De Tweede Ronde. Jaargang 9

[p. 158]

Drie zeegedichten
Nikos Kavvadías^*
(Vertaling Hero Hokwerda)

Bitterheid

Ik ben dat kleine meisje uit Amoy vergeten,
de laveloze mulattin in Tenerife,
de liefde waar een prijs op staat in houten keten
en 't wijf dat op de centen lette bij 't tarief.

Titiaans kersenrood en dat van permangaan
ben ik vergeten, en de wrakke ledikanten
met lakens rafelig en goor van alle klanten,
omwille van jouw lijf, dat doodsvrees deed vergaan.

Wáár ik om gaf, ik zwoer het om jouw lippen af:
angsten die mij bij 't klimmen in de mast bekropen,
kompas en kaarten en de wacht die ik moest lopen,
om wat een zeldzaam schelpje van de zee mij gaf.

De koortsen in de tropenzon en Rio's druiper,
de brand die we op een nacht ontstaken in Manao,
de messteek in Constantza van Hongaarse gluiper
en ‘pijn bij vochtig weer?’ - nee, daar zit niet de knauw.

De eenzame matroos, het heimwee van de schipper,
de boeg in stukken na de landing op de rots,
vervaagde tatoeages, eens mijn grote trots,
om jou die uitvoer als een opgetuigde klipper.

* Nikos Kavvadías, Harbin (Mantsjoerije) 1910 - Athene 1975, de Griekse ‘zeemansdichter’. Van 1930 tot 1975, op de oorlogsjaren te Athene na, heeft hij de meeste jaren op zee doorgebracht, als marconist. Zee, havens en vrouwen vormen het overheersende thema van zijn werk: drie bundels poëzie (Maraboe, 1933; Mist, 1947; en Kop in de wind, 1975) en een roman (Wacht, 1954). Een keuze uit zijn gedichten zal binnenkort verschijnen in een tweetalige editie bij Uitg. Het Griekse eiland.

[p. 159]

 

Hoe hou 'k je vast, ontembaar kind, met welke eden?

 

Mijn plunjezak is waar 'k ook ga mijn toeverlaat.

 

Draad die in tweeën brak en hoe hem weer te smeden?

 

Och arme donder ik - de zee, zij haat verraad.

 

 

 

Polýjyros verliet de bergen en werd haven,

 

duister en nauw en zonder bakens op de ree,

 

vannacht nu jood en muzelman de handen gaven

 

en het Canarisch twaalftal wegvoer over zee.

 

 

 

Jou, ouwe, past alleen nog 't ijzer aan de voeten,

 

twee meter zeildoek en een ruk naar links aan 't roer.

 

Een blauwe kwal ligt ginder naar je op de loer

 

en rog en inktvis die daar in de diepte wroeten.

 

 

 

7-2-1975

Πικρια

Ξἑχασα ϰεἴνο τὸ μιϰρὸ ϰορἰτσι ἀπὀ τὸ ᾽Λμὀι
ϰαὶ τὴ μουλάτρα ποὐ ἔζεχνε ϰρασὶ στὴν Τενερἰφα,
τὸν ἔρωτα, ποὐ ἀποτιμάει σὲ ξύλινο χαμώι,
ϰαὶ τὴ γριὰ ποὺ ἐμέτραγε μὲ πόντους τὴν ταρίφα.

Τὸ βυσσινὶ τοῦ Τισιανοῦ ϰαὶ τοῦ περμαγγανάτου,
ϰαὶ τὰ ϰρεβάτια ξέχασα τὰ σαραβαλιασμένα
μἐ τὰ λερὰ σεντόνια τους τὰ πολυϰαιρισμένα,
γιὰ τὸ ϰορμί σου, ποὺ ἔδιωχνε τὸ φόβο τοῦ θανάτου.

Ὅ, τι ἀγαποῦσα ἀρνήθηϰα γιὰ τὸ πιϰρό σου ἀχεἰλι:
τὸν τρόμο ποὺ δοϰίμαζα πηδώντας τὸ ϰατάρτι,
τὸ μπούσουλα, τὴ βάρδια μου ϰαὶ τὴν πορεία στὸ χἀρτη,
γιὰ ἔνα δυσεὐρετο μιϰρὸ θαλασσινὸ ϰοχύλι.

Τὸν πυρετὸ στοὺς Τροπιϰούς, τοῦ Rio τὴ μαλαφράντζα,
τὴν πυρϰαγιὰ ποὺ ἀνάψαμε μιὰ νύχτα στὸ Μανἀο.
Τἡ μαχαιριἀ ποὺ μοὔδωσε ὁ Μαγιἀρος στὴν Κωστάντζα
ϰαὶ ‘Σὲ πονάει μὲ τὴ νοτιά;’ - Ὄχι, ἀπ᾽ ἀλλοῦ πονάω.

Τοῦ τρατολόγου τὸν ϰαημό, τοῦ ναὐτη τὴν ὀρφάνια,
τοῦ ϰαραβιοῦ ποὺ ϰάθισε τὴν πλώρη τὴ σπασμένη.
Τὶς ξεβαμμένες στάμπες μου, ποὔχα γιὰ περηφάνια,
γιὰ σένα, ποὺ σαλπάρισες, γολέτα ἀρματωμένη.

Τί νὰ σοῦ τάξω, ἀτίθασο παιδί, νὰ σὲ ϰρατήσω;
Παρηγοριά μου ὁ σάϰος μου, σ᾽ ᾽Λμεριϰὴ ϰαὶ ᾽Λσία.
Σύρμα τοὺ ἐϰόπηϰε στὰ δυὸ ϰαὶ πῶς νὰ τὸ ματίσω;
Καταϰαημένε, ἡ θάλασσα μισάει τὴν προδοσία.

Κατέβηϰε ὁ Πολύγυρος ϰαὶ γίνηϰε λιμάνι.
Λιμάνι ϰατασϰότεινο, στενό, χωρὶς φανἀρια,
ἀπόψε ποὺ ἀγϰαλιάστηϰαν Ἑβραῖοι ϰαὶ Μουσουλμάνοι
ϰαὶ ταξιδέψαν τὰ νησιἀ στὸν πόντο, τὰ Κανάρια.

Γέρο, σοῦ πρέπει μοναχὰ τὸ σίδερο στὰ πόδια,
δύο μέτρα ϰαραβόπανο, ϰαὶ ἀριστερὰ τιμόνι.
Μιὰ μέδουσα σὲ ἀντίϰρισε γαλἀζια ϰαὶ σιμώνει
ϰι᾽ ἔνας βυθὸς ποὺ βόσϰουνε σαλάχια ϰαὶ χταπόδια.

7-2-1975

[p. 160]

Mal du départ

Voor mijn zuster Zénia

'k Zal als denkbeeldig en onwaardig minnaar steeds
op blauwe zee en verre reizen mij verlieven,
maar op een doodgewone avond ga ik dood
zonder de vage lijn der einders te doorklieven.

Naar 't verre Singapore, Madras, Algiers of Sfax
zullen de schepen altijd even fier vertrekken,
maar ik zal op kantoor, met kaarten van de zee,
in boeken lijnen onder optelsommen trekken.

En over verre reizen hoort men mij niet meer,
mijn vrienden zullen denken dat 'k ze ben vergeten,
en aan wie ernaar vraagt zal moeder zeggen, blij:
‘Het was een jongensgril, die nu is uitgesleten.’

Maar op een avond zal mijn ik streng voor mij staan
om als een rechter mij om rekenschap te vragen,
en deze hand, die nu lamlendig is en trilt,
zal onbevreesd een kogel door de zondaar jagen.

De dood van mij, die altijd wenste: ‘Liet men mij
in 't water van de Indische Oceaan ten grave’,
zal triest zijn en banaal, en mijn begrafenis
zal er een zijn zoals elk ander wordt begraven.

Mal du depart

Στήν ἀδεϱφή μου Ζένια

Θά μείνω πάντα ἰδανικός κι᾽ ἀνάξιος ἐραστής
τῶν μακρυσμένων ταξιδιῶν καἰ τῶν γαλάζιων πόντων,
καἰ θά πεθάνω μιἀ βραδιἀ, σάν ὅλες τἰς βραδιές,
χωρίς νά σχἱσω τή θολή γραμμή τῶν ὀριζὀντων.

Γιἀ τὀ Μαδρἀς, τἡ Σιγγαποὑρ, τ᾽ Ἀλγέρι καἰ τὀ Σφάξ
θ᾽ ἀναχωροῦν σἀν πἀντοτε περἠφανανα τἀ πλοἵα,
κι᾽ ἐγὠ, σκυφτός σ᾽ ἕνα γραφεἴο μἑ χἁρτες ναυτικοὐς,
θἀ κἀνω ἀθροίσεις σέ χοντρά λογιστκά βιβλία.

Θά πάψω πιἀ γιά μακρινἀ ταξίδια νἀ μιλῶ͘
οἰ φίλοι θά νομίζουνε πώς τά ᾽χω πιά ξεχάσει,
κ᾽ ἡ μάνα μου, χαροὐμενη, θά λἐει σ᾽ ὄποιον ρωτᾶ:
‘Ἤταν μιά λόξα νεανική, μά τώρα ἔχει περάσει...’

Μά ὁ ἑαυτός μου μιά βραδιάν ἐμπρός μου θά ὑψωθεῖ
καἰ λόγο, ὡς ἔνας δικαστής στυγνός, θά μοῦ ζητήσει,
κι᾽ αὐτὀ τό ἀνάξιο χέρι μου ποὐ τρέμει θά ὁπλιστεῑ,
θά σημαδέψει, κι᾽ ἄφοβα τό φταίστη βά χτυπήσει.

Κι᾽ ἐγώ, ποὐ τὀσο ἐπόθησα μιά μέρα νά ταφῶ
σέ κἀποια θάλασσα βαθιἀ στἰς μακρινές Ἰνδἰες,
θἀ ᾽χω ἔνα θἀνατο κοινό καἰ θλιβερὀ πολὐ
ϰαἰ μιά κηδεἰα σἀν τῶν πολλῶν ἀνθρὠπων τἰς ϰηδεῖες.

[p. 161]

Zuiderkruis

Voor Yórgos Theotokás

Samen bestudeerden wij de kaart,
buiten deed de wind de golven zwellen;
jij zei dat je op and're parallellen
straks wel aanbeland zult zijn in maart.

Koelie-tatoeage op je bast,
die zich zelfs met vuur niet uit laat vegen.
't Heette dat je haar had liefgekregen
toen een zware koorts je had verrast.

Hondewacht bij kliffen eenzaam kaal
en het Zuiderkruis tussen de stagen.
Jij zit op een koffieboon te knagen,
spelend met je ketting van koraal.

's Avonds met het azimutkompas
haalde ik Centaurs Alpha naar beneden.
Met een grafstem heb je mij gebeden:
- Met de zuidersterren opgepast!

Eens is aan dezelfde sterrenschijn
maanden achtereen jou onderwezen
hoe je nachtelijk de koers moet lezen
door het zwartje van de kapitein.

Voor dit mes, in Nosy Bé's bazar,
moest je toen twee shillingen betalen;
het lag als een bakenlicht te stralen
midden overdag op de evenaar.

Ginder aan de kust van Afrika
slaap je nu al heel wat lange jaren.
Niet meer denkend aan de scheepslantaren
en de lekkere zondagschocola.

Σταυροσ του νοτου

Στό Γιῶϱγο Θεοτοϰᾶ

Ἔβραζε τό ϰύμα τοῦ γαρμπῆ.
Ἤμαστε σϰυφτοί ϰι᾽ οἱ δυό στό χάρτη·
γύρισες ϰαί μοῦ ᾽πες πώς τό Μάρτη
σ᾽ ἄλλους παραλλήλους θά ᾽χεις μπεῖ.

Κούλιϰο στό στῆθος σου τατού,
πού ὅσο ϰι ἄν τό ϰαῖς δέ λὲει νά σβήσει.
Εἶπαν πώς τήν εἶχες ἀγαπήσει
σέ μιά ϰρίση μαύρου πυρετοῦ.

Βάρδια πλάϊ σέ ϰάβο φαλαϰρό
ϰι᾽ ὁ Σταυρός τοῦ Νότου μέ τά στράλια.
Κομπολόϊ ϰρατᾶς ἀπό ϰοράλλια
ϰι᾽ ἄϰοπο μασᾶς ϰαφέ πιϰρό.

Τό Ἄλφα τοῦ Κενταύρου μιά νυχτιά
μέ τό παλλινώριο πῆρα ϰάτου.
Μοῦ ᾽πες μέ φωνή ἑτοιμοθανάτου:
- Νά φοβᾶσαι τ᾽ ἄστρα τοῦ Νοτιᾶ.

Ἄλλοτε ἀπ᾽ τόν ἴδιον οὐρανό
ἔπαιρνες, τρεῖς μῆνες στήν ἀράδα,
μέ τοῦ ϰαπετάνιου τή μιγάδα,
μάθημα πορείας νυχτερινό.

Σ᾽ ἕνα μαγαζί τοῦ Nossi Bé
πῆρες τό μαχαίρι, δυό σελλίνια,
μέρα μεσημέρι ἀπά στή λίνια
ξάστραψε σά φάρου ἀναλαμπή.

Κάτου στίς ἀχτές τῆς Ἀφριϰῆς
πᾶνε χρόνια τώρα πού ϰοιμᾶσαι.
Τά φανάρια πιά δέν τά θυμᾶσαι
ϰαί τ᾽ ὡραῖο γλυϰό τῆς Κυριαϰῆς.