De Tweede Ronde. Jaargang 9 (1988)

De Tweede Ronde. Jaargang 9

(1988)– [tijdschrift] Tweede Ronde, De– rechtenstatus

Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende



[pagina 157]
De as van Gramsci (fragment)Ga naar voetnoot* Pier Paolo Pasolini (Vertaling Karel van Eerd) Niet de persoon bedoel ik, fenomeen van zinnelijkheid en heet gevoelen... het kwaad in hem is anders, ongemeen de naam der zonde die hem zal verdoemen... Maar al dat prenatale daagse kwaad dat hem aankleeft, die niet te verbloemen
[Italiaans] Non dico l'individuo, il fenomeno dell'ardore sensuale e sentimentale... altri vizi esso ha, altro è il nome e la fatalità del suo peccare... Ma in esso impastati quali comuni, prenatali vizi, e quale
[Nederlands]
[pagina 158]
zondigheid! Geen gedachte en geen daad waardoor hij van vlees en bloed is gebleven, is tegen het gevaar van besmetting bestand van elke religie die deel is van het leven, verpand aan de dood, hiertoe ingesteld het licht te vervalsen en vals licht te geven. zijn stoffelijk overschot is voorbestemd voor de roomse begraafplaats, en rooms is zijn gevecht daarmee: jezuïtisch dat gekweld neurotische waarmee hij het hart in toom houdt; een diepere laag van zijn bewustzijn kent bijbelse gewiekstheid... libertijns ironisch elan... en ruig licht, door het dédain van een provinciedandy omlijst, het gezonde provincieleven... Tot de geringste kern waar in de diepste animale gronden Gezag en Anarchie verijlen... Beschermd tegen onzuivere deugd en roes der zonde, wakend voor een onschuld door niets geremd, en bewust, zo bewust!, leeft het ik: levend, het leven ontwijkend, ik, met in mijn hart een stem die van leven spreekt dat is gebleven in de pijn van bruut geweld... O volstrekt begrijp ik, zwijgend in het verregend
[Italiaans] oggettivo peccato! Non sono immuni gli interni e esterni atti, che lo fanno incarnato alla vita, da nessuna delle religioni che nella vita stanno, ipoteca di morte, istituite a ingannare la luce, a dar luce all'inganno. Destinate a esser seppellite le sue spoglie al Verano, è cattolica la sua lotta con esse: gesuitiche le manìe con cui dispone il cuore; e ancor più dentro: ha bibliche astuzie la sua coscienza... e ironico ardore liberale... e rozza luce, tra i disgusti di dandy provinciale, di provinciale salute... Fino alle infime minuzie in cui sfumano, nel fondo animale, Autorità e Anarchia... Ben protetto dall'impura virtù e dall'ebbro peccare, difendendo una ingenuità di ossesso, e con quale coscienza!, vive l'io: io, vivo, eludendo la vita, con nel petto il senso di una vita che sia oblio accorante, violento... Ah come capisco, muto nel fradicio brusio
[Nederlands]
[pagina 159]
geruis van de wind hier, Rome's stilteplek, in de cypressen in moede beroering naast jou, de ziel van die steen met de tekst Shelley... volstrekt begrijp ik de vervoering van duizelende gevoelens, de gril (Griekse kuur in het hart van een edelman uit het noorden op strandvakantie) die hem in het peilloos azuur van de Tyrrheense Zee verzwolg; esthetisch en jongensachtig het plezier in avontuur van het lijf: en Italië ligt terneder met de buik van een enorme langoest tot witte stranden opengereten, in Latium gemarkeerd door een floers barokke pijnboomrijen en bleekgele veldjes wilde kool, waar een schat van een boers knaapje, droom van Goethes verbeelding, met gezwollen lid slaapt in een lompenbed... Duister in de Maremma, de sloten een weelde van pijlkruid, waartegen scherp afgezet de hazelaar, langs paden die vervuld zijn van 's herders jeugd die hij zelf niet beseft. Onpeilbaar rijkgeurend in de gekaalde welvingen van de Versilia, waar langs een peilloze wirwarzee glad stuc onthuld wordt
[Italiaans] del vento, qui dov'è muta Roma, tra i cipressi stancamente sconvolti, presso te, l'anima il cui graffito suona Shelley... Come capisco il vortice dei sentimenti, il capriccio (greco nel cuore del patrizio, nordico villeggiante) che lo inghiotti nel cieco celeste del Tirreno; la carnale gioia dell'avventura, estetica e puerile: mentre prostrata l'Italia come dentro il ventre di un'enorme cicala, spalanca bianchi litorali, sparsi nel Lazio di velate torme di pini, barocchi, di giallognole radure di ruchetta, dove dorme col membro gonfio tra gli stracci un sogno goethiano, il giovincello ciociaro... Nella Maremma, scuri, di stupende fogne d'erbasaetta in cui si stampa chiaro il nocciòlo, pei viottoli che il buttero della sua gioventù ricolma ignaro. Ciecamente fragranti nelle asciutte curve della Versilia, che sul mare aggrovigliato, cieco, i tersi stucchi,
[Nederlands]
[pagina 160]
en iel intarsia in dat paasmooi land dat slechts bestaat zoals mensenwerk bestaan kan; dan langs de Cinquale duister, tot het strand waar het zich ontwart onder de dorre Apuane, glasblauw tegen roze... Als afgekalfd klif, verbijsterd, lijkt het, van panisch rijke geur in de Riviera, steile wal vol mals groen, waar zon en zeewind strijden zodat er de zee-olie zacht als zalf rijp wordt... En rondom in de verre wijdte gonst van blijheid het slagwerkinstrument van erotiek en licht: aloude feiten waar Italië niet om beeft, het is er aan gewend, dood bij leven, lijkt het: daar schreeuwen hitsend uit honderden havens de knapen, gebruind hun gezichten die van zweet verhit zijn, de naam van hun vriendje, tussen het publiek van de zeekust, nabij velden distels op smerige strandjes... Ga jij nu, verstorven dode, van mij vergen dat ik er van afzie zo desperaat te blijven hangen aan het bestaan in de wereld?
[Italiaans] le tarsie lievi della sua pasquale campagna interamente umana, espone, incupita sul Cinquale, dipanata sotto le torride Apuane, i blu vitrei sul rosa... Di scogli, frane, sconvolti, come per un panico di fragranza, nella Riviera, molle, erta, dove il sole lotta con la brezza a dar suprema soavità agli olii del mare... E intorno ronza di lietezza lo sterminato strumento a percussione del sesso e della luce: così avvezza ne è l'Italia che non ne trema, come morta nella sua vita: gridano caldi da centinaia di porti il nome del compagno i giovinetti madidi nel bruno della faccia, tra la gente rivierasca, presso orti di cardi, in luride spiaggette... Mi chiederai tu, morto disadorno, d'abbandonare questa disperata passione di essere nel mondo?	voetnoot* Pier Paolo Pasolini (1922-1975) studeerde Letteren in Bologna en werkte daarna van 1943 tot 1949 in een provinciestadje in Friuli, het uiterste noordoosten van Italië. Daar zette hij zich in voor de regionale cultuur en schreef hij al veel poëzie, in de streektaal en in het Italiaans. Na de oorlog engageerde hij zich met de sociale strijd van de landarbeiders, sinds 1947 ook in de communistische partij. Toen ontdekte hij Marx, eerst via de geschriften van Gramsci, die in die jaren begonnen te verschijnen. In 1949 moest hij het schandaal van een aanklacht wegens ontucht met minderjarigen bekopen met ontslag uit zijn leraarsbaan en royement uit de partij. Begin 1950 verhuisde hij naar Rome om daar een nieuw leven te beginnen. In 1955 verscheen zijn eerste roman, ‘Ragazzi di vita’ (Jongens van het leven), waarmee hij succes oogstte, en schandaal: het boek zou pornografisch zijn. In die jaren schreef hij ‘poemetti’, vrij lange verhalend-didactische gedichten, meest in terzinen, die hij in 1957 bundelde. Van het titelgedicht (1954) is dit de vijfde, op een na laatste afdeling. (Een keuze uit de poëzie van de jaren vijftig verschijnt onder deze titel over enige tijd bij Meulenhoff, waar in 1987 ‘In de vorm van een roos’ verscheen, poëzie uit de latere jaren.) Het gaat in dit gedicht om innerlijke tweestrijd, ‘het schokkende feit dat ik mezelf tegenspreek, met en tegen jou [Gramsci] ben: met jou van harte, bij licht, tegen jou in de duistere onderbuik’: het rationele elan van de revolutionaire strijd versus de emotionele hang naar het oude, ongelovige, in de aarde gewortelde katholicisme van vlees en bloed. Antonio Gramsci (1891-1937) stichtte met onder anderen Palmiro Togliatti in 1921 de Communistische Partij van Italië. In 1924 tot kamerlid verkozen, werd hij twee jaar later krachtens fascistische uitzonderingswetten gevangen gezet. Zijn gezondheid was zwak, de slechte verzorging heeft hem het leven gekost. In het gevang heeft hij in talrijke schoolschriften gedachten over politiek en cultuur geordend, waarvan de publikatie, door partijleider Togliatti na de oorlog verzorgd, veel invloed heeft gehad. De as van Gramsci is bijgezet in een sobere tombe op de begraafplaats voor niet-katholieken in Rome, die rond 1800 vooral voor Duitsers was gesticht - ook de enige, in Rome geboren, onwettige zoon van Goethe ligt er - maar nadien vooral bekend gebleven als ‘Engelse begraafplaats’, omdat de graven van Keats en Shelley er zo veel pelgrims heenleiden. Ten zuiden van de Italiaanse Riviera begint het kustland Versilia aan de voet van de Alpe Apuane, met ettelijke riviertjes, onder andere de Cinquale. Zuidelijker in Toscane ligt de Maremma, melancholisch moerasland, en veel verder Latium, het gebied van Rome.

Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

Pier Paolo Pasolini

vertalers

Karel van Eerd