De Tweede Ronde. Jaargang 19

Uitnodiging voor Lolita
Anne Rietveld

De eerste keer dat ik kennis maakte met Nabokov was toen ik in de boekenkast van mijn vader ‘Lolita’ zag staan. Aangezien ik vlak daarvoor een kaart had gekregen met daarop de afbeelding van een jong visje dat verleidelijk opkeek naar een stoere baars die, met behulp van een tekstwolkje, Lolita dacht, vroeg ik mij af wat dat betekende. Het boek Lolita heeft toen grote indruk op mij gemaakt. Ook omdat ik een jaar of negen was en dus bijna in de leeftijdscategorie waarin Humbert zijn nimfijnen zag. Geregeld heb ik me afgevraagd of ik zelf misschien een nimfijn was. Nu ben ik zeventien en kom dus allang niet meer in aanmerking. Waar ik, na het herlezen van Lolita jaren later, ook niet zo rouwig om ben.

Hoewel ik Lolita een schitterend boek vond, verdween de naam Nabokov toch uit mijn gedachten. Het duurde een jaar of vier voordat ik in de bibliotheek ineens voor ‘Uitnodiging voor een onthoofding’ stond. Dit boek heeft mij in vervoering gebracht, ingepakt en voor altijd tot bewonderaar gemaakt van Nabokov. Ik heb

[p. 225]

het nu een keer of vier gelezen maar het blijft me intrigeren. Zonder twijfel vind ik dit Nabokovs beste boek. De verwarring is zo helder, het normale zo vreemd. Hij draait, bedriegt, doet voor, verbergt en laat zoeken. Cincinnatus, de held, gaat op in zichzelf zoals ik dat wil, hij vernietigt zijn beperkingen en vecht zich los van de massa. Maar wie is hij in godsnaam? Het laatste individu in een wereld van het collectief? Ik weet het niet, en zal ook nooit willen suggereren dat ik weet wat Nabokov met zijn personages bedoelt of met zijn verhalen wil zeggen. Dat is juist een van de dingen die ik zo mooi vind aan Nabokov, dat het moeilijk is de essentie uit te leggen. Nabokov laat in de boeken die ik tot nu toe van hem gelezen heb zijn hoofdpersonen tot het uiterste gaan, in hun denkbeelden en/of in hun daden. Hij maakt het meelijwekkende mooi en sterk en hij onthult de zwakheden van het sterke en mooie. Nabokov laat mensen echt tot leven komen. Dit komt natuurlijk ook door zijn schrijfstijl, die soms cynisch, soms analytisch maar nooit afstandelijk is.

Wat ik typerend voor Nabokov maar ook een beetje vermoeiend vind, is zijn gezeur over Freud in bijna al zijn boeken. Soms vraag ik me af wat voor mens hij was, maar eigenlijk doet dat er niet toe en ben ik enkel blij dat hij er was en zulke mooie boeken als ‘Bleek vuur’ heeft geschreven.