De Tweede Ronde. Jaargang 20

[p. 133]

De verkochte straatstenen
Thomas Rosenlöcher^*
(Vertaling Gerrit Bussink en Elly Schippers)

6-12-'89

Eergisteravond. Het schouwburgplein was nog aan het vollopen toen op de brug aan de overkant allang weer de lichtjes van de andere demonstratie te zien waren en de eerste deelnemers ongetwijfeld al bij de microfoons arriveerden. Boven ons het gedreun van de klokken van de Hofkirche. Niet veel Duitse vlaggen, denk ik, maar dan zie ik er steeds meer, en plakkaten en nog eens plakkaten, nog nooit zijn er zoveel plakkaten meegedragen. De dagelijkse jobstijdingen hebben zich gecomprimeerd tot een grenzeloos jubelende haat, die voor weken voldoende zal zijn. Ook mij laat de tijdgeest nu merken dat dit land allang is wat ik met het jaar duidelijker zag aankomen en wat me op het laatst toch nog te verhinderen leek: een failliete boedel. Maar het vreedzaam bedoelde gedreun van de klokken van de Hofkirche is veranderd in het gelui van een stormklok. ‘Het is hemeltergend!’ staat er op het plakkaat van een kennis, die grijnzend langs me heen glijdt. Overal foto's van Honecker: Honecker achter de tralies. Honecker in boevenpak. Honecker met een netjes getekende gevangenispet. Maar ik kan er niet echt om lachen, want tenslotte had hij al in de gevangenis gezeten toen onze ouders nog de Hitlergroet brachten. Langs de straat staat een man met een stok en een donkere bril, die de menigte een klein plakkaat voorhoudt met het opschrift ‘SED’: de blinde met de kruk. Op de lantaarnpalen opsporingsberichten: ‘Gezocht Egon Krenz - genaamd Don Promillo. Wegens verzet tegen de macht van het volk. Beloning: $ 0,0000.’

Het groepje tegenstanders van de hereniging blijft hardnekkig boven bij het portaal van de Hofkirche staan, waarna het opgaat in de stoet met de vlaggen en zwijgend achter de Deutschland-einig-Vaterland-kreten aan sjokt.

* Thomas Rosenlöcher, in 1947 geboren in Dresden, is vooral bekend geworden als dichter. Bovenstaande tekst is een fragment uit het dagboek dat hij van 8 september 1989 t/m 18 maart 1990 bijhield over de gebeurtenissen voor, tijdens en na de val van de Muur.

[p. 134]

Op het plein felle toespraken. Christa Wolf en Stefan Heym, jarenlang zeer gewaardeerd, worden nu, als eerste waarschuwers tegen de totale integratie, met duidelijke haat genoemd. Een soldaat heeft spontaan ontslag genomen bij het bewakingsregiment en eist een ‘Neurenbergs proces in Leipzig’ inclusief herinvoering van de doodstraf. Hij oogst het langste applaus van de hele avond. Zodra de naam Duitsland valt, gaan de vlaggen omhoog. Niet zozeer dát, als wel hóe ze Duitsland roepen.

Duitsland als knuppelwoord.

Ik heb het koud. Ik ga weg.

Schrijf nog diezelfde nacht een kort artikel voor het krantje van de plaatselijke afdeling van Forum:

De verkochte straatstenen

Dit jaar is aan de rand van Dresden de Pirnaer Landstraße verkocht. Een stratenmaker, de enige die ik ken en zo ongeveer de laatste grondwerker, verzekerde mij dat de mensen uit het Westen de straatstenen met hun machines gewoon hadden weggehaald. Hoewel de Pirnaer Landstraße nu in stukken in de Hunsrück of in de Taunus, in Freiburg of in Bremen ligt, heet hij hier, asfalt erover en klaar is Kees, nog altijd Pirnaer Landstraße.

De steen uit de straat
is de eerste die naar het Westen gaat

dichtte de volksmond bij die gelegenheid. Zo'n aantrekkingskracht heeft het Westen. Zelfs de straatstenen maken dat ze wegkomen. En op de straatstenen volgen de vele voeten. Van de velen die kortgeleden nog ‘Wij blijven hier!’ riepen, willen er intussen ook heel wat naar het Westen, maar nu liefst met het hele land erbij. Natuurlijk, zij zijn het volk, en er zal wel gestemd moeten worden, en als zij, wat ik intussen vermoed, in de meerderheid zijn, dan zal die meerderheid niet alleen geaccepteerd moeten worden, maar zelfs kracht van wet hebben.

Maar als er dan al een verenigd Duitsland komt, dan s.v.p. een Duitsland waar ook andere landen profijt van hebben, bijvoorbeeld een neutraal Duitsland dat geen oorlog meer kan voeren en hoogstens nog zijn raden van commissarissen angst inboezemt.

[p. 135]

Misschien zelfs een Duitsland dat elders een paar mensen minder laat verhongeren.

Maar op dit moment zou hereniging opnieuw verlies van zelfbeschikking betekenen, een nieuwe uitverkoop.

Na de hamer en sikkel in mijn nek hoef ik niet per se een Mercedes-ster op mijn voorhoofd.

Nog altijd droom ik ervan dat de straatstenen op een dag bijna als vanzelf terugkeren naar de Pirnaer Landstraße: van Duitsland naar Duitsland.