De Tweede Ronde. Jaargang 20

[p. 105]

De Mensenzoon
João Gilberto Noll^*

Daar heb je de Mensenzoon. Zo begint het verhaal dat mijn vader me elke vrijdagavond vertelde terwijl de brandewijn hem uit zijn ene mondhoek liep, zijn ogen rood en starend stonden en ik, met iets te veel hang naar griezelen voor een jongen van mijn leeftijd, me tussen zijn benen wrong en zeurde om nog een verhaal, dat van de man die verliefd werd op een dode en haar elke middag opzocht op het kerkhof om lelies, anjers en kamperfoelie op haar graf te leggen en de tranen van zijn onmogelijke hartstocht de vrije loop te laten. Het was niet mijn vaders bedoeling om me bang te maken, hij vertelde me dat niemand zijn lot hoefde te vrezen, dat pijn en plezier onberekenbare dingen zijn, die komen en gaan wanneer het hun tijd is. Mijn vader is overleden. Vandaag ben ik naar Monica's geweest, een luxe-bordeel in Porto Alegre, waar Eva, de mooiste en meest begeerde, me voorstelde om zelf vader te worden: ze vertelde me dat ik op zoek moest gaan naar een geschikte vrouw (en waarom zou ik dat niet zijn? zei ze lachend) en een kind krijgen. Het is geweldig, vervolgde Eva, ik heb er zelf al eentje van zo groot, volgend jaar gaat-ie naar school, zal je zien, straks kan hij lezen en schijven, hij zal de krant kunnen volgen, allerlei soorten boeken over de meest uiteenlopende onderwerpen kunnen lezen, over chemie, seks, politiek, astronomie, wiskunde, metafysica, geschiedenis, afgunst, dood en bloed, stel je voor dat hij dan van al die dingen iets afweet, een jongetje dat uit mijn buik is gekomen en dat in staat is over de waarheden en de leugens van deze wereld te lezen, brieven te verslinden, manifesten, verdragen, romans, overeenkomsten, de hele klotezooi, dan zal-ie verdomme een keer in de gaten krijgen dat zijn moeder een verguisd en bespot beroep uitoefent, de schrik van ieder huisgezin, zou hij zelfmoord plegen? Dit is mijn innig geliefde zoon, zo heb ik dat ooit eens ergens horen zeggen, je weet hoe het gaat, ik hier hoge pieten

* João Gilberto Noll (Porto Alegre, 1946). Journalist en ambtenaar. Docent aan de Pontificia Universidade Católica in Rio de Janeiro. In 1977 doceerde Noll Braziliaanse cultuur in Berkely, Californië. Zijn werk wordt gekenmerkt door een filmische schrijfstijl, Zijn Hotel Atlântico is in Engelse vertaling verschenen bij Boulevard Press.

[p. 106]

verwennen, stinkend rijke kerels, en mijn zoon ginds met zijn neus in de boeken en pijn in het hart omdat zijn moeder als hoer de kost verdient, weet je dat ik je lief vind en je dolgraag een kind zou willen geven?

Eva staat voor de spiegel iets blauws aan te trekken, ze is mooi en lijkt op Evita. Haar ouders zijn trouwens van Argentijnse afkomst, ze kwamen in de zomer van 1936 als armelui in Porto Alegre aan, Eva was toen tien. Ik zeg tegen Eva: als jij dit vernederende leven achter je laat, zal ik je zoon onderhouden, jou een thuis geven en comfort en zal ik je je goeie naam terugbezorgen. En dan zullen we een kind krijgen, ja, ons kind. Ik wil een kind van jou, zegt Eva; een gezond kind, een kind dat de hele wereld aankan, een spontaan en levenslustig kind; als het een jongetje wordt, noemen we hem Pedro, en een meisje noemen we Diana. Zou je dat leuk vinden, liefje? Ik zeg haar dat het een goed plan is, dat het me bevalt en dat we gelukkig zullen worden.

Een week daarna zijn we getrouwd, ik heb Eva en de jongen meegenomen naar Rio en uit het huwelijk werd een beeldschoon meisje geboren. Ze groeide op en werd verliefd op Miro, Eva's zoon, die jongen ging elke nacht naar Diana's slaapkamer en terwijl de twee de liefde bedreven perste ik het hoofdkussen tegen mijn oren en greep Eva mijn arm en drukte haar nagels in mijn huid tot het bloedde. Wij twee, Eva en ik, hadden in bed niets meer voor elkaar te betekenen. Eva wendde haar gezicht af naar de muur, het witte laken lag op de vloer, ik trok mijn pyjamabroek uit, deed m'n best, maar Eva en ik, wij hadden misschien gewoon de fut niet meer.

Ik weet niet of Eva om die reden steeds minder huiselijk werd, ze ging elke avond de deur uit met de mededeling dat ze bij vriendinnen op bezoek ging; uit alle hoeken en gaten kwamen elk moment weer nieuwe vriendinnen tevoorschijn, duizend vriendinnen om mee te praten over kinderen, over echtgenoten en over de nieuwste mode. Ik wist dat ze niet de waarheid sprak, ik had alleen nog geen bewijs. Ik lag 's nachts eenzaam wakker in bed en dacht aan wat mijn vader altijd zei over eens een hoer altijd een hoer. Tot ik haar op een avond ben gevolgd en zag hoe ze in een taxi stapte en gepassioneerd in de armen viel van de chauffeur, een vent met zo'n open overhemd en een zilveren kruis op de borst. Diana kwam niet meer thuis van de universiteit, waar ze actief was in de studentenbeweging, in tegenstelling tot Miro, die zich hele-

[p. 107]

maal op zijn medicijnenstudie had gestort en die zich afzijdig hield van politiek. Ze heeft verschillende keren overwogen met hem te breken. Maar ze was onherstelbaar verliefd. Ik herinner me een picknick met hen beiden, Eva woonde al niet meer bij ons, ze was bij die taxichauffeur ingetrokken, we gingen naar Novo Friburgo, Diana was wat teruggetrokken, af en toe, terwijl Miro op zoek was naar zeldzame insecten las ze me een paar gedichten voor.

De taxichauffeur won de voetbaltoto, Eva's ster begon te rijzen in de uitgaanswereld, de parfums en diners namen hand over hand toe, vier auto's, chauffeurs, zwembad, deals in onroerend goed, rentmeesters, bedienden en reizen. Ze ging de ouderdom tegemoet onder regelmatige plastische ingrepen. Diana wilde niets met het geld van haar moeder te maken hebben, Miro trok bij Eva in. Miro en Diana zagen elkaar dus nog maar zelden, slechts op de onvermijdelijke verjaardagsbezoeken bij hun moeder. Diana sliep weinig meer thuis, ging helemaal op in haar gevecht om een studiebeurs voor Rome te bemachtigen (waar haar nieuwe vrijer naartoe was uitgeweken), na haar gevangenschap wegens het actief deelnemen aan de studentenbeweging was ze onafgebroken bezig met het idee een tijdje van land te veranderen, Diana was zichzelf niet meer, had wallen onder de ogen en was zwijgzaam. Miro opende een praktijk, die met de welwillende steun van zijn moeder uiterst luxueus werd uitgerust, hij bouwde in sneltreinvaart een grote en rijke klantenkring op en trouwde met de enige erfgename van een machtige bookmaker die ooit, in Eva's jeugd, haar eerste vrijer was geweest.

Bij het huwelijk van de kinderen, ontmoetten Eva en de bookmaker elkaar opnieuw, ze bliezen hun oude liefde nieuw leven in, gingen voor het eerst na die lange tussenstop met elkaar naar bed in een obscuur motel, terwijl buiten een vliegtuig hardnekkig flyers uitwierp over de Week van het Vaderland, Brazilië is de eenheid van alle Brazilianen, in vrede, harmonie, vooruitgang en orde. Eva kwam zeven, acht keer klaar uit pure afschuw voor de overgang. De bookmaker stond z'n mannetje. Ik wachtte op Diana, die niet meer thuiskwam en op het radiostation bivakkeerde, waar ze stage liep als verslaggeefster, totdat haar beurs voor Rome doorkwam en zij toch maar liever bleef, een appartement huurde en besloot aan sociale berichtgeving te gaan doen, een kortstondige bezigheid, want ze lag niet goed in de markt.

Ik voelde me erg eenzaam. Eva werd vermoord door de taxi-

[p. 108]

chauffeur, die haar had betrapt met de bookmaker, Diana werd overgeplaatst naar de misdaadredactie, waar ze zich professioneel kon waarmaken. Vanaf dat moment begon ze definitief haar politieke interesse kwijt raken, ging liefdesbrieven aan Miro schrijven en beweerde dat je de werkelijkheid moest benaderen zoals je ook naar misdaadgegevens kijkt, op een koele en beschrijvende manier; de journalistieke stijl, beweerde ze, moet net als elke levensbeschouwing een verstandelijke samenhang hebben en geen sentimentele. Miro, die haar niet wilde ontmoeten, heeft maar één brief teruggeschreven en daarin zei hij dat hij hartstochtelijk verliefd was op zijn eigen vrouw, ook al geloofde hij niet in hartstocht.

Mijn vader vertelde me griezelverhalen en ik luisterde ernaar. Nu is mijn eigen dochter er niet eens om mijn verhalen aan te vertellen, alles is heel erg snel voorbijgegaan. Het volk is moe, vertelt Harold me, hij is mijn oudste collega. Nog drie jaar en dan ga ik met pensioen. Ik heb vrouw noch familie om voor te zorgen. Toch doe ik maar mee aan de voetbaltoto, vorige week had ik er elf goed. Wie weet... Als het raak is zal ik een praalgraf voor Eva kopen, een mausoleum, engelen, de Heilige Maagd met haar hoofd schuin op haar schouder, en ik zal een bos viooltjes op het graf leggen en ‘ik vergeef je’ zeggen. Misschien regent het of misschien dwarrelen er pamfletten over de Week van het Vaderland naar beneden, maar ik zal op m'n post blijven, in volle overgave en met eerbied, gekweld, een traan wegpinken en denken aan het weinige dat me nog te wachten staat.