De Tweede Ronde. Jaargang 6

[p. 106]

Een heel gewone vlieg van normaal postuur
Knut Hamsun (Vertaling Mick Spaan)

Onze relatie begon ermee dat zij, terwijl ik zat te schrijven, door mijn open raam naar binnen kwam vliegen en een rondedans om mijn hoofd begon. Kennelijk voelde ze zich aangetrokken door de alcohol in mijn haar. Ik sloeg een paar keer naar haar, maar daar trok ze zich niets van aan. Toen nam ik de papierschaar.

Ik heb zo'n lekker grote schaar, ik gebruik die om mijn pijp mee uit te krabben en als vuurtang, ik sla er ook spijkers mee in muren; in mijn geoefende hand is het een verschrikkelijk wapen. Ik zwaaide er een paar keer mee in de lucht en de vlieg vloog weg.

Maar even later was ze terug en begon weer aan dezelfde dans. Ik stond op en verhuisde de tafel naar de deur. De vlieg kwam mij achterna. Ik zal eens een grapje met jou uithalen, dacht ik. En ik ging stilletjes alle alcohol uit mijn haar wassen. Dat hielp. De vlieg ging nogal terneergeslagen op mijn lampekap zitten en verroerde zich niet.

Dat ging een hele tijd goed, ik werkte door en kreeg heel wat af. Maar op den duur werd het een beetje eentonig om telkens als ik mijn ogen opsloeg steeds maar weer die vlieg tegen te komen. Ik bekeek haar, het was een heel gewone vlieg van normaal postuur, goedgebouwd en met grijze vleugels. Beweeg eens wat, zei ik. Ze verroerde zich niet. Weg, zei ik en wuifde naar haar. Toen vloog ze op, maakte een boog door de kamer en kwam weer naar de lampekap.

Vanaf dat ogenblik dateert onze eigenlijke relatie. Ik kreeg respect voor haar vasthoudendheid; wat ze wilde, dat wilde ze; haar uitdrukking deed me ook wat, ze hield haar kop een beetje scheef en keek me bedroefd aan. Onze gevoelens werden wederzijds, ze begreep dat ik haar begon te mogen en ging zich daar ook naar gedragen, ze werd steeds vrijer in haar optreden. 's Middags toen ik uit zou gaan, vloog ze al voor mij uit naar de deur en probeerde me dat te beletten.

[p. 107]

De volgende dag was ik redelijk vroeg op. Juist toen ik van het ontbijt opstond om aan het werk te gaan, kwam ik de vlieg in de deur tegen. Ik knikte naar haar. Ze zoemde een paar maal de kamer rond en installeerde zich op mijn stoel. Ik had haar daar niet uitgenodigd, ik had die stoel nodig. Weg, zei ik. Ze verhief zich een paar centimeter en installeerde zich weer op de stoel. Toen zei ik: Nu ga ik zitten. Ik ging zitten. De vlieg vloog op en nam plaats op mijn papier. Weg, zei ik. Geen antwoord. Ik blies naar haar, ze maakte zich breed en wilde niet weg. Nee, zonder wederzijds respect voor elkaar gaat het niet op den duur, zei ik. Ze hoorde mij aan en dacht erover na, maar besloot toch te blijven zitten. Toen zwaaide ik weer met de schaar; het raam stond open, daar was ik niet op bedacht, en de vlieg vloog naar buiten.

Een paar uur was ze weg. Al die tijd had ik spijt dat ik haar eigenhandig uitgelaten had. Waar was ze nu? Wie weet wat haar kon overkomen! Tenslotte ging ik op mijn plaats zitten en wilde weer aan het werk gaan, maar ik was vervuld van bange voorgevoelens.

Toen kwam de vlieg terug. Ze had iets smerigs op haar ene achterpoot gekregen. Jij hebt buiten in de viezigheid gezeten, beestje, zei ik; foei! Maar toch was ik blij dat ze terug was gekomen en ik deed het raam goed dicht. Hoe kun je nu zulke uitstapjes ondernemen! zei ik. Toen keek ze alsof ze zich verkneukelde en Bèeh tegen me zei, omdat ze dit uitstapje had ondernomen. Ik had nog nooit een vlieg zich zó zien verkneukelen, ze stak mij aan. Ik zei Bèeh, ik ook, en lachte hartelijk. Haha, heb je ooit zo'n kreng van een vlieg gezien, zei ik. Kom hier, dan zal ik je een beetje onder je kin kietelen, schelm die je bent!

's Avonds probeerde ze haar oude truc weer en wou de deuropening voor me versperren. Nu vermande ik me en gebruikte mijn gezag. Het was heel best dat ze van mij hield; maar me iedere avond thuishouden, daartoe was ze niet in staat. En ik drong mij met geweld langs haar heen. Ik hoorde dat ze razend was binnen en ik riep haar van buiten af toe: Tja, nou kan je het zelf eens zien hoe goed het is om alleen te zijn. Dag. Nu kan jij daar zitten.

De volgende dagen stelde die kleine snertvlieg mijn geduld heel wat keren op de proef. Als er mensen bij me kwamen, werd ze jaloers en joeg ze weg met haar onhebbelijkheid. Als ik haar naderhand haar gedrag verweet en haar bij de oren probeerde te pakken, maakte ze een halsbrekende toer, van de vloer helemaal tot het plafond waar ze zich vastzette om me duizelig te maken. Je valt eraf!

[p. 108]

schreeuwde ik haar toe. Maar mijn waarschuwingen droegen geen vrucht. Nou, ga je gang; blijf daar dan maar zitten, zei ik en keerde haar de rug toe. Toen kwam ze weer omlaag. Ja ja, het kon niet missen: sloeg ik geen acht meer op haar, dan ging ze met een bocht vlak voor mijn neus langs en viel met een klap op mijn manuscript neer. Daar begon ze dan op rond te wandelen of ik geen papierschaar in huis had. Probeer het met vriendelijkheid, dacht ik. En ik zei zachtmoedig: Je maakt je vuil met die inkt; ik zeg het voor je eigen bestwil. Ze was doof voor mijn woorden. Heb ik niet gezegd dat je niet op dat papier moet lopen! herhaalde ik; dat is grof papier, kladblokpapier, je kunt splinters in je poten krijgen. Och nee, daar scheen ze niet bang voor te zijn. Heb je ooit zoiets koppigs gezien! schreeuwde ik verontwaardigd; zit het papier niet vol splinters? O nee, ze vond het helemaal niet splinterachtig. Loop dan maar naar de duivel op dat papier, reageerde ik; ik neem een ander vel. Maar toen ik een ander vel pakte, liep ze weg.

Er verstreken dagen, weken. Wij raakten aan elkaar gewend, werkten samen op verschillende vellen en deelden lief en leed. Haar kuren waren talloos, maar ik verdroeg ze. Ze had me haar afkeer van tocht uitdrukkelijk te kennen gegeven en terwille van haar hield ik ramen en deuren gesloten. Desalniettemin kon het idee haar overvallen om zich vanaf het plafond regelrecht tegen het vensterglas te werpen om het te laten springen. Heb je buiten wat te doen, kom dan langs deze kant, zei ik. En ik deed de deur voor haar open. Maar nee hoor, naar buiten scheen ze niet te willen. Wil je of wil je niet naar buiten? vroeg ik. Een, twee, drie. Geen antwoord. Toen sloeg ik razend de deur dicht.

Ik zou mijn heethoofdigheid weldra betreuren.

Op een dag bleef de vlieg weg. 's Ochtends toen het meisje binnenkwam, had ze van de gelegenheid gebruik gemaakt om de deur uit te glippen. Ik begreep dat dit haar wraak was en piekerde er lang over wat mij te doen stond. Toen liep ik naar buiten het erf op en riep dat ze, toe maar, best weg mocht blijven, ik miste haar niet. Het had geen zin, het lukte niet haar tevoorschijn te lokken en ik miste de vlieg. Ik zette alles open wat maar open kon in mijn huis en ik legde mijn manuscript in het raam, blootgesteld aan weer en wind; ze moest zien dat niets te goed voor haar was om op te lopen. Ik vroeg mijn hospita naar de vlieg, ik deed opnieuw een hoeveelheid alcohol in mijn haar en lokte haar en noemde haar mijn beste vriendin en mijn hofvlieg om haar te eren - alles tevergeefs.

[p. 109]

Eindelijk kwam zij terug, de ochtend van de volgende dag. Ze kwam niet alleen; ze bracht een vrijer van de straat met zich mee. In mijn blijdschap haar weer te zien vergaf ik haar alles en verdroeg zelfs een poosje haar vrijer. Maar te veel is te veel, er zijn bepaalde grenzen. Ze begonnen eerst naar elkaar te lonken en tegen de kuiten te wrijven, plots wierp de vrijer zich over haar heen op een wijze die mij deed blozen. Wat doen jullie daar pal voor de mensen hun ogen! zei ik, om ze beschaamd te maken. Hè, jij durft voor zo'n kleintje! Dit vatte ze op als een belediging, ze gooide haar hoofd in haar nek en gaf mij duidelijk te verstaan dat ik jaloers moest zijn. Ik jaloers! blies ik; jaloers op hèm! Je weet wel beter. Maar ze gooide haar hoofd nog verder in haar nek en herhaalde haar boodschap. Toen stond ik op en sprak de volgende woorden: Met jou wil ik niet redetwisten, dat is in strijd met mijn gevoel voor ridderlijkheid; maar stuur je miserabele vrijer op me af. Hèm zal ik tegemoet treden. En ik greep de papierschaar.

Nu begonnen ze me te honen. Ze zaten op de hoek van de tafel te schudden van het lachen en leken te zeggen: Haha, heb je geen grotere schaar, een beetje grotere schaar! Ik zal jullie laten zien dat het me niet om de verdediging te doen is, antwoordde ik; ik zal op je kerel afkomen met een armzalige lineaal in mijn hand. En ik zwaaide met de lineaal. Ze lachten nog harder en toonden mij op niet mis te verstane wijze hun minachting. Waar beginnen jullie nu weer aan! zei ik dreigend. Maar ze sloegen geen acht op me, het ogenblik kwam hun niet noodlottig voor, ze naderden elkaar met onkuis gedoe en stonden op het punt elkaar wederom te omhelzen. Jullie doen het niet! schreeuwde ik hen toe. Maar ze deden het. Toen was mijn geduld op, ik hief de lineaal en liet hem als een bliksemschicht neerkomen. Er werd iets verpletterd, er vloeide wat, mijn welgerichte slag had hen beide levenloos ter aarde doen storten.

Zo eindigde deze relatie...

Het was maar een gewone, kleine vlieg met grijze vleugels. En ze was niet bijzonder. Maar ze verschafte mij menig genoeglijk uurtje zolang zij leefde.