De Tweede Ronde. Jaargang 8

[p. 5]

Plannen en wensen
Nico Slothouwer

De krant zocht een eindredacteur voor de kunstbijlage. Het was een deftige krant en de kunstredactie was nog deftiger. Ik solliciteerde voor de grap, schreef een lacherig briefje dat voornamelijk bestond uit excuses voor mijn overmoed. Tot mijn stomme verbazing werd ik uitgenodigd voor een gesprek; uit zevenhonderd reflectanten waren zeventien kandidaten geselecteerd. Het gesprek met de culturele hoofdredacteur en zijn ondergeschikten verliep vlot. Ik speelde de rol van ironische zoon en de vragen die mij werden gesteld waren van het genre ‘Je bent nu dertig; wat ben je met de rest van je leven van plan?’ hetgeen de stemming nog verhoogde. Ik kreeg een tweede gesprek; er waren nog drie kandidaten over en ik begon ongerust te worden want zo ik iets was - géén belangrijk cultureel persoon voor hele dagen. Dat werd begrepen; de baan ging naar een ander, maar ik werd uitgenodigd om over poëzie te schrijven. Ik schrok, maar durfde niet anders dan vereerd en verheugd te reageren.

Het leven was mij weer voor geweest. Voor ik het goed besefte, had ik een belangrijke, maar nooit door mij begeerde positie verworven. Zo was het vaker gegaan: nadat ik op mijn zeventiende zelfstandig was geworden (mijn vader pensioneerde, mijn ouders verkochten het ouderlijk huis, verdwenen naar het platteland en ik betrok de serre van een verder door vier verpleegsters bewoond huis, zij heetten meen ik Hennie, Lenie, Mariet en Cor en schreven hun namen op de eieren in de koelkast), nadat ik uit huis was kortom, had ik geen beroep gekozen of een bepaalde studie geambieerd; ik rolde overal vanzelf in, bewoog me lui van de ene samenloop van omstandigheden naar de volgende.

Zo kreeg ik een baantje bij een regionale krant, werd in korte tijd omroepcorrespondent, radioreporter en eindredacteur van een radiojournaal. Ik maakte een voor een minderjarige tamelijk uitzonderlijke carrière, die voortduurde tot de Nederlandse Omroep Stichting mij een vast dienstverband voor onbepaalde tijd aanbood. Ik dacht dat ik blij was, maar toen het aankwam op het - mede door

[p. 6]

ouder of voogd - ondertekenen van het arbeidscontract, toen de eerste maandag van mijn nieuwe leven was aangebroken, trok ik de stekker van de telefoon uit het stopcontact en bleef de hele dag onbeweeglijk op bed liggen. Drie maanden later woonde ik in een andere stad en vond emplooi op het fotoarchief van een encyclopedie.

Kiezen, besluiten, nee zeggen. Ik heb het nooit goed gekund. Ik leefde liever zoals het uitkwam, dook onder in een luiheid die me weerhield van andere dan hoogstnoodzakelijke activiteiten. Mijn ideaal was een leven van voortdurende verliefdheid en vakantie. Maar rijke vriendinnen had ik niet, dus moest er geld verdiend worden.

En nu was ik poëzierecensent. Ik verkocht meningen, ging oordelen in de deftigste krant van Nederland. Aanvankelijke hilariteit moest wijken voor ijdelheid en ambitie, weliswaar gecombineerd met zorg en twijfel - criticus, ik? Ik werkte hard aan mijn eerste stukken, dagen gingen heen met het wegen, overwegen, heroverwegen en scherpen van mijn ideeën. Ik kwam tot standpunten - waarom deze dichter, hoewel dit, toch dat, maar met de stem van Leopold, en gelezen hebbende zijn drie verdere bundels, en toch, maar ook, hoewel... O, ik deed beslist mijn best, werd wel moe van mezelf, maar harkte de tuin van de Nederlandse poëzie met zorg aan. Mijn stukken werden geplaatst, een enkele vriend maakte welwillende opmerkingen en de krant stortte forse bedragen op mijn giro.

Na enkele maanden nodigde de krant mij uit voor een bijeenkomst. Het was nuttig elkaar te spreken over plannen en wensen, zo las ik in de uitnodiging, en de medewerkers van de kunstbijlage werden op een middag verwacht in een kunstenaarssociëteit in de binnenstad. Plannen en wensen - ik had ze te over, maar dat kwam doordat ik verliefd was geworden op een leuk meisje, en er zich in mij een romantisch scenario was begonnen te ontwikkelen dat van start ging met de nachttrein naar Milaan. Die stukken voor de krant... Ik probeerde me voor te houden dat ze onder het hoofdstuk werk vielen en dat werk een noodzakelijk kwaad was waar je zo min mogelijk over moest nadenken.

Toch zag ik uit naar die bijeenkomst. Ik was onzeker over mijn artikelen, waar haalde ik de moed vandaan om me te bemoeien met en te oordelen over het talent van anderen, ik was weliswaar zelf een soort dichter, maar geen geleerde, geen erudiet, geen baasje. De ontroering was mijn maatstaf, maar ontroering... was dat wel genoeg...

[p. 7]

Moest ik niet zwijgen en schoolgaan... Ik had behoefte aan enige ondersteuning. Intussen sprokkelde ik mijn plannen en wensen bijeen.

Op de dag van de bijeenkomst was ik, tot mijn schrik, zenuwachtig. Ik had wel voor hetere vuren gestaan, ooit was het bijna tot een vechtpartij gekomen met de commissaris van de koningin in Overijssel die mijn microfoon wegduwde bij de mond van de minister van economische zaken, ik was voor de Vara op bezoek geweest bij kardinaal Alfrink om hem te vragen naar zijn mening over de toestand in Zuid-Afrika (een vermoeide man die zei: u wordt ook maar gestuurd), ik had grote schrijvers opgebeld of een hand gegeven, en toch - dit was anders. Ik was geen journalist die ‘ook maar gestuurd’ werd.

Gelukkig had ik net een stapel nieuwe kleren gekregen van een vriend wiens vader, een dominee, was gestorven. Een door de dominee nauwelijks gedragen jasje maakte van mij een man van de wereld. Een zeer moderne, ruime grijze overjas gaf me het aanzien van een leider. Alleen lukte het me niet goed om de overjas uit te trekken en tegelijk het colbertje aan te houden; in één beweging stond ik in m'n oude zwarte trui. Ik oefende voor de spiegel.

Even na vijven liep ik de sociëteit in. Ik was de eerste, bestelde een pilsje en boog me over een concurrerende krant. Kort daarop kwamen, de ene na de andere, jongemannen binnen die ongeveer hetzelfde model jasje droegen als ik. Ook keurige meisjes, van het welopgevoede soort dat je in mijn buurt niet zo ziet. En een enkele oudere heer. Er heerste een soort collectieve verlegenheid, die met drank werd bestreden. De culturele hoofdredacteur gaf een schaal bitterballen door met de woorden: ‘Geef door, dan gebeurt er wat.’

Het waren wel vriendelijke mensen. Het werd ook wel gezellig. Er werden meningen uitgewisseld over literatuur, niet over onszelf, niet over plannen en wensen, niet over mijn stukjes. Na twee uur merkte ik dat ik dronken werd, dat leek me niets voor deze gelegenheid en dus ben ik naar huis gegaan. Je probleem is eenvoudig, dacht ik onderweg. Je schrijft alleen als je iets te zeggen hebt. Heb je niks te zeggen, dan heb je niks te zeggen.

Ik dronk nog wat in een gewoon mensencafé. Thuisgekomen vroeg ik me af of je de stekker van de telefoon aan het stopcontact vast kunt lijmen. Dat kan. Als je wilt is het heel eenvoudig.