De Tsjerne. Jaargang 23

[p. 369]

Marten Sikkema / Elegysk Monumint

D.A. Tamminga, In memoriam.
Drukkerij Laverman n.v., Drachten, 1968.

In fersebondel great formaet dy't der stylfol, suver klassyk, útsjocht troch goede soargen en fakmanskip fan firma Laverman, Durk van der Ploeg en Johs. Mulders.

In fersebondel dy't fjirtsjin fersen ynhâldt fan D.A. Tamminga, suver klassyk, dus net al to spontaen, mar tige útwoegen, elkmis krekt tweintich rigels lang en kreas yn in fêst skema fan rym en mjitte twongen. In fersebondel dy't sûnder mis in oanwinst hjitte mei foar de Fryske literatuer en dy't dêr in tige eigen plak yn hawwe en hâlde sil.

In fersebondel lykwols dy't hwat de dichter en syn frou oanbilanget better net skreaun wurde kind hie om't oarsaek en oanlieding sa djiptryst binne: it hommels forstjerren fan de iennichste soan Anne; iennichst bern boppedat; in skriklik barren, dat nimmen de heit en mem tawinskje soe, sels net omwille fan de literatuer.

In fersebondel dêrom, dy't men alsaleaf mar net bisprekke soe, binammen net om't er sa oangripend is, dat de skôger en ek de frijwillige lêzer har slachtoffer-mei bigjinne to fielen fan dizze yn minske-eagen sa sinleaze ramp dêr't swijen hast it iennichst forwar op is. Hoe sil men dan de ôfstân nimme dy't nedich is ta kritysk skôgjen en it forkundigjen fan jins bitinken?

Mar de dichter Tamminga hat net swijd, hy hat net swije kinnen: yn de jierren 1966 en 1967 hat er dizze fersen op papier brocht: de dichter moast syn wapen brûke ta it bieden fan forwar, syn ark ta it fêstlizzen fan djûre oantinkens, syn ridskip ta it foarmjen fan in monumint. En troch de publikaesje is it wurd nou oan de skôger.

De macht oer de tael en de feardichheit yn de tradisionele dichterstechnyk hawwe de dichter, hoe forslein ek, net yn 'e stiik litten. It hat der de lêste jierren wol ris op like, dat njonken oare drokten ek in soarte fan perfeksionisme der ta laette dat er net folle mear út hannen joech. De slach dy't gâns oaren ta swijen bringe soe, hat him de mûle iepene. Net yn de spontanens fan needgjalpen, forwitings, flokwurden, mar yn

[p. 370]

fersen dy't him via goede oantinkens bringe moatte ta birêsting en libbenswiisheit, alhoe djûr dy ek koft wurde moatte.

De fjirtsjin fersen lykje in forslach fan in beafeart dy't de dichter mei syn frou makke hat by alle plakken lâns dêr't har soan libbe, boarte, geniete hat, en hja beide mei him. Alle kearen moatte hja dan wer ûntdekke, dat it omdôch is, it lok is foarby: hja sjogge him net, hearre syn lûd net, krije gjin inkeld teken. Nea sil er wer boartsje oan it strân of dûke yn de weagen, noch mei heit yn 'e rein by hûs omkuijerje, noch helpe by it túnwurk of harkje nei it klokkelûd oer de buorren; hy sil de flagge net mear hise ta in feestdei, de ljippen net mear fuortgean sjen yn 'e hjerst of yn 'e winter de redens ûnderbine; hy sil him net mear yn syn boeken fordjipje, net mear bisykje fersen op papier to setten of syn namme to fykjen yn de bast fan in âlde stamme. It iennichste dat noch oer is, is de sark mei de fjouwer letters fan syn namme - en de hope, hwa wit? op in wersjen - mar in nije himel en in nije ierde lykje withoefier. Dêrom:

twa moatte it brea tonei yn triennen dope
en om dy triennen bilet nachts gjin houn.

Der soene út dizze bondel gâns sitaten helle wurde kinne, mar sitearjen bitsjut hjir meiiens: út syn forbân skuorren. Alsaleaf wol ik der noch op wize, dat it skematysk forbân fan ritme, rym en fersfoarm dat Tamminga hjir tapast hat, der ta meiwurket om syn wurk it monumintale to jaen dat er winske hat; wylst oan de oare kant troch it mijen fan dichterlike tael en fan stoplapen, hwerfoaroer dan stiet it mannichfâldich tapassen fan enjambement, in parlando-effekt birikt wurdt, krekt oft de dichter sa mar hwat foar him út mimeret en de lêzer mei dan dan hearre; réaksje net winske...

Ik foar my achtsje dizze bondel it knapste, persoanlikste wurk dat Tamminga ea skreaun hat, hwat dat oanbilanget hat er syn doel dus folslein birikt. Mar om't er minsklikerwize dit doel better nea foar eagen krije kinnen hie, is in lokwinsk hjir net op syn plak. It is slim genôch, mei dizze bondel wiis wêze to moatten.