De Tsjerne. Jaargang 21

[p. 349]

Meindert Bylsma:
In brief?

As jo nou ris Jan hieten. Gewoan Jan, minhear. Jan Boersma, mar de minsken neamden jo Jan Kreupel. Gjinien wol jo mei hawwe, minhear. Hwa giet nou mei in kreupele fint op stap! En as jo al ris mei mochten, wie it om har bier to biteljen, om har fratsen út to fieren: hwa jowt nou in kreupele fint in pak op 'e hûd! Jo spilen de kluchtemakker, de sûper, de swankebast. Jo moasten wol!

As jo nou ris op in joun yn 'e stêd rounen, minhear. In stêd fol minsken. Tûzenen minsken. Mar net ien sei: hoi, net ien sei: giest mei. Al dy tûzenen seagen jo gnyskjend efternei, minhear, hwant jo rounen sa raer. Ik wit wol, jo wienen noait sa'n kroechje ynstapt. Mar jo moasten dochs earne hinne, doe't it bigoun to reinen! Ik wit it wol, minhear, mar as jo der nou dochs ris ynstapt wiene, en by de bar sitten gien. As jo op in kruk sitte sjocht net ien dat jo kreupel binne! Op in stoel wol: ‘Lûk dyn poaten ris hwat yn’.

Nêst jo sitte twa mannen. Hja sizze neat tsjin jo, mar lústerje hwat tsjin elkoar. Dan ynienen: ‘Dou komst net út 'e stêd!’ Jo wolle fuortgean: dy twa wolle grif rûzje. Mar de man nêst jo seit: ‘Willum, skink him ris in pilske yn’. Ik wit wol, minhear, jo hiene fuortdaliks tocht: ‘Dit doocht net’. Mar as jo dat nou ris net tocht hiene: ‘Hy wit net dat ik kreupel bin’. Jo litte jo fan 'e kruk ôfgliidzje. Elkenien sjocht jo rinnen. Op it toilet is it koel.

Jo komme werom, der wurdt net gniisd. ‘Ik haw in omke, dy is ek kreupel.’ Syn maet hat grif wolris mei west nei dy omke. Jo drinke it pilske, de oare biedt ek ien oan. ‘Sille wy dêr efter yn 'e hoeke sitten gean?’ En, minhear, dan rinne jo tusken har yn nei dat taffeltsje. Se wolle jo mei hawwe nei in hoekje om't it dêr hwat nofliker praet. Se wolle jo, Jan Kreupel, mei hawwe to praten. Né, net to healwiizjen, mar to praten.

It binne artistike lju: de iene hat in swarte snor, de oare in ruch read burd. It binne kunstners. Jo hawwe altyd al graech ris mei kunstners prate wollen, mar Jan Kreupel kin gjin easken stelle. Hja hawwe allebeide in sinnebril op. ‘Mar, minhear, jo witte ek wol dat sokke lju wol sinnebrillen op hawwe as de sinne net skynt’.

Letter komt der noch in frommiske by. In moai frommiske,

[p. 350]

minhear. Se giet nêst jo sitten. Se kin leaf laitsje. Se sit deun tsjin jo oan. It is in fleurige boel. Jo doarre ienkear jou hân om har mul to lizzen. Hja seit der neat fan. Efkes foar sluterstiid moatte jo fuort: jou bus giet. ‘Oant moarn’.

Dat sizze hja tsjin jo, minhear, tsjin Jan Kreupel. ‘Oant moarn’. Moarn wolle se Jan Kreupel wer mei hawwe. Yn 'e bus sitte in pear út jou doarp. ‘Nou kinne wy lol hawwe: Jan Kreupel sit ek yn 'e bus’. Jo gnize se lyk yn har gesicht út.

De oare jouns binne jo earst binaud, dat it har gjin tinken west hat. ‘Komt dy stomme kreupele fint moai foar neat’. Mar dy iene hat ommers in omke dy't ek kreupel is.

Hja binne der al. ‘Kom der gau by sitten. Willum, foar Jan ek ien’. Alle trije hawwe wer sinnebrillen op. It frommiske wol perfoarst nêst jo sitte. In fleurige joun! Om in ûre of alve komt it praet op grappen. Jo hâlde fansels ek wol fan in grap. Ien fan 'e trije wol in bak úthelje mei in freon. Dy freon drinkt elke moarn twa glézen kâlde molke. De molkboer set moarns har bistelling op 'e stoepe. Der is elke moarn in fles molke by. As dy flesse nou ris omruile waerd! Hwat sil dy fint in nuvere snút lûke. Om jin de bûsen út to skuorren. In rountsje Willum’.

Op jou jierdei spilen jimme ek altyd sa'n spultsje. Hwat hiene jimme in wille. Fiif pantsjes stiene der op 'e tafel. Ien mei jittik, ien mei sâlt, ien mei saker, ien mei sjerp en ien mei moster. Om de beurt in blyndoek foar. De oaren forwikselen de pantsjes. ‘Hokker pantsje wolst hawwe?’ ‘It trêdde’. ‘Dou trefst it ek altyd’. Hy die de mûle iepen, tocht dat er sûker of sjerp krige, mar it wie moster. Jim gniisden jim dea. By sa'n spultsje hieten jo net Jan Kreupel mear.

‘Och, och hwat sil Jelke nuver balte. Mar der is net folle oan as wy der sels net by binne. Sneon soe it sa moai kinne. Wy geane dan mei ús fjouweren nei in gearkomste fan kunstners yn Utert. Hy is altyd let. As wy der al binne moat er fansels syn molke noch drinke. Willum, noch mar in rountsje’.

It frommiske sit deun tsjin jo oan, minhear. Under de tafel hat se jou hân pakt en dy op har knibbel lein. Gjinien hat lêst fan jou poat. ‘Proast’.

‘It soe moai kinne, sneon. Mar net ien fan ús trijen kin sneontomoarns sa bitiid dy flesse forwikselje. Ek proast. Hwat soene wy gnize kinne. Neat oan to dwaen, letter mar ris sjen’.

En, minhear, as jo nou ris sneons frij hawwe!

Hja bringe jo yn 'e auto nei de bushalte. Net hielendal der oan ta. It lêste stikje kinne jo wol rinne, efkes yn 'e frisse loft. De flesse mei sabeare molke leit al klear op 'e efterbank. Jo

[p. 351]

triuwe him by de jas yn. ‘Oant snein, Jan, dan sille wy dy fortelle hoe't it gien is’. Jo fiele jo lokkich!

It forwikseljen fan 'e flesse brocht gjin swierrichheden. Jim wiene der efkes lâns riden dy jouns. Alles wie, sa't hja sein hiene. Op 'e stoepe in fleske kofjemolke, twa fleskes fla, en in flesse molke. It wie samar klear: de hân efter de jas, de flesse delsette, de oare pakke, en trochrinne. ‘Hwat sil dy Jelke raer opsjen’.

Jelke wie in goed fuotballer, fortelden hja. Hiene jo der derom wol smjucht op him in loech ôf to sjen? Yn jou doarp wie in fuotbalklub. ‘Wy kinne dy wol as goalpeal brûke’, seine hja altyd tsjin jo. Jo hiene in haet tsjin de fuotballers fan jou doarp.

Ik wit wol, minhear, dat jo sizze: ‘Hwat haw ik hjir nou mei to meitsjen’. Mar, minhear, as hja dy trije grapmakkers nou ris net fine kinne: der binne safolle sinnebrillen, der binne safolle burden en snorren. As nou ris net ien acht slein hie op jimme: der sitte elke joun wol minsken yn dat hoekje, der binne wol mear kreupele lju op 'e wrâld as jo allinnich.

Ik wit wol, minhear, dat jo sizze: ‘Hwat hat dit der nou wer mei to meitsjen, 't is faeks net ûnmooglik, mar dit forhael is bitocht’.

Mar, minhear, as de plysje dat nou ek ris tinkt en jo yn in sel set, fortocht fan moard.