De Tweede Ronde. Jaargang 3

[p. 61]

Bij de vrijlating van Breyten Breytenbach^*
Peter Verstegen

Breytenbach, de bevrijding die zelfs wij
voelden toen jij vrij kwam -, al zal de pijn
niet overgaan en ben je van je denken
niet zeker meer, omdat op elk moment
weer de verschrikking toe kan slaan, waarbij
niet zijn een wenselijke uitweg lijkt.
Je wilde iets goedmaken van de schuld
die daar een machtsmachine gaande houdt,
door terug te gaan, een daad uit onmacht, uit
woede die niet meer te verbijten was,
waarbij het eigen lot niet telt, alleen
de hevigheid waarmee je iets wilt doen.

In zeven jaar geen vrouw of kind gehoord;
wel hoorde je - bij Kaapstad - het gezang
van hen die wisten dat hun executie
aanstaande was: de eigenaars niet meer
van eigen leven, en daardoor onthecht,
ging hun gezang protest en klacht te buiten,
was een bezwering, zelfverdoving, zei je,
was al ontstegen aan het leven, was
als ruisen van de zee, heb je gezegd:
‘Er was een eb en vloed aan dodenzangen.’
Jij was er om het aan te horen, daarom
bestaat het, daarom zal het niet verstommen.

Je gaf, door ‘speling in de hel’ te zoeken,
jezelf net lucht genoeg om niet te stikken.
Er zijn perverten die het je verwijten,
en je verdacht maken, omdat hun brein
het niet verdraagt dat je in leven bent.
(Een martelaar, daar hebben ze wat aan.)

Tref hen met al de kracht van je verachting,
Of blijf er onaantastbaar boven staan.

* (N.a.v. Breytenbachs eerste interview na zijn terugkeer naar Europa, met Adriaan van Dis, in NRC-Handelsblad van 11 december 1982)