De Tweede Ronde. Jaargang 20

[p. 36]

Defenestratie
J.P. Guépin

Defenestratie is een Tsjechisch woord, spreek uit: dfnstr. Het betekent: uit het venster werpen. Het is een middel dat vaak werd toegepast in de Tsjechische politiek. In 1420 gooide een menigte hussieten dertien stadsbestuurders uit het raam van het stadhuis in Praag. In 1618 gooiden honderd protestanten drie katholieke bestuurders het raam uit, die echter ongedeerd bleven dankzij een mesthoop die tot de eerste verdieping reikte.

Ik zal u eerst iets vertellen over de tijd dat ik mijn geld verdiende met fysiotherapie. Fysiotherapeuten hebben een lange opleiding achter de rug, waarvan het theoretische gedeelte bestaat uit anatomie. Zij hebben alle 24 Latijnse namen van de botjes van de voet uit hun hoofd moeten leren. Vandaar dat zij ook goed op de hoogte zijn van botten waar de leek, ja zelfs de arts, nooit van gehoord heeft, maar die toch de oorzaak kunnen zijn van allerlei kwalen als kromgroeien en mank lopen, die de fysiotherapeut dan met manuele ingrepen rechtzet.

Een van die botten die helaas vaak over het hoofd worden gezien, ook door artsen, is het isoskeleton. Het woord is afgeleid, niet van skelet, zoals men wellicht zou denken, maar van het griekse isoskeles, ‘gelijkbenig’. Het bot zorgt er voor dat we recht lopen en niet mank. Zit het ene been hoger dan het andere, dan is daar wel wat aan te doen door middel van uitrekoefeningen en steunzolen (het werk van de orthopedist, ook wel orthophiel genoemd).

Maar de beste, want meest radicale oplossing is toch het recht zetten van het isoskeleton, een langwerpig bot dat aan de wervelkolom vast zit en aan weerszijden boven het bekken uitsteekt, en dat zo heupontwrichting voorkomt. Om de een of andere reden waren de oude Grieken dol op een scheve stand van de heupen, ze stonden wel uren tegen een dode boom aangeleund om een hagedis te doden. Maar gezond of normaal was het ook voor hen niet.

Al in de negentiende eeuw had de Albaanse geleerde Zelda een methode ontwikkeld om het isoskeleton voor het geval het scheef was gaan zitten, recht te zetten. De methode was echter uiterst pijnlijk en niet zonder gevaar voor de patiënt. Het ging zo. De asymmetrisch gegroeide patiënt werd stevig op een plank gebonden, dan op zijn buik gedraaid, en de therapeut gaf dan met een moker een

[p. 37]

forse klap op de plank. De moeilijkheid was het mikken op de enige juiste plaats, en daarbij was de behandeling uiterst pijnlijk voor patiënten met een buik. Vandaar dat wel geprobeerd is om dikke patiënten op de rug te laten liggen om dan met twee houten hamers - door twee therapeuten tegelijk - op de lendenen te slaan. Maar hier was het goed mikken zo mogelijk nog belangrijker.

In de late jaren tachtig hebben mijn vrouw en ik eens een tiendaagse reis naar Venetië gemaakt. Het vervoer per gondel was echter niet in de prijs inbegrepen en al spoedig begon het ons te vervelen om voor veel geld al dobberend voortgeduwd te worden. We wilden zelf een gondel huren; maar dat kon niet. Wel konden we na veel gezoek op een verlaten werf een soort dekschuit bemachtigen, waarmee we dachten op zijn Giethoorns te kunnen gaan punteren. Nu, dat viel lelijk tegen, vooral in het drukke verkeer van de nauwe rii, en mijn vrouw en ik kenden natuurlijk niet evenveel scheldwoorden als de echte Venetiaanse gondolieri. Min of meer in paniek duwden we onze praam de richting Canal Grande op, waar het water echter te diep voor onze bomen bleek. Ons praampje danste hulpeloos op de hoge golven die veroorzaakt werden door de vele taxi's en andere speedboten. We dreven naar de halte voor vaporetti. Die haltes staan op pontons, die ook flink kunnen schommelen.

Ik sprong op het schommelende plankier tegen het hek op, net toen ons bootje door een grote golf werd opgetild. Tijdens mijn sprong zakte het ponton naar beneden om direct daarna door die golf van daarnet opgetild te worden, toen ik tegen het hek sloeg. Ik had geen tijd om me vast te grijpen en ik werd dus met kracht teruggeworpen door het oprijzend ponton, en vloog zodoende in een fraaie boog door de lucht en kwam plat op mijn rug terecht op het vlakke dek van de praam, die weer begon te dalen.

Ik mankeerde niets, integendeel, mijn rugpijn was op slag verdwenen. Wat jarenlange manuele therapie met mokerslagen op het isoskeleton niet had kunnen veranderen, was op slag recht gezet.

Thuisgekomen vertelde ik mijn collega's dat ik lang had nagedacht over mijn ervaringen en in gedachten een defenestratie-therapie had ontwikkeld. ‘Ha, patiënten uit het raam gooien,’ riep mijn oude collega Thom, ‘dat heb ik nou altijd gewild.’ We besloten de nieuwe therapie in de groep te bespreken.

Aanvankelijk overheerste de scepsis. Joop stelde voor eerst enige patiënten uit het raam van de begane grond te gooien. Ik wierp tegen dat ze dan misschien op hun zij terecht zouden komen, het-

[p. 38]

geen hen nog schever zou maken dan ze al waren. Hans was bang dat ze hun nek zouden breken, maar Margreet, altijd in voor nieuwe therapieën, stelde voor dat de patiënt dan het beste een kussen tegen zijn nek zou kunnen houden dat hij tijdens de val met beide handen zou moeten vastklemmen. Geert stelde bij wijze van amendement voor, hem dan ook maar een kussen op zijn gezicht te binden, om zijn schreeuwen te smoren. Dat werd nog een heel punt van discussie, maar tenslotte bleek de meerderheid wel voor het idee te voelen dat een oerschreeuw tijdens de val de patiënt eigenlijk zou opluchten.

Zo werd dus besloten het eens te proberen. Het volgende probleem was het vinden van een goede proefpersoon. Onze voorkeur ging uit naar een scheefgegroeide kwaadaardige grijsaard, een van onze meest gehate patiënten. Toen werden we bang dat hij misschien op een voorbijganger terecht zou komen. Tenslotte waren er dus drie therapeuten nodig voor het experiment: één om uit het raam te kijken en ‘van onderen’ te schreeuwen en twee om de patiënt behendig het raam uit te jonassen.

Het hele experiment werd tenslotte afgelast, omdat we in een heftig dispuut raakten over de vraag wat de patiënt aan zou houden tijdens zijn val. Sommigen, waaronder ik, hielden vol dat de oude man geheel naakt moest zijn, wilde de klap evenveel effect hebben als de mokerslagen die we eerder op hem hadden toegepast. Anderen weer vonden dat het aanhouden van een onderbroek in onze praktijk toch gewoonte was. Thera, die me altijd tegenwerkt, merkte op dat ik toch geheel gekleed op het dek van die dekschuit terecht gekomen was, trouwens, waarom meldde ik mezelf niet als eerste proefpersoon? Ik riep daar tegen in dat bij mij de proef al gelukt was, en dat, als ik recht geworden was door mijn eerste val, ik alleen nog maar krom kon worden bij een tweede.

Dat was het teken voor Jan, een van mijn echte vijanden, om mij bij de das te grijpen: ‘Jij vliegt er het eerste uit,’ siste hij me toe. Hij tilde me met zijn reusachtige therapeutenhanden hoog in de lucht, van plan mij door het raam te gooien. Ik greep me vast aan zijn haren, met het gevolg dat we nu beiden uit het raam dreigden te schieten. Weer anderen schoten mij te hulp, maar verergerden door hun geduw en getrek onze precaire toestand. Al spoedig hing een hele tros vechtende therapeuten half uit het raam.

Zo eindigde het experiment dat later ‘de val van het collectief’ is genoemd.