De Tweede Ronde. Jaargang 15

[p. 163]

Vijf gedichten
Jorge Luis Borges^*
(Vertaling Erik Coenen)

Waar wij niets van weten

Dat hij zo helder is, ontgaat de maan,
Zoals dat hij de maan is hem ontgaat.
Het zand weet niet wat zand is. Niets bestaat
Waaraan de eigen vorm niet zal ontgaan.
Vreemd aan 't abstracte schaakspel is het stuk,
Net als de spelershand, hem schuivend tot
De laatste zet. Misschien is 't menselijk lot
Van lange smarten en van kort geluk
Het werktuig van een Ander. Het valt niet
Te zeggen, en Hem God benamen biedt
Geen uitkomst. Loos is twijfel, vrees is loos,
Loos zijn de beden voor ons zieleheil.
Wat voor een boog lanceerde deze pijl
Die 'k ben? En wat voor zenit is de roos?

* In een tweetalige editie zal dit najaar bij uitgeverij Adders & Co. een ruime keuze uit Borges' vormvaste poëzie in vertaling van Erik Coenen verschijnen.

De que nada se sabe

La luna ignora que es tranquila y clara
Y ni siquiera sabe que es la luna,
La arena, que es la arena. No habrá una
Cosa que sepa que su forma es rara.
Las piezas de marfil son tan ajenas
Al abstracto ajedrez como la mano
Que las rige. Quizá el destino humano
De breves dichas y de largas penas
Es instrumente de Otro. Lo ignoramos;
Darle nombre de Dios no nos ayuda.
Vanos también son el temor, la duda
Y la trunca plegaria que iniciamos.
¿Qué arco habrá arrojado esta saeta
que soy? ¿Qué cumbre puede ser la meta?

[p. 164]

De conquistador

'k Zag alles wat men vrezen kan of wensen.
Ik stierf en leefde vele malen al.
Cabrera was mijn naam, of Carbajal.
Ik ben het Archetype, zij de mensen.
Als dolende soldaat van 't Kruis en Spanje
Ontstak ik oorlog op een onverkend
Gebied, het goddeloze continent,
En in Brazilië was ik bandeirante.
Het blonde goud noch Christus noch mijn koning
Heeft mij ertoe gedreven bij de heiden
Ontsteltenis en doodsangst te verbreiden.
Mijn daden zochten louter als beloning
Het zwaard zo blinkend en de strijd zo bloedig.
De rest is onbelangrijk. Ik was moedig.

El conquistador

Cabrera y Carbajal fueron mis nombres.
He apurado la copa hasta las heces.
He muerto y he vivido muchas veces.
Yo soy el Arquetipo. Ellos, los hombres.
De la Cruz y de España fui el errante
Soldado. Por las nunca holladas tierras
De un continente infiel encendi guerras.
En el duro Brasil fui el bandeirante.
Ni Cristo ni mi Rey ni el oro rojo
Fueron el acicate del arrojo
Que puso miedo en la pagana gente.
De mis trabajos fue razón la hermosa
Espada y la contienda procelosa.
No importa lo demás. Yo fui valiente.

[p. 165]

De nachtmerrie

Ik droom van een antieke koning: grauw
Zijn blik, zijn kroon van ijzer, woest zijn baard.
Zulke gezichten zijn er niet meer. 't Zwaard
Gehoorzaamt hem: zo zijn ook honden trouw.
Noors of Northumbrisch is de koning. Ik
Weet zeker dat hij uit het Noorden komt.
Zijn rosse baard ligt op zijn borst gekromd.
'k Word niet verwaardigd met zijn blinde blik.
Uit welke uitgebluste spiegel, uit
Welk schip der zeeën van zijn avonturen
Verrees die koning in de ochtenduren
Die mij zijn vroeger en zijn last beduidt?
Hij droomt mij en berecht mij, onverschrokken.
De nacht wordt dag en hij is niet vertrokken.

La pesadilla

Sueño con un antiguo rey. De hierro
Es la corona y muerta la mirada.
Ya no hay caras así. La firme espada
Lo acatará, leal como su perro.
No se si es de Nortumbria o de Noruega.
Se que es del Norte. La cerrada y roja
Barba le cubre el pecho. No me arroja
Una mirada su mirada ciega.
¿De qué apagado espejo, de qué nave
De los mares que fueron su aventura,
Habrá surgido el hombre gris y grave
Que me impone su antaño y su amargura?
Sé que me sueña y que me juzga, erguido.
El día entra en la noche. No se ha ido.

[p. 166]

Aan de spiegel

Duurzame spiegel, waarom houd je stand,
En dupliceer je, mysterieuze broer,
De nietigste beweging van mijn hand,
En lig je in de schaduw op de loer?
Je bent de andere ik waarvan de Griek
Vertelt, en eeuwenlang bespied je ons al.
Je bent in water en in star kristal
Aan mij, zelfs in mijn blindheid, identiek.
Jou niet te zien verhevigt de beklemming
Van 't kennen van jouw werking. Jouw magie
Vermeerdert het totaal der dingen die
Wij zijn, 't stramien van onze lotsbestemming.
En na mijn dood weerspiegel jij een ander,
Een ander en een ander en een ander.

Al espejo

¿Por qué persistes, incesante espejo?
¿Por qué duplicas, misterioso hermano,
El menor movimiento de mi mano?
¿Por qué en la sombra el súbito reflejo?
Eres el otro yo de que habla el griego
Y acechas desde siempre. En la tersura
Del agua incierta o del cristal que dura
Me buscas y es inútil estar ciego.
El hecho de no verte y de saberte
Te agrega horror, cosa de magia que osas
Multiplicar la cifra de las cosas
Que somos y que abarcan nuestra suerte.
Cuando esté muerto, copiarás a otro
Y luego a otro, a otro, a otro, a otro...

[p. 167]

All our yesterdays

Aan wie zou mijn verleden toebehoren
Van allen die 'k geweest ben? De Geneefse
Jongen die het Latijn las van vergeefse
Hexameters die spoorloos zijn verloren?
Het kind dat in de huisbibliotheek
Van vader op de landkaart de nauwkeurige
Meridianen volgde en op veelkleurige
Gravures naar de woeste tijgers keek?
Of aan die ander die in het verboden
Vertrek kwam waar een stervende in rustte,
En die het wegglippende aanschijn kuste,
En die het aanschijn kuste van de dode?
Zij allen. Tevergeefs ben ik degenen
Die ooit geweest zijn en die zijn verdwenen.

All our yesterdays

Quiero saber de auién es mi pasado.
¿De cuál de los que fui? ¿Del ginebrino
Que trazó algún hexámetro latino
Que los lustrales años han borrado?
¿Es de aquel niño que buscó en la entera
Biblioteca del padre las puntuales
Curvaturas del mapa y las ferales
Formas que son el tigre y la pantera?
¿O de aquel otro que empujó una puerta
Detrás de la que un hombre se moría
Para siempre, y besó en el blanco día
La cara que se va y la cara muerta?
Soy los que ya no son. Inútilmente
Soy en la tarde esa perdida gente.