De Tweede Ronde. Jaargang 12

[p. 161]

Twee Venetiaanse prozastukken
Eugenio Montale
(Vertaling Frans Denissen)

1.

Door de ramen zag je typistes.
Daaronder de steeg, stank van gebakken steurkrab.
Wat walgelijke luchtjes uit het kanaal.
Mooie boel daar in Venetië,
uitzien op dat landschap en zij
die van ver gekomen was. Zij die enkel hield
van Gesualdo, Bach en Mozart en ik van het afgrijselijke
operarepertoire met een lichte voorkeur
voor het allerberoerdste. Dan om de zaak te compliceren
de klok die vijf uur aan wijst terwijl het vier uur is,
dus overhaast de deur uit, San Marco, het lege Florian,
de Riva degli Schiavoni, de trattoria Paganelli,
aanbevolen door een gierige Toscaanse schilder,
twee kamers met niet eens een tussendeur en de dag daarop
jou je eigen weg zien gaan zonder
mijn Ranzoni ook maar één blik te gunnen.
Ik vroeg me af wie er aan 't abstraheren was,
ik, zij of allebei; niet evenwijdig evenwel,
maar in tegengestelde richting. En te bedenken welke
schitterende dromen we hadden op de trappen
die van Oltrarno naar de grote esplanade leiden.

Due prose veneziane
1¹⁾

Dalle finestre si vedevano dattilografe.
Sotto, il vicolo, tanfo di scampi fritti,
qualche zaffata di nausea dal canale.
Bell'affare a Venezia
affacciarsi su quel paesaggio e lei
venuta da lontano. Lei che amava solo
Gesualdo Bach e Mozart e io l'orrido
repertorio operistico con qualche preferenza
per il peggiore. Por a complicare le cose
l'orologio che segna le cinque e sono le quattro,
l'uscita intempestiva, San Marco, il Florian deserto,
la riva degli Schiavoni, la trattoria Paganelli
raccomandata da qualche avaro pittore toscano.
due camere neppure comunicantt e il giorno
dopo vederti tirar dritta senza
degnare di un'occhiata il mio Ranzoni.
Mi domandavo chi fosse nell'astrazione,
io lei o tutti e due, ma seguendo un binario
non parallelo, anzi inverso. E dire che avevamo
inventato mirabili fantasmi sulle rampe
che portano dall'Oltrarno al grande piazzale.

1) Herinnering aan een bezoek dat Montale aan Venetië bracht met de vrouw die in andere gedichten Clizia wordt genoemd.
Riva degli Schiavoni: de kanaaloever die bij het San Marcoplein begint.
Ranzoni, Daniele (1843-1889), Italiaans schrijver. Montale kocht in Venetië een schilderij van hem.
Oltrarno: wijk in Florence.
De grote esplanade: de Piazzale Michelangelo in Florence.

[p. 162]

[Nederlands]

En nu ginds tussen duiven,
straatfotografen onder een moordende zon,
rondsjouwend met de nooit ingekeken
maar moeilijk te lozen catalogus van de Biennale.
We keren met de boot terug, stappen over vogelvoer,
kopen souvenirs, ansichten en zonnebrillen bij de kraampjes.
Het was, geloof ik, in '34, en wij te jong of te vreemd
voor een stad die vraagt om toeristen en bejaarde gelieven.

[Italiaans]

Ma ora lì tra piccioni,
fotografi ambulanti sotto un caldo bestiale,
col peso del catalogo della biennale
mai consultato e non facile da sbarazzarsene.
Torniamo col battello scavalcando becchime,
comprando keepsakes cartoline e occhiali scuri sulle bancarelle.
Era, mi pare, il '34, troppo giovani o troppo strani
per una città che domanda turisti e amanti anziani.

2.

Farfarella, de praatzieke portier, zei conform de orders
dat het verboden was de man
van de corrida's en de safari's te storen.
Ik smeek hem om te proberen, ik ben een vriend van Pound
(ik overdreef een beetje) en verdien een speciale
behandeling. Wie weet of... De ander neemt de hoorn op,
praat luistert ouwehoert en kijk,
de beer Hemingway heeft toegehapt.
Hij ligt nog in bed, zijn vacht toont
gaten van ogen en eczemen.
Twee of drie lege flessen Merlot,
voorhoede van het gros dat komen gaat.
Beneden in het restaurant zit iedereen aan tafel.
We praten niet over hem maar over onze zo dierbare
Adrienne Monnier, de rue de l'Odéon,

II

Il Farfarella garrulo portiere ligio agli ordini
disse ch'era vietato disturbare
l'uomo delle corride e dei safari.
Lo supplico di tentare, sono un amico di Pound
(esageravo alquanto) e merito un trattamento
particolare. Chissà che... L'altro alza la cornetta,
parla ascolta straparla ed ecco che
l'orso Hemingway ha abboccato all'amo.
È ancora a letto, dal pelame bucano
solo gli occhi e gli eczemi.
Due o tre bottiglie vuote di Merlot,
avanguardia del grosso che verrà.
Giù al ristorante tutti sono a tavola.
Parliamo non di lui ma della nostra
Adrienne Monnier carissima, di rue de l'Odéon,

²⁾

2) Herinnering aan het interview dat de journalist Montale in 1954 voor de Corriere della Sera van Ernst Hemingway afnam.
De verzen ‘Geen jachtpartijen, enz.’ zijn een allusie op Hemingways roman Across the River and into the Trees.
De laatste twee verzen zijn een allusie op een vals bericht over de zelfmoord van Hemingway in 1958.

[p. 163]

[Nederlands]

Sylvia Beach, Larbaud, de brullende jaren dertig
en de balkende jaren vijftig. Parijs Londen een zwijnestal,
New York stinking, pestilent. Geen jachtpartijen in moerassen,
geen wilde eenden, geen jonge meisjes,
zelfs geen schijn of schaduw van zo'n boek.
Er worden gemeenschappelijke vrienden opgesomd
wier naam ik niet ken. Alles is rot, bedorven.
Bijna huilend bezweert hij mij hem geen mensen te sturen
van mijn slag, en zeker niet als ze intelligent zijn.
Dan staat hij op, hult zich in een kamerjas
en zet me aan de deur met een omhelzing.
Hij leefde nog een paar jaar en door twee keer dood te gaan
kreeg hij de kans om zijn necrologieën te lezen.

[Italiaans]

di Sylvia Beach, di Larbaud, dei ruggenti anni trenta
e dei raglianti cinquanta. Parigi Londra un porcaio,
New York stinking, pestifera. Niente cacce in palude,
niente anatre selvatiche, niente ragazze
e nemmeno l'idea di un libro simile.
Compiliamo un elenco di amici comuni dei quali
ignoro il nome. Tutto è rotten, marcio.
Quasi piangendo m'impone di non mandargli gente
della mia risma, peggio se intelligenti.
Poi s'alza, si ravvolge in un accappatoio
e mi mette alla porta con un abbraccio.
Visse ancora qualche anno e morendo due volte
ebbe il tempo di leggere le sue necrologie.

Motet

De gondel die voorbijglijdt in een felle
schittering van pek en van papavers,
het bedrieglijke lied dat uit kluwens
touwwerk opsteeg, de hoge deuren
achter je gesloten en gelach van maskers
die in hordes vluchtten -

een avond uit duizend en mijn nacht
is dieper! Ginder wriemelt een vaal
warnest dat me schoksgewijs tot leven
wekt en me gelijk maakt aan die mijmerende
palingvisser aan de waterkant.

(Uit: Le occasioni)

[Mottetto]

La gondola che scivola in un forte
bagliore di catrame e di papaveri,
la subdola canzone che s'alzava
da masse di cordame, l'alte porte
rinchiuse su di te e risa di maschere
che fuggivano a frotte -

una sera tra mille e la mia notte
è più profonda! S'agita laggiù
uno smorto groviglio che m'avviva
a stratti e mi fa eguale a quell'assorto
pescatore d'anguille dalla riva.

^*

* Noot van de auteur: Het ‘bedrieglijke lied’ kan ook het ‘lied van Dappertutto’ zijn, uit het tweede bedrijf van Les contes d'Hoffmann van Offenbach..