De Tweede Ronde. Jaargang 15

[p. 164]

Land en volk
Karl Ristikivi^*
(Vertaling Cornelius Hasselblatt en Marianne Vogel)

I

Alle continenten zijn uit de zee ontstaan,
alle landen zijn kusten geweest,
ofschoon de zee ze zich niet meer herinnert.

We staan allemaal op een eiland,
ofschoon we de kust niet zien.

Regenboog, regenboog, waar is je begin?

Elke voet grond is het spoor van iemand,
elke palm aarde is de hand van iemand,
die als poeder uit iemands hand is gevallen.

* Karl Ristikivi (1912-1977), de enige Estse auteur in ballingschap die hier opgenomen is. In 1943 vluchtte hij voor de Duitsers naar Finland, woonde daarna tot zijn dood in Stockholm. Hij heeft maar één, door hemzelf zorgvuldig geselecteerde bundel gedichten het licht doen zien, De weg van de mens (Lund, 1972), één van de hoogtepunten van de Estse poëzie. Verder schreef Ristikivi een kleine twintig romans, die in Zweden in het Ests gedrukt werden en ondanks hun grote kwaliteiten onvertaald bleven.

I

Kõik mandrid on tõusnud merest,
kõik maad on olnud rannad,
kuigi meri neid enam ei mäleta.

Meie kõik seisame saarel,
kuigi me randa ei näe.

Vikerkaar, vikerkaar, kus on su algus?

Iga jalatäis maad on kellegi jälg,
iga peotäis mulda on kellegi käsi,
mis pudenend kellegi kāest.

[p. 165]

[Nederlands]

Witte vleugels, zwarte vleugels -
dag en nacht, zomer en winter,
duizend jaar als een enkel ogenblik.
Luister: er zingt een vogeltje!

Wie ben ik,

dat ik zou meten hoe lang de dagen van de schepping zijn?

[Ests]

Valged tiivad, mustad tiivad -
öö ja päev, suvi ja talv,
tuhat aastat kui ainus silmapilk.
Kas kuuled: ūks linnuke laulab!

Kes olen mina,

et ma mōōdaksin loomispäevade pikkust?

[Nederlands]

Als de zon zich de dag van gisteren niet herinnert
en de wind niet via dezelfde weg terugkeert,
moet er iets anders zijn dat blijft
en waar de vogel van de scheppingsverhalen
zijn nest op bouwt,

zodat hij op de derde dag avond en morgen krijgt,
zodat hij land en zee en kust krijgt.

Alles is geboren, gegroeid,
nooit gestorven,
het heeft zich alleen maar te ruste gelegd
en is blijven wachten.

[Ests]

Kui päike ei mäleta eilset päeva
ja tuul ei tule tagasi sama teed,
peab olema midagi muud, mis jääb
ja millele ehitab pesa
loomislugude lind,

et saaks õhtu ja hommiku kolmandaks päevaks,
et saaks maa ja meri ja rand.

Kõik on sündinud, kasvanud,
ei iial surnud,
ainult puhkama heitnud
ja ootama jäänud.

[p. 166]

II

In het wit van de weiden
blauwgrijze snoeren -
komt het vastengetijde
gaan bronnen zich roeren,

doorbreken met verve
de winterse tomen,
ze zoeken en zwerven
bereiken de stromen.

Schuim hoog, toon je grillen -
op fierheid belust!
Bedaar - wil verstillen -
de zee is je rust!

II

Väljade valguses
sinakad jooned -
paastukuu alguses
ārkavad sooned,

murravad trotsides
talvise tōkke,
eksides, otsides
jõuavad jõkke.

Ratsuta, vahune -
milline uhkus!
Rahune - rahune -
meri on puhkus!

[Nederlands]

Elke regendruppel is iemands traan geweest,
en het sap dat in de lente in witte berken ontwaakt
is bloed dat op een ver slagveld vergoten is.

Nee, niet dat ik ooit terug zou komen
en met de sleutel de deur zou openen
die achter me in het slot is gevallen.
Die sleutel heeft iemand anders
en hij moet de deur opnieuw zoeken.

Maar wanneer hij 's avonds vermoeid gaat zitten
heb ik daar voor hem gezeten,
en die plek is een gezegende plek,
want het is thuis.

[Ests]

Iga vihmapiisk on olnud kellegi pisar,
ja mahl, mis kevadel valgetes kaskedes ärkab,
on very, mis valatud kaugel lahinguvāljal.

Ei, mitte nii, et ma tuleksin kunagi tagasi
ja avaksin vōtmega ukse,
mis langes lukku mu selja taga.
See vōti on kellegi teise käes
ja ust peab ta uuesti otsima.

Aga kui ta ōhtul väsinult istub maha,
olen mina seal istunud enne teda,
ja see paik on ōnnistatud paik,
sest see on kodu.

[p. 167]

[Nederlands]

Ik zeg niet vrede, dat woord is te groot.
Ik zeg rust, een plaats in tenten,
want morgen komt er weer een dag,
en de zon herinnert zich de dag van gisteren niet

Kijk, de zee is als een spiegel, de hemel spiegelt zich erin,
maar toch is het enkel een spiegelbeeld.
En de kust is enkel een haven,
het eind van een weg, maar het begin van een andere.

Niemand herinnert zich de dag van morgen
voor het overmorgen is,
en dan is het al te laat.

Hoe zou ik dan kunnen zeggen: het is vrede!?

[Ests]

Ma ei ütle rahu, see sõna on liiga suur.
Ütlen puhkus, ase telkide all,
sest homme on jälle päev,
ja pāike ei māleta eilset pāeva.

Vaata, meri on nagu peegel, seal peegeldub taevas,
aga ometi ainult peegeldus.
Ja rand on ainult sadam,
ūhe tee lōpp, aga teise algus.

Keegi ei mäleta homset päeva
enne kui ülehomme,
ja siis on juba hilja.

Kuidas võiksin siis ütelda: rahu on!?

[p. 168]

III

De maaiers komen van het veld
en de vissers komen van zee,
hun stappen zijn zwaar onder hun last.
Alles is een last, zelfs de liefde.

Oude vrouwen komen uit de kerk
en jonge mannen van de jaarmarkt
De tranen zijn weggewist. Waar bleef het gelach?
Er is altijd iets zoekgeraakt,
en men treurt om alles, zelfs om de droefheid.

*

Tienduizend soldaten keren terug naar huis
en driehonderd zullen nooit terugkomen.
Dat was lang geleden en in een ver land,
je herinnert het je makkelijk.
Maar één die niet is teruggekeerd,
wie zal zich hem herinneren, vandaag, morgen en elke dag?
Veertig jaar in de woestijn - een dutje aan de voet van de Olijfberg.
Als duizend jaar slechts een ogenblik is
en het vogeltje van de eeuwigheid zingt,
wat maakt het dan uit of het gisteren of op een ander eiland was.
(De dag van morgen herinneren we ons toch niet.)

III

Lõikajad tulevad põllult
ja kalurid tulevad merelt.
nende sammud on rasked koorma all.
Kõik on koorem, isegi armastus.

Vanad naised tulevad kirikust
ja noored poisid tulevad laadalt.
Pisarad on pühitud. Kuhu jäi naer?
Ikka on midagi jäänud maha,
ja kõigest on kahju, isegi leinast.

*

Kümme tuhat sõdurit tulevad koju
ja kolmsada ei tule kunagi tagasi.
See oli ammuja kaugel maal,
seda on kerge mäletada.
Aga üks, kes koju ei tulnud,
kes mäletab teda täna, homme ja iga päev?
Nelikümmend aastat kõrbes - lühike uinak Ölimäe jalal.
Kui tuhat aastat on ainult üks silmapilk
ja igavikulinnuke laulab,
mis on siis sellest, kes eile vōi teisel saarel.
(Homset päeva me niikuinii ei mäleta.)

[p. 169]

[Nederlands]

Wanneer ze gingen zitten om het brood te breken
kruisten ze hun handen
als om te verbergen dat ze leeg waren.
Niemand heeft iets meegenomen
en lege handen werden weer aarde.

We hebben alles behouden,
land, zee en kust,
regendruppels en tranen
en het sap dat in de lente in witte berken ontwaakt.

We hebben alles behouden,
de weg en de haven tussen twee tochten.

Maar wanneer we eenmaal 's avonds gaan zitten,
hebben daar voor ons gezeten
tienduizend soldaten die uit de oorlog terugkeerden
en driehonderd die nooit teruggekomen zijn.

[Ests]

Kui nad istusid leiba võtma,
panid nad käed risti
nagu varjates, et need olid tühjad.
Keegi ei võtnud midagi endaga kaasa
ja tūhjad kāed said uuesti mullaks.

Kõik on meile jäänud,
maa, meri ja rand,
vihmapiisad ja pisarad,
ja mahl, mis kevadel valgetes kaskedes ārkab.

Kõik on meile jäänud,
tee ja sadam kahe teekonna vahel.

Aga kui me kord ōhtul istume maha,
on seal istunud enne meid
kümme tuhat, kes tulid tagasi sõjast,
ja kolmsada, kes ei tulnud kunagi tagasi.