De Tweede Ronde. Jaargang 3

[p. 156]

Drie gedichten
W.B. Yeats
(Vertaling J. Eijkelboom)^*

De wilde zwanen te Coole

De bomen staan in hun najaarsschoonheid,
Droog zijn tussen 't houtgewas de paden,
Onder oktoberschemering wordt een stille hemel
Weerkaatst door het water;
Op het hoge water tussen de stenen
Zijn negenenvijftig zwanen.

De negentiende herfst is over mij gekomen
Sinds ik mijn eerste telling deed;
Ik zag, eer ik ermee klaar was,
Ze plotseling breed
Stijgen en zwenken in gebroken ronde vlucht
Op wieken vol gerucht.

Ik heb gekeken naar deze briljante wezens
En nu is mijn hart verstoord.
Alles is anders sinds ik ze in de schemer
Hier voor het eerst heb gehoord;
De klokslag van hun vleugels die toen hoorbaar werd
Trad met een lichter tred.

Nog onvermoeid, minnaar bij minnares,
Peddelen zij in de koude
Genoegelijke stromen of beklimmen de lucht;
Hun harten zijn niet ouder;
Hartstocht, verovering, waar ze ook zijn geweest,
Ze dienen hen nog steeds.

Maar nu drijven zij op het stille water,
Prachtig en koel;
Tussen welk riet zullen zij bouwen,
Bij de oever van welk meer, welke poel
Verrukken zij mensenogen als ik straks op zal staan
En merk dat ze zijn weggegaan?

* Van Jan Eijkelboom verscheen dezer dagen bij uitgeverij Kwadraat in Vianen een bundel Yeats vertalingen onder de titel Geef nooit het hele hart.

[p. 157]

Varend naar Byzantium

I

Dat is geen land voor oude mannen. Daar liggen
De jong'ren in elkanders armen, vogels in de boom
- stervende generaties - aan het zingen,
Makreel-gevulde zeeën, zalm in de stroom,
Vis, vlees, gevogelte, de hele zomer vinden
Zij mooi wat wordt verwekt, geboren wordt en sterft.
Zij zijn zo vastgeklonken in muziek dat niemand let
Op monumenten van onsterflijk intellect.

II

Een oude man is maar een nietig ding,
Een stukke jas rondom een stok, tenzij
De ziel al handenklappend zingt en luider zingt
Bij elke rafel in zijn sterflijke kledij.
Er is geen zangschool ook dan wat men vindt
Bij monumenten van een magnifieke makelij;
En daarom ben ik scheep gegaan en kom
Tot de gewijde stad Byzantium.

III

O wijze mannen in Gods heilig vuur
Als in een gouden mozaïek gevangen,
Kom uit dat heilig vuur, die werveling,
En leer mijn ziel dan uw gezangen,
Verteer mijn hart geheel: ziek van verlangen,
Geketend aan een stervend dier,
Weet het niet wat het is; ik wens mij ingelijfd
Bij het kunstmatige dat eeuwig blijft.

[p. 158]

 

IV

 

 

 

Eens uit natuur ontsnapt zal ik mijn lichaamsvorm

 

Nooit meer aan een natuurlijk ding ontlenen

 

Maar zulk een vorm als Griekse edelsmeden

 

Maakten van goud met goudemail erom

 

Ten einde 's keizers slaaprigheid te weren

 

Of op een gouden tak te zingen als het kon

 

Voor Byzantijnse edelman en vrouw

 

Over wat was, wat weggaat of nog komen zou.

Onder schoolkinderen

I

Ik loop al vragend door het schoollokaal;
Een lieve oude non-met-kap geeft antwoord;
De kindren leren rekenen en taal,
Zingen, geschiedenis; ze leren een patroon
Te knippen en te naaien, zoals het naar
De beste methode van 't moment behoort.
Kinderogen staren tijdelijk afgeleid
Naar een zestig jaar oude autoriteit.

II

Ik droom van een lijf als dat van Leda,
Gebogen over een dovend vuur;
Ze vertelt van een standje dat ze kreeg
Als kind, dat maakte haar overstuur -
En 't leek alsof onze twee zielen één
Werden in een bijna gedeeld avontuur,
Of met een variant op Plato's verhaal:
Wij zaten, eiwit en dooier, in één schaal.

[p. 159]

 

III

 

 

 

En denkend aan die bui van woede of verdriet

 

Kijk ik van 't ene kind naar 't andre in die klas

 

En vraag mij af of zij toen ook zo was -

 

Want dochters van de zwaan zijn soms niet

 

Anders dan kinderen van elk ander ras -

 

En of haar huid de kleur had die ik zie;

 

En door mijn hart raast plots een wilde wind:

 

Zij staat hier voor mij als een levend kind.

 

 

 

IV

 

 

 

Zoals zij nu is, komt mij voor de geest.

 

Heeft uit het Quattrocento iemand haar

 

Holle wangen geboetseerd, alsof zij wind dronk

 

En een maal van schaduw at in plaats van vlees?

 

En ik, hoewel ik nooit tot Leda's soort opklom,

 

Mocht er toch ook zijn - maar dat is geweest.

 

Glimlach maar liever t'rug, toon waardig:

 

Vogelverschrikkers zijn soms aardig.

 

 

 

V

 

 

 

En welke moeder, op haar schoot een vorm,

 

Verraden door de honing van 't verwekken,

 

Die slapen moet en krijsen, die ontkomt

 

Als de herinn'ring niet te hard blijft trekken,

 

Wie vond haar zoon, als zij die vorm zien kon

 

Nu zestig winters zijn oud hoofd bedekken,

 

Opwegen tegen 't zeer van zijn geboorte,

 

Of de onzekerheid die bij zijn groei behoorde?

 

 

[p. 160]

 

VI

 

 

 

Natuur was volgens Plato slechts wat schuim

 

Dat woei over de bleke schijn der dingen;

 

Solider Aristoteles speelde met knikkers

 

Op Alexanders vorstelijke billen;

 

Pythagoras, die gouden man, kon strijkstok

 

Of snaren laten trillen dat het klonk

 

Of er een ster zong, maar de Muzen gaapten:

 

Vodden op stokken, die een kraai verjagen.

 

 

 

VII

 

 

 

Nonnen en moeders, zij vereren beelden,

 

Maar die door kaarsen zijn verlicht zijn niet

 

Als die door moederdromen spelen,

 

Maar ze zijn stil als marmer en als brons.

 

Toch breken zij ook harten - Aanwezigheden,

 

Door hartstocht, vroomheid of genegenheid

 

Gekend, symbool van 't hemels leven,

 

Bespotters in onszelf van 't menslijk streven.

 

 

 

VIII

 

 

 

Het werk bloeit op of danst wanneer

 

Het lichaam niet gekneusd werd om de ziel,

 

Of schoonheid niet uit wanhoop werd geboren

 

Of wijsheid niet bij d'olielamp beviel.

 

Kastanjeboom, breedwort'lend, bloesemtoren,

 

Zijt gij het blad, de bloesem of de stam?

 

O lichaam door muziek bewogen, blik die glanst,

 

Wie ziet nog het verschil? De danser is de dans.