De Tweede Ronde. Jaargang 15

[p. 158]

Zes gedichten
Viivi Luik^*
(Vertaling Cornelius Hasselblatt en Marianne Vogel)

Het toeval is al op weg

Ook in de nieuwe stadswijk is 't leven een mooie zaak.
De liftdeuren slaan, een radio speelt ergens permanent.
Wind, winkel en trappenhuis hebben ieder hun eigen taak.
maar het toeval is al op weg. Je koopt haastig je abonnement.

Boven je vliegen de wolken, daar is de halte al,
daar de etage al, nu geef je elkaar al een hand.
Vier maanden stond de zon hier boven de flats op stal,
toen bolderde hij weer weg, dwars over water en land.

Er is over alles gedicht, over snijdende kou en leed.
De koolmees pikt in zijn veren, sneeuwstorm na sneeuwstorm woedt...
Diep in de huurkazernes glinstert ons oog nog steeds
de donkere winter, tijd en geschiedenis tegemoet.

* Viivi Luik (1946). Haar eerste dichtbundel verscheen in 1965, waarna zeven andere zeer succesvolle bundels volgden. Sinds het midden van de jaren tachtig schrijft Luik grotendeels proza. In 1985 publiceerde ze de romance De zevende vredeslente (De Duitse vertaling Der siebte Friedensf rühling verscheen bij Rowohlt). In 1991 kwam De schoonheid der geschiedenis uit (Nederlandse vertaling bij De Geus). Beide romans deden in Estland wegens hun onderwerp - de Stalintijd resp. de dagen van de inval in Praag in 1968 - en hun weinig patriottische kijk op het Estse volk veel stof opwaaien. De hier vertaalde gedichten van Luik stammen uit de periode 1978-1987.

Juhus on juba teel

Elu on imelik asi uueski linnaosas.
Mürtsuvad liftiuksed ja ülevalt raadio kostab.
Tuul, trepikojad ja poed - kõik nad on oma osas,
aga juhus on juba teel. Kioskist trollitalonge ostab.

Üle lendavad pilved, juba on järgmine peatus,
juba on järgmine korrus, juba öeldakse tere.
Neljaks või viiekski kuuks päike majade vahel peatus,
siis veeres uuesti āra ūle maade ja mere.

Kõigest on luuletatud, kurvast meelest ja külmast ilmast.
Tuisk jookseb võidu tuisuga, tihane nokitseb pugu...
Ik ka korterisügavus tes hiilgavad meie silmad
vastu pimedat talve, ja aega, ja ajalugu.

[p. 159]

Beroep

Van potloden houd ik werkelijk,
ja, van het Estse volk en van potloden.
Door de dikke sneeuw loopt plots een lijn,
een potloodstreep.

Die streep kan ook iets anders betekenen,
maar voor mij is hij de minuten
die vrij waren van valsheid
en dat gelukkig ook blijven.

Een minuut is gauw voorbij,
al die tijd vervliegt zo snel.
Het ene moment staar ik naar de sneeuwvlokken.
Het volgende ben ik er niet meer

en menigeen vraagt wellicht verschrikt
wie er de deur uitgegaan is.
Hoeveel is een vel papier waard
en wat is de prijs van een potlood?

In de kamers branden lampen,
op het plein smelten sneeuw en zout.
Van zulk weer hield ik,
want ander weer is er hier niet.
In de donkere tijd, in december,
als licht en verwarming aan zijn -
denk dan aan mij,
want ik heb aan jullie gedacht.

Elukutse

Pliiatseid armastan tōesti,
jah, eesti rahvast ja pliiatseid.
Laias lumes on järsku üks joon,
üks pliiatsikriips.
See vōib märkida muud,
aga minu jaoks märgib ta minuteid,
mis on jäänud, mis ōnneks jäävadki
valskusest priiks.

Üks minut on kohe minevik,
kõik see aeg saab nii ruttu täis.
Nüüd vahin ma lumesattu.
Siis enam ei ole mind

ja mōni ehk järsku ehmatab,
et kes see säält uksest käis.
Mis on paberilehe väärtus
ja ūhe pliiatsi hind?

Tubades põlevad lambid,
platsil sulavad lumi ja sool.
Sellist ilma ma armastasin,
sest siin ei ol nudki teist.
Pimedal ajal, detsembris,
siis, kui kuluvad küte ja vool,
mõtelge minu pääle,
sest mina mōtlesin teist.

[p. 160]

[3]

Zwaar ruisten hoge sparrenhagen door mijn moedertaal
romdom de vaderlijke hoeve.
In de aarde roest oud bloed, dat door je botten snijdt
als je loopt met blote voeten.

Dat doet echter niet zo'n pijn als de gebroken spar
op het kerkhof bij het kruis.
Daar werd in een wodkaroes alles vertrapt. Maar mijn handen
liggen op tafel thuis.

De tafel is koud en glad, de zon steekt in mijn ogen,
die ervan moeten tranen.
Hij schijnt door mijn schedeldak, schijnt een andere wereld in,
en ik moet beamen:

door 't boosaardig sparrengeruis, begin der jaren vijftig,
word ook ik begeleid.
Ik spreek grote woorden in een kleine taal, mijn ogen blinken
met licht van die verre tijd.

[Ests]

Raskelt kohisesid kōrged kuusehekid läbi emakeele,
ümber isatalu.
Mullas roostetavad vanad vereplekid, luini lōikavad,
kui kōnnid paljajalu.

Aga need ei teegi sedamoodi piina, kui see murtud kuusk
sääl surnuaias haual.
Sääl on tallatudja vōetud valget viina. Aga minu käed
on oma kodus laual.

Laud on külm ja libe, päike paistab silma, nii et silmist jookseb
päris silmavett.
Pais tab pääluust läbi, paistab teise ilma, ja mul tuleb
ūles tunnistada, et

kuri kuusekohin minulgi on meeles kaugest
viiekümnendate algusest.
Räägin suuri sōnu väikse rahva keeles, silmad sätendamas
tolle aja valgusest.

[p. 161]

[4]

De blauwe hemel heeft witte strepen,
het postvak blijft leeg, de trams rijden niet.
De meeuwen op de binnenplaats beneden
pikken naar afval en koppen van vis.

In de donkere badkamer gorgelen buizen,
het linoleum glimt, een bepaalde geur.
De eeuw glijdt voorbij en harten bonzen,
in de hof garages en drukkend weer.

Daar laat een jongen vliegtuigjes zweven,
in de stad, in Tallinn, op de hele wereld.
Door de hete lucht trekken ze strepen,
alsof ze landen op een andere wereld.

[Ests]

Sinises taevas on valgeid jooni,
postkastid tühjad, trammid ei käi.
Kajakad tulevad alla hoovi,
nokivad rappe id ja kalapäid.

Pimedas vannitoas vesi luksub,
linoleum läigib, millegi lõhn.
Sajand saab läbi ja süda tuksub,
ōues garaažid ja umbne ōhk.

Sääl üks poiss pillub paberist nooli,
linnas, Tallinnas, terves ilmas.
Kuuma tuulde need jätavad jooni,
nagu maanduks nad teises ilmas.

[p. 162]

De winter van dit jaar

't Was winter gisteren, 't is winter overmorgen.
Voeg vele februari's samen en de som
is iets zo grimmigs dat er niet mee vak te spotten -
een serie witte deuren naar de ouderdom.

Het is gaan waaien en de sneeuw valt nu niet meer.
De zee, de pleinen en de flats van grauwe steen
gaan 't ene oog in en het and' re uit, steeds weer.
Al heeft de eeuw gebeefd, ze stort nog niet ineen.

Wanneer je bang wordt, knip dan alle lichten aan,
maar kijk niet om, dat moet je niet meer doen.
De trap tolt 's avonds als je hem stil op wilt gaan
met iets waar je de koorts mee weert en een citroen.

Selle aasta talv

Oli eile ja on ülehomme tali.
Kui sa mitu veebruari kokku liidad,
siis saad midagi, mis pole enam nali -
kauge vanaduse valged uksepiidad.

Tuuled puhuvad ja enam lund ei tule.
Merd ja väljakuid ja halle üürimaju
ühest silmast sisse, teisest välja tuleb.
Sajand võpatas, kuid kokku veel ei vaju.

Kui sul hakkab hirm, siis valgeks tee kõik tuled,
aga selja taha vaadata ei tohi.
Trepid keerlevad, kui õhtul koju tuled,
kaasas sidrunid ja palavikurohi.

[p. 163]

Bezie ze en wees zelf

Bezie ze en wees zelf als die sneeuvvzware wolken,
die zonder hart of een verleden verder trekken.
November, donkerbruin, kleurt ook het water donker.
Ziel en geschiedenis zijn vol verbleekte plekken.

Luister, de lief de is een stem en spottend telt ze,
als geld, haar oude toverwoorden voor je neer.
Haar scherpe mes snijdt door je kleren heen en stelt je
de vraag niet of je er wel aan wilt, of nooit meer.

Het vreemde vraagteken dat ze heeft neergezet
moet je in 't oeroud avondlicht maar bestuderen.
En als je me niets anders meer te sturen hebt,
stuur me dan van de doodsengel wat zwarte veren.

Vaata lumepilvi, ole nagu need.

Vaata lumepilvi, ole nagu need.
Neil ei ole südant, pole elulugu.
Pime pruun november tumedaks teeb veed.
Valgeid laike tāis on hing, on ajalugu.

Kuula, armastus on pilkav hääl, mis loeb
vanu võlusōnu külmalt nagu raha.
Tema terav nuga läbi lōikab koed,
küsimata sest, kas tahad vōi ei taha.

Tema kummalisi küsimärke vaata
vastu igivana valgust, ōhtuvalgust viimast.
Kui sul enam muud ei ole mulle saata,
saada mustad suled surmaingli tiivast.