De Tweede Ronde. Jaargang 6 (1985)

De Tweede Ronde. Jaargang 6

(1985)– [tijdschrift] Tweede Ronde, De– rechtenstatus

Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende



[pagina 191]
De heilige weg Angelos SikelianósGa naar voetnoot* (Vertaling Hans Warren en Mario Molegraaf) Door de nieuwe wond die het lot mij toebracht drong de ondergaande zon, meende ik, tot mijn hart, met een kracht gelijk de gulp water die plotseling door een lek het langzaam zinkend schip binnendringt. Want die avond, als een langdurig zieke die voor het eerst zijn huis uit gaat om leven te melken uit de wereld buiten, was ik een eenzame voetganger op de weg die begint in Athene en als heilig eindpunt Eleusis heeft. Hoezeer was voor mij deze weg altijd als een weg van de Ziel. - Hier nog aandoend als een grote rivier die langsvliet met door ossen traag voortgetrokken wagens vol korenschoven en hout, en andere wagens die mij snel inhaalden, de mensen erin als schimmen.
Ιερα οδοσ Ἀπὸ τὴ νέα πληγὴ ποὺ μ᾽ ᾶνοιξεν ἡ μοίρα εμπαιν᾽ ὁ ῆλιος, θαρροῦσα, στὴν καρδιά μου μὲ τὁση ὁρμἡ, καθὼς βασίλευε, ὁπως ἀπὀ ραγισματιὰν αίφνίδια μπαίνει τὀ κύμα σέ καράβι π᾽ ὁλοένα βουλιάζει. Γιατἰ έκεῖνο πιἀ τὀ δείλι, σἀν ᾶρρωστος, καιρό, ποὺ πρωτοβγαίνει ν᾽ ἀομέξει ζωἠ ἀπ᾿ τὀν ἐξω κὁσμον, ῆμουν περπατητὴς μοναχικὀς στὀ δρὁμο ποὺ ξεκινᾶ ἀπὸ τἠν Ἀθήνα κ᾿ ἕχει σημἁδι του ίερό τὴν Ἐλευσίνα. Τὶ ἦταν γιἀ μἑνα αὐτὀς ὁ δρὁμος πάντα σἀ δρόμος τῆς Ψυχῆς. Φανερωμένος μεγάλος ποταμός, κυλοῦσε ὲδῶθε ὰργὰ συρμἑνα ὰπὸ τὰ βόδια ἁμἁξια γεμἁτα ἀθεμωνιὲς ῆ ξὑλα, κι ἄλλα ἀμἁξια, γοργἀ ποὐ προσπερνοῦσαν, μἐ τοὐς ἀνθρὡπους μέσα τους σἀν ἵσκιους.

[pagina 192]
[Nederlands] Maar verderop alsof het mensdom was verdwenen en de natuur alleen overbleef, heerste stilte uur na uur. En het rotsblok, geworteld aan éen kant, dat ik ontwaarde leek me een troon door de eeuwen voor mij bestemd. En eenmaal gezeten vouwde ik de handen op de knieën, vergetend of ik vandaag vertrokken was dan wel of ik eeuwen geleden diezelfde weg genomen had. Maar zie, in die stilte, verschenen uit de dichtstbijzijnde bocht drie schimmen. Een Zigeuner kwam uit de verte en achter hem volgden, met ketens voortgetrokken, twee zwaar stappende beren. En toen - ze waren in een moment dicht bij me gekomen en de Gitano zag mij voordat ik de gelegenheid kreeg hem goed te bekijken - nam hij zijn tamboerijn van de schouder, al trommelend met de ene hand trok hij met de andere ruw aan de ketens. Daarop gingen de twee beren moeizaam op hun achterpoten staan. De ene (stellig de moeder), de grootste, heel het voorhoofd versierd met snoeren blauwe kralen, en een witte amulet daarboven, stond ineens rechtop in volle lengte, alsof zij een oeroud beeld was van de Grote Godin, van de eeuwige Moeder, van diezelfde die in haar heilige droefenis, mettertijd in menselijke gedaante,
[Grieks] Μἀ παραϰἑρα, σἀ νἀ γἁθη ὁ κὁσμος κ᾽ ἔμειν᾽ ἠ φύση μόνη, ῶρα κι ῶρα μιἀν ἡσυχία βασίλεψε. Κ᾿ ἠ πἑτρα π᾽ ἀντίκρισα σἐ μιἀ ἆκρη ριζωμἑνη, θρονἰ μοῦ φάνη μοιραμένο μου ἦταν ἁπ᾽ τοὺς αἰῶνες. Κ᾽ ἔπλεξα τἀ χέρια, σἀν κάθισα, στἀ γόνατα, ξεχνώντας ἂν κἱνησα τὴ μέρα αὐτὴ ῆ ᾶν κῆρα αἰῶνες πίσω αὐτὀ τὀν ἶδιο δρὁμο. Μὰ νά· στὴν ἡσυχία αὐτή, ἀπ᾽ τὀ γὑρο τὀν κοντινὁ, προβάλανε τρεῖς ἷσκιοι. Ἑνας Ἀτσίγγανος ἀγνἁντια ἐρχὁνταν, καὶ πίσωθέ του ἀκλούθααν, μ᾿ ἁλυσίδες συρμἑνες, δυὀ ἀργοβάδιστες ἀρκοῦδες. Καὶ νἁ· ὡς σὲ λίγο ζύγωσαν μπροστά μου καὶ μ᾿ εἷδε ὀ Γὑφτος, πρὶν καλἀ προφτἁσω νἀ τὸν κοιτάξω, τράβηξε ἀπ᾿ τὸν ὠμο τὸ ντἑφι καί, χτυπώντας το μὲ τό ᾽να χέρι, μἐ τ᾿ ἁλλον ἔσυρε μἐ βία τἰς ἁλυσίδες. Κ᾿ οἱ δυὀ ἀρϰοῦδες τότε στὰ δυὁ τους σκώθηκαν, βαριἁ. Ἠ μία, (ῆτανε ἠ μάνα, φανερά), ἡ μεγάλη, μἐ πλεχτἐς χάντρες ὄλο στολισμἑνο τὸ μέτωπο γαλάζιες, κι ἀπὀ πἁνω μιἀν ἄσπρη ἀβασκαντήρα, ἀνασηκὡθη ξάφνου τρανἡ, σἀν προαιώνιο νἁ ᾿ταν ξὁανο Μεγάλης Θεᾶς, τῆς αἰὡνιας Μάνας, αὐτῆς τῆς ἶδιας ποὺ ἷερἀ θλιμμἑνη, μἐ τὀν καιρὸν ὡς πῆρε ἀνθρώπινη δψη,

[pagina 193]
[Nederlands] om het verdriet over haar dochter hier Demeter werd genoemd, ergens anders Alkmene of de Heilige Maagd heette om het verdriet over haar zoon. En de kleine beer aan haar zijde ging, als een groot stuk speelgoed, als een argeloos klein kind, ook rechtop staan, gehoorzaam, zonder al de duur van zijn lijden te vermoeden noch de bitterheid van de slavernij zoals weerspiegeld bij de moeder in haar twee vurige ogen waarmee ze naar hem keek. Toen zij evenwel door vermoeidheid treuzelde om te dansen, bewerkte de Gitano met een handige ruk aan de keten die bij de kleine bevestigd zat door het neusgat - bebloed nog door de ring die enkele dagen terug leek te zijn aangebracht - dat de berin plotseling pijnlijk grommend hoog oprees, het hoofd gewend naar haar kind en dat zij fel danste. En ik, toekijkend, werd uit de tijd buiten gerukt, ver uit de tijd, vrij van vormen besloten in de tijd, van beelden en beeltenissen, ik was buiten, ik was uit de tijd buiten. Maar vóor mij zag ik niets dan de machtige berin, opgerezen door de macht van de ring en haar rampzalige liefde, met de blauwe kralen op het hoofd, ontzaglijk sprekend symbool voor heel de wereld in heden en verleden, ontzaglijk sprekend svmbool voor al het lijden van de oudste tijden, waarover nog steeds door de sterfelijke eeuwen niet de tol voor de ziel werd betaald. Die daardoor in de Hades verbleef en nog steeds verblijft.
[Grieks] γιὰ τὸν καημὸ τῆς κόρης της λεγὁνταν Δἡμητρα ἐδῶ, γιἀ τὸν καημὀ τοῦ γιοῦ της πιὸ πἑρα ῆταν Ἀλκμήνη ῆ Παναγία. Καὶ τὸ μικρὸ στὸ πλἁγι της ἀρκοὐδι, σὰ μεγἁλο παιχνίδι, σἀν ἀνἱδεο μικρὸ παιδί, ἀνασκώθηκε κ᾽ ἐκεῖνο ὑπάκοο, μὴ μαντεὑοντας ἀκὁμα τοῦ πὁνου του τὸ μάκρος, καὶ τὴν πίκρα τῆς σκλαβιᾶς, ποὺ καθρέφτιζεν ἡ μάνα στἀ δυὸ πυρά της ποὐ τὸ κοίτααν μάτια! Ἀλλ᾽ ὠς ἀπὸ τὸν κάματον ἐκείνη ὀκνοῦσε νἀ χορέψει, ὁ Γὑφτος, μ᾽ ἕνα πιδέξιο τρἁβηγμα τῆς ἁλυσίδας στοῦ μικροῦ τὸ ρουθούνι, ματωμἑνο ἀκὁμα ἀπ᾽ τὸ χαλκἀ ποὐ λίγες μέρες φαινόνταν πὼς τοῦ τρύκησεν, αἰφνίδια τἠν ἔκαμε, μουγκρίζοντας μὲ πὁνο, νὰ ὀρθὡνεται ψηλά, πρὸς τὸ παιδί της γυρνώντας τὀ κεφάλι, καὶ νἀ ὀρχιέται ζωηρά. Κ᾽ ἐγώ, ὠς ἔκοίταζα, τραβοῦσα ἔξω ἀπ᾽ τὸ χρόνο, μακριἀ ἀπ᾽ τὀ χρὁνο, ἐλεύτερος ἀπὀ μορφὲς κλεισμἑνες στὸν καιρό, ἀπὀ ἀγάλματα κ’ εἶκόνες· ῆμουν ἔξω, ῆμουν ἔξω ἀπὸ τὀ χρόνο. Μἀ μπροστἁ μου, ὀρθωμένη ἀπὸ τὴ βία τοῦ χαλκᾱ καἰ τῆς ᾱμοιρης στοργῆς της, δἐν ἔβλεπα ἄλλο ἀπ᾽ τὴν τρανὴν ἀοκοὐδα μἐ τἰς γαλἁζιες χάντρες στὀ κεφἁλι, μαρτυρικὀ τερἁστιο σύμβολο δλου τσῦ κὁσμου, τωρινοῡ καἰ περασμἑνου, μαρτυρικὸ τερἁστιο σύμβολο ὄλου τοῦ πόνου τοῦ πανάρχαιου, ὁπ᾽ ἀκὁμα δὲν τοῦ πληρώθη ἀπ᾽ τοὐς θνητοὐς αἰῶνες ὁ φὁρος τῆς ψυχῆς. Τἰ ἐτοὑτη ἀκὁμα ἠταν κ᾽ εἰναι στὸν Ἀδη.

[pagina 194]
[Nederlands] Ik hield mijn hoofd gebogen, terwijl ik, ook een slaaf van de wereld, in de tamboerijn een drachme wierp. Maar toen tenslotte de Zigeuner op pad ging, weer rukkend aan de twee zwaar stappende beren, en verdwenen was in het donker, maande mijn hart me opnieuw de weg te nemen die eindigt bij de ruïnes van de Tempel van de Ziel, in Eleusis. En, terwijl ik wandelde, kreunde mijn hart: ‘Komt wel ooit, komt het uur waarop de ziel van de berin en van de Gitano en de ziel van mij, die ik Ingewijd noem, samen feest zullen vieren?’ En terwijl ik voortliep bij het vallen van de nacht, voelde ik weer door dezelfde wond, die het lot mij toebracht, de duisternis krachtig dringen tot in mijn hart, gelijk de gulp water die plotseling door een lek het langzaam zinkend schip binnendringt. Echter, nu het was alsof mijn hart smachtte naar zo'n vloed, weggezakt alsof verdronken in de diepe duisternis, terwijl het wegzakte in de diepe duisternis, verbreidde zich een gefluister boven mij, een gefluister, en het scheen of gezegd werd: ‘Het komt.’
[Grieks] Καἰ σκυμμἑνο τὀ κενάλι μου κράτησα ὁλοένα, καθὼς στὸ ντέφι μέσα ἕριχνα, σκλάβος κ᾽ ἐγὠ τοῦ κὁσμου, μιὰ δραχμή. Μὰ ὡς, τέλος, ὁ Ἀτσίγγανος ξεμάκρυνε, τραβώντας ξανὰ τἰς δυὸ ὰργοβάδιστες ἀρκοῦδες, καἰ χἀθηκε στὸ μούχρωμα, ἡ καρδιά μου μὲ σήκωσε νὰ ξαναπάρω κάλι τὀ δρόμαν ὁποὐ τέλειωνε στὰ ρείπια τοῦ Ἱεροῦ τῆς Ψυχῆς, στὴν Ἐλευσίνα. Κ᾽ ἡ καρδιά μου, ὡς ἐβάδιζα, βογκοῦσε: ‘Θά ᾽ρτει τάχα ποτέ, θἐ νά ᾽ρτει ἡ ῶρα ποὺ ἡ ψυχὴ τῆς ἀρκούδας καὶ τοῦ Γὐστου, κ᾽ ἡ ψυχὴ μου, ποὺ Μυημένη τηνε κράζω, θὰ γιορτάσουν μαζί;’ Κι ὡς προχωροῦσα, καὶ βράδιαζε, ξανάνιωσα ἀπ᾽ τὴν ἷδια πληχή, ποὺ ἡ μοἱρα μ᾽ ᾶνοιξε, τὸ σκότος νὰ μπαίνει ὁρμητικἀ μὲς στὴν καρδιά μου, καθὼς ἀπὀ ραγισματιἀν αἰφνίδια μπαίνει τὸ κύμα οὲ καράβι ποὺ ὁλοἑνα βουλιάζει. Κι ὅμως τέτοια ὠς νὰ διψοῦσε πλημμύραν ἡ καρδιά μου, σὰ βυθίστη ὡς νὰ πνίγηκε ἀκέρια στἀ σκοτάδια, σἀ βυθίστηκε ἀκέρια στὰ σκοτάδια, ἐνα μαύρμουρο ἀπλώθη ἀηάνωθἑ μου, ἐνα μούρμουρο, κ᾽ ἔμοιαζ᾽ ἐλεε: ‘Θά ᾽ρτει.’	voetnoot* Angelos Sikelianós (1884-1951) die in 1909 debuteerde met een bundel ‘Alafroiskiotos’ wilde niet alleen een dichter maar ook een ziener zijn. Zijn poëzie is doortrokken van een hoogst persoonlijke mystieke filosofie. Ten koste van het vermogen van zijn rijke echtgenote poogde hij zijn ‘Delfische Idee’ te realiseren - dat bestond uit de stichting van een geestelijk centrum dat uiteindelijk zou moeten voeren tot de verheffing van de mensheid. In 1927 en 1930 organiseerde hij grote festivals in Delfi. Ook wie dit alles een beetje griezelig vindt moet erkennen dat hij nauwelijks te overtreffen lyriek op zijn naam heeft staan. Dit ‘Iera odos’ uit 1935 is daarin een hoogtepunt. Uitgave bezorgd door G.P. Savidis: ‘Lyrikos vios’. (W/M)

Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

Angelos Sikelianós

vertalers