De Tweede Ronde. Jaargang 15

[p. 163]

Zes gedichten
Osip Mandelstam
(Vertaling Peter Zeeman)

Kwatrijn

Geluid, voorzichtig en gedempt:
een vrucht die van een boomtak losschiet
en in het bos 't aanhoudend loflied
van diepe stilte overstemt...

1908

Russich

Звук осторожный и глухой
Плода, сорвавшегося с древа,
Среди немолчного напева
Глубокой тишины лесной...

Silentium

Ze rust nog in de moederschoot,
ze is muziek en woordenreeksen,
en dus de kern, niet te verbreken,
van al hetgeen God leven bood.

Zeeboezem, kalme ademingen,
krankzinnig helder is dit uur,
en in een vat van zwart-azuur
deint schuim, bleekwit zoals seringen.

Dat van mijn lippen komen zal
wat in oerstilte lag verzonken,
wat altijd zuiver heeft geklonken,
zoals een noot van puur kristal!

Tracht, Aphrodite, schuim te blijven,
keer weer naar de muziek, o woord,
en hart, laat harten ongestoord,
die één zijn met de bron van leven!

1910, 1935

Silentium

Она еще не родилась,
Она и музыка и слово,
И потому всего живого
Ненарушаемая связь.

Спокойно дышат моря груди,
Но, как безумный, светел день,
И пены бледная сирень
В черно-лазоревом сосуде,

Да обретут мои уста
Первоначальную немоту,
Как кристаллическую ноту,
Что от рождения чиста!

Останься пеной, Афродита,
И, слово, в музыку вернись,
И, сердце, сердца устыдись,
С первоосновой жизни слито!

[p. 164]

Bach

Slechts stof zijn de parochieleden;
geen opsmuk hier, een enkel bord,
waarop met krijt staat aangegeven
wat er van Bach gezongen wordt.

Geen wanklank valt voorgoed te weren
uit kerken, van een feestgelag,
maar jij blijft juichend triomferen,
o zeer bezonnen maestro Bach!

Toen jij je kleinzoons overstemde
met een cantate, een koraal,
zocht jij toen soms naar argumenten
ter schraging van geloof, moraal?

Wat is muziek? Niets dan zestienden
en een complexe orgelzang,
de uiting van wat jou bezielde,
jij eigenwijze oude man!

En van zijn sombere katheder
vermengt een Luthers predikant
het Woord met jouw muziek, betweter,
onovertroffen kwerulant.

1913

БАХ

Здесь прихожане - дети праха
И доски вместо образов,
Где мелом - Себастьяна Баха
Лишь цифры значатся псалмов.

Разноголосица какая
В трактирах буйных и в церквах,
А ты ликуешь, как Исайя,
О, рассудительнейший Бах!

Высокий спорщик, неужели,
Играя внукам свой хорал,
Опору духа в самом деле
Ты в доказательстве искал?

Что звук? Шестнадцатые доли,
Органа многосложный крик -
Лишь воркотня твоя, не боле,
О, несговорчивый старик!

И лютеранский проповедник
На черной кафедре своей
С твоими, гневный собеседник,
Мешает звук своих речей.

[p. 165]

Dag- en-nachtevening

In 't woud zijn wielewalen en in 't tonisch vers
is maat een functie van de lengte der vocalen.
De traagheid van Homerische hexameters
stroomt eens per jaar uit over velden, heuvels, dalen.

Er snijdt een kloof, nee, een cesuur door deze dag,
die stil begon en eindeloos lijkt voort te duren.
Er grazen ossen, en de gouden loomte tracht
de rijkdom van één hele noot uit riet te puren.

1914

РАВНОДЕНСТВИЕ

Есть иволги в лесах, и гласных долгота
В тонических стихах единственная мера,
Но только раз в году бывает разлита
В природе длительность, как в метрике Гомера.

Как бы цезурою зияет этот день:
Уже с утра покой и трудные длинноты,
Волы на пастбище, и золотая лень
Из тростника извлечь богатство целой ноты.

Concert in het station

Het is benauwd, het zwerk krioelt van maden,
en nergens is een ster die mij iets meldt,
maar het station is met muziek geladen,
alsof er zanggodinnen zijn besteld.
Slechts treingefluit kan klanken even schaden,
voordat de strijkersgroep opnieuw versmelt.

Een park. De glazen stolp van de stationshal.
Betoverd is het rijk van staal en stoom.
In de bewalmde, hemelse gehoorzaal
spreidt een wagon zijn galmend spel ten toon:
een pauwenkreet en Steinway's zware tongval.
Ik ben te laat. Heb angst. Dit is een droom.

КОНЦЕРТ НА ВОКЗАЛЕ

Нельзя дышать, и твердь кишит червями,
И ни одна звезда не говорит,
Но, видит Бог, есть музыка над нами,
Дрожит вокзал от пенья Аонид,
И снова, паровозными свистками
Разорванный, скрипичный воздух слит.

Огромный парк. Вокзала шар стеклянный.
Железный мир опять заворожен.
На звучный пир в элизиум туманный
Торжественно уносится вагон:
Павлиний крик и рокот фортепьянный.
Я опоздал. Мне страшно. Это - сон.

[p. 166]

[Nederlands]

Violen laten luid hun klaaglied horen,
en ik betreed de hal, dat woud van glas.
De woeste bron van nachtelijke koren,
de geur van rozen in een rotte kas,
waar onder glas en in 't gewoel verloren
het droombeeld waarde dat mij dierbaar was.

En heel die stalen wereld lijkt veroordeeld,
het is alsof ze jammerlijk verzinkt
en in het glasgewelf haar slotakkoord speelt.
De strijkstokogen zijn door stoom verblind.
't Is op het lijkmaal van het tere droombeeld
dat de muziek voor ons nog één keer klinkt.

1921

[Russisch]

И я вхожу в стеклянный лес вокзала,
Скрипичный строй в смятеньи и слезах.
Ночного хора дикое начало
И запах роз в гниющих парниках -
Где под стекланным небом ночевала
Родная тень в кочующих толпах...

И мнится мне: весь в музыке и пене,
Железный мир так нищенски дрожит.
В стеклянные я упираюсь сени.
Горячий пар зрачки смычков слепит.
Куда же ты? На тризне милой тени
В последний раз нам музыка звучит!

[Uit de cyclus Armenië]

Hoe rijk doet in een arme nederzetting
de harige muziek van water aan!
Is dit geluid of spinsel? Een voorzegging?
Het einde is nog ver! Jij daar, blijf staan!
En in het vochtig labyrint van klanken
tjirpt een benauwend dichte duisternis,
alsof te gast de waternimf, de ranke,
bij d'onderaardse klokkenmaker is.

1930

[Russisch]

Какая роскошь в нищенском селенье -
Волосяная музыка воды!
Что это? пряжа? звук? предупрежденье?
Чур-чур меня! Далеко ль до беды!
И в лабиринте влажного распева
Такая душная стрекочет мгла,
Как будто в гости водяная дева
К часовщику подземному пришла.