De Tweede Ronde. Jaargang 3

[p. 190]

Twee gedichten
Vladímir Nabókov
(vertaling Peter Verstegen)

Uit het grijze Noorden

Uit het grijze Noorden
zijn deze foto's gekomen.

Om alle uitstaande termijnen
te voldoen had het leven geen tijd.
Een vertrouwde boom verschijnt weer
vanuit het grijs.

Dit is de straatweg naar Loega.
Mijn huis met de zuilen. De Oredezj.
Vanaf haast elke plek
vind ik nog steeds
de weg naar huis.

Zo brengt aan zonnebaders
soms, aan het strand,
een jongetje iets dat hij
klemt in zijn hand.

Wat het ook is - van een steentje
met violette rand
tot het matgroenig glazen
scherfje - hij reikt het
je feestelijk aan.

Dit is Bátovo.
Dit is Rozjéstveno.

Montreux, 1967

From the Gray North

From the gray North
now come these photos.

Not all its arrears
life has had time to defray.
A familiar tree reappears
out of the gray.

This is the highway to Luga.
My house with the pillars. The Oredezh.
Almost from anywhere
homeward even today
I can still find my way.

Thus, sometimes, to the bathers
on the seaside sand
a small boy will bring over
something in his clenched hand.

Everything-from a pebble
with a violet rim
to the dim greenish part of a
glass object-is festively
brought over by him.

This is Batovo.
This is Rozhestveno.

Montreux, 1967

[p. 191]

Hoe ook

Hoe ook op 't doek der strijdende partijen
het klatergoud der Sovjets glinsteren kan,
hoe ook de ziel versmelt in medelijden,

ik buig niet, ik blijf walgen van

de smerigheid, geestdodendheid en wreedheid
van stomme slavernij. Nee, schreeuw ik, nee.
Nog leeft mijn geest, is nog ballingschap-gretig;

nog ben ik dichter, 'k doe niet mee!

(1944)

No Matter How

No matter how the Soviet tinsel glitters
upon the canvas of a battle piece;
no matter how the soul dissolves in pity,
I will not bend, I will not cease

loathing the filth, brutality, and boredom
of silent servitude. No, no, I shout,
my spirit is still quick, still exile-hungry,
I'm still a poet, count me out!

Cambridge, Massachusetts, 1944

[p. 192]

Als wat voor

(Vertaling Marko Fondse)

Als wat voor krijgstableau zich ook moge ontvouwen
het klatergouden Sovjet-Russenland
en wat voor meegevoel de ziel ook mag benauwen,

steil, onverzoenlijk weer 'k met hand en tand

mij tegen alle gruwel, dufheid, ruwheid, lafheid
van doffe knechtschap en mijn nee blijft nee.
Nog levendig van geest, nog steeds niet zat van 't afscheid,

ben ik een dichter, reken mij niet mee.

Cambridge, Massachusetts, 1944^*

* Nabókov beheerste minstens drie talen, Russisch, Engels en Frans en in alle drie schreef hij poëzie en proza. Een deel van zijn Russische poëzie vertaalde hij in het Engels (Poems and Problems, 1970) en m.i. lang niet altijd bevredigend. Soms krijg je de indruk dat hij zich geneert voor het vaak wat ‘ouderwetse’ dat bijna alle Russische poëzie van deze eeuw, althans zeker formeel, aankleeft, de sovjet-poëzie niet minder dan die van de emigranten. Het Russisch is nu eenmaal een archaïsch type taal met een volkomen intact overdadig flexiesysteem. (Wie Grieks en Latijn heeft geleerd in zijn jeugd is bij het aanleren van Russisch zeer in het voordeel.)
Over het formaat van Nabókov als dichter laat ik mij niet graag uit; liever verwijs ik naar Kees Verheuls sympathieke essay ‘De schepping van een vrolijke god’ in Antwoord van een buitenstaander (Amsterdam 1981). Verdeeldheid in de boezem van de redactie over de waarde van Nabókov als dichter én vertaler van eigen poëzie leidde tot het volgende experiment: Peter Verstegen en ik vertaalden respectievelijk Nabókovs Engelse en Russische versies van één gedicht, No Matter How en Kakím by polotnóm. Het was van het begin af duidelijk dat mijn vertaling de nadrukkelijke retoriek van het uit de negentiende-eeuwse traditie stammende origineel zou krijgen.
Bijzonder moeilijk was de vertaling van mérzostj uit regel 5, waarvoor het woordenboek vertalingen als afschuwelijkheid geeft, maar dat voor de Rus een heel complex van narigheden insluit. Uitdijend vertalen was hier geboden; Nabókovs filth moet zeker mentaal worden opgevat: geestelijke vergoring. Zijn vertaling van zjestókostj door brutality en niet cruelty (wreedheid) is treffend.
In 1944 vergde het moed en halsstarrigheid om voor deze houding uit te komen in het aangezicht van de onvoorstelbare offers die de Sovjet-Unie bracht in de strijd tegen de gezamenlijke vijand. Nabókov was toen een gewone docent aan een Amerikaanse universiteit en de sympathie was overweldigend op de hand van de toenmalige bondgenoot. (MF)