft hem een vluchtige kus en knijpt in zijn arm.

‘A bientôt,’ zegt ze.

Manon zegt niets, steekt alleen even haar hand op.

Zo vroeg in de ochtend is het zicht nog zeer beperkt. Hij loopt een paar honderd meter over het plateau en begint dan voorzichtig de helling af te dalen. Hier en daar is de bodem glibberig.

Als hij beneden bij de snelstromende beek komt ziet hij dat hij er niet over kan. Dat zal hij verder stroomopwaarts moeten doen. Hij realiseert zich dat zo'n onooglijk beekje bij hevige regenval hogerop in de bergen in verraderlijk korte tijd kan aanzwellen tot een kolkende massa water en modder. Hij staat opeens te twijfelen. Als Daniel dat óók weet, dan heeft hij niet de route door het dal genomen, maar de weg bovenlangs gekozen. Tenzij ook hij is verrast door het plotselinge noodweer. ‘Ach, wat dan nog,’ zegt hij en hij begint te lopen, langzaam, want hij kan niet verder dan tien meter voor zich uit zien. Hoewel hij zich na de koude, slapeloze nacht allesbehalve fit voelt, is hij blij dat hij weer kan bewegen en het is een verademing om weer alleen te zijn.

Wanneer hij de beek blijft volgen zal hij vanzelf bij de waterval komen en even daarna bij Arguiche. Als Daniel daar niemand heeft getroffen dan is hij ongetwijfeld verder gelopen door het dal. Het dichtstbijzijnde teken van bewoning is het klooster, zo'n acht kilometer verder. Hij zou daar in de loop van de avond hebben kunnen aankomen, maar toen was het al te donker geweest om nog een reddingsactie op touw te zetten.

Het wordt gestaag lichter en hij kan de talrijke keien en rotsblokken gemakkelijker ontwijken. De omgeving begint kleur te krijgen, bruin en oker en veel grijs, maar het blijft somber zolang de zon niet is doorgebroken. Alles wat hij aan begroeiing ziet zijn verspreid staande, doornige struiken, grijsgroen van kleur.

Het klooster zal ongetwijfeld telefonisch in verbinding staan met de buitenwereld. Het alarmeren van een helikopter moet niet zo

[p. 19]

moeilijk zijn geweest en ze hebben gisteravond al allerlei voorbereidingen kunnen treffen.

Het dal versmalt zich, de wanden worden steiler. Twee keer ziet hij een hagedis en één keer een adelaar, die hoog boven hem een cirkel beschrijft en vervolgens over de bergkam wegzweeft.

Hij hoort de waterval nog voordat hij hem ziet en hij versnelt zijn pas, want Arguiche kan nu niet ver meer zijn.

Dan ziet hij Daniel.

Hij heeft hem nooit in levenden lijve ontmoet maar hij twijfelt er geen moment aan dat hij het is. Kort jack, spijkerbroek, bergschoenen. Hij heeft toch het bovenste pad genomen, gisteravond. Hij moet daarboven uitgegleden zijn. Tijdens zijn val langs de helling van het ravijn - natte granietmuur, niets om je aan vast te grijpen - heeft hij ongetwijfeld heel wat botten gebroken. En zijn schedel. Hij ziet er nietig uit en onzegbaar eenzaam.

Langzaam, met tegenzin, loopt hij naar hem toe en knielt naast hem neer. Hij ligt op zijn buik, met gespreide benen, de rechterarm ligt in een bizarre hoek buitenwaarts gedraaid. Hij is door- en doornat. Zijn haren plakken tegen zijn wang. Broek en schoenen zijn beslijkt.

Hij voelt een intens medelijden.

‘De dood is een ontroering,’ fluistert hij. ‘Dat zijn woorden van een dichter.’

Met ingehouden adem pakt hij Daniel bij de schouder. Hij trekt hem een stukje omhoog. Het hoofd bungelt neer naar de andere schouder. Ogen en mond staan wijdopen. Uit alle gezichtsopeningen heeft hij gebloed. Bloed dat opgedroogd is, waardoor het lijkt of hij door de modder is gesleurd. Hij legt zijn andere hand op het voorhoofd. Een koude, natte steen. Hij strijkt naar beneden en schuift de ogen dicht. Dan laat hij het bovenlichaam weer op de grond zakken. Hij trekt de capuchon omhoog, zodat het kapotgeslagen achterhoofd bedekt wordt. Hij vloekt, zacht en langdurig en eentonig, alsof hij een litanie prevelt.

Hij gaat op zijn hielen zitten en staart voor zich uit.

Hij huilt geluidloos, minutenlang, tot het snot uit zijn neus loopt.

Hij legt zijn hand op Daniels schouder.

‘Ik heb je trui geleend,’ zegt hij schor. ‘Die met het anker.’