De Tweede Ronde. Jaargang 4

[p. 126]

De blauwe ogen
Karen Blixen
(Vertaling Annelies van Hees)

Honderdvijftig jaar geleden leefde er in Elseneur een jonge schipper, die heel verliefd was op zijn mooie jonge vrouw. Toen het geluk nu in de loop van de tijd zijn ijver en handigheid te hulp kwam en hij zijn eigen schip kreeg, noemde hij het naar haar: ‘De mooie Sofie’. En hij kreeg een beeldsnijder in Dragør zover dat hij een boegbeeld voor het schip sneed, zo gelijkend op de echte Sofie als maar mogelijk was, roze en hemelsblauw geschilderd - naar haar eigen zondagse jurk die hij een jaar eerder voor haar had meegebracht uit Spanje, en met de lange krullen, die de jonge schippersvrouw zelf overdag onder een eerbaar wit mutsje verborg, erachteraan golvend alsof de wind ermee speelde, verguld met echt bladgoud.

Hij was heel trots op zijn boegbeeld, hij was er blij mee en praatte er met zijn vrouw over. ‘Is ze niet verrukkelijk?’ vroeg hij, ‘altijd even eerder dan ik betreedt ze de blauwe golf als in een dans. Ze lacht in de sneeuwstorm en knippert niet met haar ogen in het zoute schuim van de zee. Zou ik ooit bang moeten zijn om haar te volgen? Ik heb haar gezien met een meeuw op haar hoofd.’ Maar zijn vrouw was jaloers op het boegbeeld. ‘Zo zijn mannen,’ zei ze, ‘de meisjes die hen de rug toekeren en die te lui zijn om hun haar op te steken, maar het op hun rug laten golven, daar denken ze aan en daar praten ze over. Maar hun keurige vrouwen die thuis de voorjaarsschoonmaak doen, die begrijpen ze helemaal niet.’ ‘O, mijn liefste meisje van de wereld,’ zei hij, ‘wat zou ik toch moeten doen met een vrouw die ik begreep? Ik hou van haar omdat ze op jou lijkt, en ik hou van jou, omdat je op haar lijkt. Een zeeman heeft een groot, grof hart, zoals hij ook een grote, grove vuist heeft, daar is best plaats voor twee mooie meisjes tegelijk. Wel voor alle meisjes van de wereld, en dan ben ik jullie ook nog dankbaar, omdat jullie zo glad en licht en aardig zijn. Maar dan ben ik jou ook dankbaar, omdat je zo'n piepklein hartje hebt, dat er geen plaats in is voor meer dan één man, eigenlijk niet eens voor een hele man, want iets van hem blijft er altijd uitsteken en

[p. 127]

dan zucht jij en zegt: “Waarom moet hij dát nu weer hebben?” Maar je weet toch best, dat ik, als ik een kus wil, naar huis kom, naar Elseneur. En nu we het toch over kussen en zo hebben - vind je het prettig om gekust te worden?’ ‘Wat een vraag om aan je vrouw te stellen,’ zei ze, ‘en je begrijpt me helemaal niet.’

Nu gebeurde het dat de schipper, toen hij op Oost-Indië voer, het geluk had een oude Indische koning van een eilandenrijk te kunnen redden van een aanslag door slechte, verraderlijke heren en hem in veiligheid te brengen, naar de versterkte burcht van zijn dochter en schoonzoon op een ander eiland. En toen nu de oude koning zich weer omringd wist door mensen die van hem hielden, dankte hij met tranen in zijn ogen zijn redder voor diens hulp en liet hem als beloning twee zeldzame, kostbare saffieren overhandigen, zo blauw, helder en diep als de Indische Oceaan. Deze twee juwelen liet de jonge koningin, op verzoek van de schipper, door haar juwelier als twee blauwe ogen in het houten gezicht van het boegbeeld zetten. Nu was de jonge schipper pas echt in zijn nopjes met zijn ‘mooie Sofie’. ‘Van nu af,’ zei hij tegen zichzelf, ‘heeft ze ook de ogen van mijn vrouw!’ En toen hij in Elseneur aankwam, liet hij zijn vrouw meteen de blauwe ogen zien.

‘Nu is ze pas zoals ze moet zijn,’ zei hij. ‘Kijk hoe haar ogen stralen. Ze heeft er op de terugreis de vliegende vissen mee voorbij zien springen op een voet afstand en ze heeft ermee naar de volle maan gekeken, die tegelijkertijd aan de hemel en in de zee stond.’ ‘Wat is dat voor manier om edelstenen te gebruiken,’ zei zijn mooie vrouw. ‘Het zou beter zijn als je ze aan mij gaf voor een paar oorhangers.’

‘Mijn schat, mijn suikerbeestje,’ antwoordde hij haar. ‘Vraag me om alles wat je maar wilt, maar vraag me daar niet om, want ik kan het niet doen.’ ‘Je begrijpt me helemaal niet,’ zei ze.

Nu durfde de jonge, mooie schippersvrouw haar man niet meer om de blauwe stenen te vragen. Maar ze dacht er iedere dag aan en ze keek vaak in de spiegel, waarbij ze zich voorstelde hoe goed ze haar zouden hebben gestaan, als ze in haar oren hadden gezeten. De avond voordat haar man weer weg moest, deze keer naar de Goudkust, gaf de schippersvereniging in Elseneur een feest voor hem. En terwijl hij daar aan het zingen was en zich met zijn oude en nieuwe kameraden vermaakte, ging zijn vrouw met een lantaarn in de hand naar de haven waar ze de glazenmaker van Elseneur had ontboden en zij hield de lantaarn op voor de glazen-

[p. 128]

maker, terwijl hij de saffieren uit de oogkassen van het boegbeeld haalde en er twee stukjes blauw glas voor in de plaats zette. Maar de saffieren zelf stopte ze in een klein doosje dat ze in de zak van haar onderrok deed. Haar man was de volgende ochtend nog wat slaapdronken, hij merkte geen verandering, maar kuste zijn vrouw liefhebbend ten afscheid en zwaaide van zijn dek naar haar, zolang zij naar hem zwaaide. En toen hij weg was, liet de mooie Sofie de goudsmit de blauwe stenen in een paar oorhangers zetten.

Maar na een tijdje merkte de schippersvrouw dat ze niet meer zo goed zag als vroeger en van dag tot dag werd haar gezichtsvermogen minder scherp. Niets, of het nu de vloer was of de wanden, scheen meer helemaal vast te staan, alles golfde op en neer, en aan alle kanten zwommen grote zwarte vlekken aan haar blik voorbij. In het begin maakte ze er zich niet bezorgd over, maar toen ze op een dag haar draad niet meer in de naald kon krijgen, schrok ze en na nog enkele dagen zocht ze een oud Laps vrouwtje in de stad op om raad te vragen.

Dit stokoude vrouwtje was in Elseneur achtergebleven, nadat bijna honderd jaar geleden koning Frederik de Vijfde bij zijn troonsbestijging de wens had uitgesproken alle onderdanen van zijn beide rijken onder ogen te krijgen en ook een boodschap had gestuurd naar de mensen die het allerverst in het Noorden woonden, zodat hij hun klederdracht, gebruiken en liederen kon leren kennen. Haar eigen vader was die Anfin geweest, die ze Ganfin noemden en die zeelieden goede wind in een zak verkocht. Als je de eerste knoop van de zak losmaakte, dan kreeg je een fris en opgewekt briesje, dat de zeilen van het schip zo vulde dat het als in een dans over het zeevlak gleed; maakte je de tweede knoop los, dan kreeg je een fikse wind die schuim op de golven zette en maakte je de derde los, dan kreeg je een gierende storm die het in boorden en zeilen liet kraken en het schip voortstuwde over de grote toppen en dalen van de golven, door de Noordzee, het Skagerrak en het Kattegat, zo de Sont in en het grijze kasteel Kroonborg voorbij. Maar de vrouw zelf, zijn dochter, bezat kennis van kruiden, heelmiddelen en bezweringen.

Ze probeerde nu een poosje om de ogen van de schippersvrouw te genezen; ze behandelde haar met oogwaters en balsem. Maar geen van haar middelen baatte en tenslotte schudde ze haar hoofd en zei: ‘Ik zie dat ik je niet kan helpen, en dat alles wat ik probeer

[p. 129]

je meer schade dan goed doet. Want de machten die wij te hulp hebben geroepen, hebben zich verenigd met de machten die wij te lijf wilden. Ze geloven, denk ik, dat aan hen allen een groot onrecht is begaan. Het zal steeds slechter gaan met het zicht in je ogen, en binnen niet al te lange tijd zul je helemaal blind zijn.’

De ongelukkige jonge vrouw barstte toen in huilen uit, grote tranen rolden uit haar halfblinde blauwe ogen. ‘O, God geve,’ riep ze, ‘dat “De mooie Sofie” weer thuis was in de haven van Elseneur, zodat ik de stukjes glas eruit kon halen en de twee edelstenen terugzetten waar ze behoren!’ Ze greep de gerimpelde zwarte hand van het Lappenvrouwtje. ‘O, beste Sunniva,’ zei ze, ‘hou mijn hand vast en breng me naar de haven en zeg me daar dat je tegen de hemel het gezegende teken ziet: een zeil, en dat je mijn man naar me terug ziet komen. Leid zijn schip en hemzelf weer in mijn armen zodat ik hem kan zeggen dat hij van nu af aan zijn grote liefhebbende hart vrij mag vullen, zoals hij, toen hij mijn borst omvatte, zijn grote hand liefhebbend vulde.’

Maar het schip kwam niet terug. In plaats daarvan kwam er een brief van de consul in Porto in Portugal, die de mensen in Elseneur berichtte dat het ter hoogte van zijn stad met man en muis was vergaan. En onder hoogst merkwaardige en onbegrijpelijke omstandigheden, schreef de consul: midden op de dag, terwijl de zon hoog aan de hemel stond, was het recht op een steile rots gelopen, die hoog uit de zee oprees.

In de tuin van Villa Albani