De Tweede Ronde. Jaargang 8

[p. 2]

In memoriam

[p. 3]

Nico Slothouwer,
29 XI '56-11 XI '87
Duco van Weerlee

Tijdens de crematie verklaarden de onthutste ouders dapper dat ze de beslissing van hun zoon respecteerden, al konden ze hem niet delen. Elke dood stemt tot overpeinzing omtrent het eigen leven, maar de dood die men zichzelf aandoet, is bijna een uitdaging. Als je de zelfmoordenaar zozeer respecteert dat je hem gelijk geeft (van de doden niets dan goeds) hang je zelf ook, zal ik maar zeggen.

Nico was een ouwelijke jongen van dertig, verstrikt in eindeloze en gecompliceerde liefdes voor meisjes, vrouwen en godinnen, die hij vereeuwigde in markante poëzie en wrange schetsjes. Zijn favoriete rol was die van de verliefde stoethaspel, struikelend over zijn eigen versvoeten. Niet zonder trots demonstreerde hij de laatste keer dat wij elkaar ontmoetten het lichtgewicht jasje dat hij had verworven uit de nalatenschap van een emeritus-predikant. Hij droeg er een deftige overjas overheen die hij, hoezeer hij ook oefende voor de spiegel, niet uit kon doen zonder het colbertje mee te nemen. In één beweging stond hij in zijn oude zwarte trui.

Nico was een knutselaar. Toen een strenge poëzierecensent eens een ‘foute’ zinsnede had aangewezen in een van zijn gedichten (‘Van je ziel had ik de mal’, dat betekent toch niets!) begreep Nico dat zijn criticus het woord mal niet kende in de zin van gietvorm, matrijs. Hij had gelezen: ‘Van je ziel had ik de gek’. Voor hij het goed en wel wist, zat Nico aan zijn keukentafel met ijzerdraad, blik en een soldeerbout een ziel met een gek in elkaar te knutselen. De ziel was van hout en de gek (een metalen kapje op een schoorsteen dat het invallen van de wind belet en ook als windwijzer kan dienen) was een conservenblikje.

Niemand weet precies wat er gebeurd is aan het eind van een lange getroubleerde nacht in november, toen Nico tegen het ochtendkrieken thuiskwam in zijn vrijgezellenwoning. Het tijdstip is berucht en wordt wel aangeduid als het uur van de wolf. Doorgetript, over je vermoeidheid en je dronkenschap heen, afgestompt voor bijna alle emoties, kijkje om je heen en je constateert met kalme, klinische blik dat het allemaal niets is. Een mens kan maar beter dood zijn.

[p. 4]

Je kijkt in de spiegel naar dat vreemde, strakke gezicht en streelt met je vingertoppen je kaaklijn. Door nu te gaan slapen bedaart de pijn, maar morgen moet je opnieuw.

Van een weloverwogen levensbeëindiging kun je onder dergelijke omstandigheden niet spreken, lijkt me. Het is meer een existentiële grondzee die je van de sokken spoelt en die je voor een tragisch dilemma stelt: doorgaan met de zinloze en pijnlijke manoeuvres die je leven uitmaken, of kappen met die hap en kiezen voor een even zinloze dood. Ik kan me voorstellen dat een knutselaar als Nico in die situatie met afstandelijke koelte en efficiency de handelingen verricht van een zelfmoordenaar. Een riem of een touw, een stevige haak, een trappetje om omver te schoppen. Dat zijn de klassieke ingrediënten en zo kan men het doen, indien men zulks wenst. Zou er op dat moment iemand hebben aangebeld, dan had hij zich ongetwijfeld verontschuldigd en koffie aangeboden.

Enige tijd geleden vertelde ik Nico over een stukje dat ik had geschreven over het kleinste boekje van de wereld, het Onze Vader in zeven talen op een bladspiegel van 3 × 3 mm. Zo'n leesbaar voorwerpje koop je niet uit leesdrift, want na twintig eeuwen kan de tekst ook in het Zweeds of Portugees nauwelijks meer verrassen. Mijn stelling was: hoe kleiner de tekst, hoe magischer de inhoud. Het kleinste boekje is zoiets als een mantra op een gebedsrol en het eindpunt van die ontwikkeling, zo hield ik Nico voor, zou zijn het geheime telefoonnummer van God, gegraveerd op de punt van een naald. ‘In spiegelschrift,’ vulde mijn bezoeker aan, ‘want dan is het een stempeltje.’ Waarna hij schrok van zichzelf, omdat het leek alsof hij mij een vondst afpakte door hem te perfectioneren. Alsof niet elke schrijver zich zo'n lezer droomt!

De reden waarom iemand zich van het leven heeft beroofd, kwelt de nabestaanden en ze zijn haast opgelucht als er iets blijkt van een ongeneeslijke ziekte of enig schandelijk geheim. Waar niets van dit alles blijkt in Nico's geval - behalve dat hij als iedere gevoelige ziel leed aan het leven - zit iedereen ongemakkelijk te gissen. Er is geen brief gevonden met een toelichting, alsof dat soort ondertitelingen van de film des levens serieus kunnen worden genomen. Zelf herlees ik Nico's stukjes over meisjes, zielen en mallen, waarin hij zichzelf graag afbeeldt als een verliefde clown die verrotte bloemetjes krijgt van zijn bezoekster. ‘De Donald Duck in mij hangt naar het leven,’ schreef hij toen, september '87.