|
| |
| |
| |
Hylkje Goinga:
Us heit syn libben wie leafde
It is mar gelokkich, dat ûs heit git allegearre net mear hoecht to witten. Hweróm as se dêr nou sa oer bekfjochtsje moatte. It binne hjir fansels ek riedsleden fan niks. Mar hwat kin it my fierders ek noch skele? Dy advokaet siket it mar út. Dochs leau Ik net, dat men oan in testamint - hoe dan ek - eat foroarje mei. Né, ik bigryp der neat fan, nou't dy nije dyk der ommers is en sa leuk foar de bern...
It hat allegearre ús heit syn goed hert west. Syn libben wie leafde - se kinne sizze hwat se wolle. En warber wied er, wrotterich, oeral stiek er syn lange aristokratyske noas yn. Hy koe it hiele doarp en it hiele doarp koe him, sels de hounen koene him. Dy boxers fan boer Jansma-op-'e-romte bieten dokter, dy't ek neat oars as it goede mei de minsken foar hat, yn 'e boksen, mar as ús heit by de boer oer it hiem kaem om to fiskjen yn it Djip, wifelen se mei it lytse, ûnnoazele eintsje sturt en blaften se fan blydskip. En soarge ús heit ek net foar in bakfyts mei in motorke foar âlde Jelke, doe't dy de karre net mear skouwe koe? En it ynvalideweintsje fan Japke - hwer kaem dat wei? En dat byldtsje yn it tún fan 'e nije beukerskoalle? En dat kofjesetapparaet fan it doarpshûs? En it kloset fan Rienk en Gjertsje mei har sawn bern? Dat allegearre en noch mear, dát hat ús heit dien. En nou 't er it doarp in park mei boarterstún skinke wol, nou sizze se: né, tank jo, hwant... Under dizze, sokke omstannichheden kin en wol ik hjir net wenjen bliuwe yn dit hûs. Och, miskien kin ik hjir so wie so net bliuwe: it is fansels to great foar my allinnich. Hwat moat ik, as frou-allinne, mei safolle keamers? Elke nacht op in oar bêd sliepe - ja, en altyd dy skjinne rjochte wite lekkens, sûnder knûkels, dêr't altyd de iene stronk de oare wer fynt - En dán moat ik myn bêd opmeitsje... Né, ik bliuw hjir net.
It wie allegearre hiel oars biteard, as ús mem hjir bleaun wie. Mar dat wie ûnmooglik, foar ús alle trije. Hie se it dochs mar tsien jier earder sein! Doe't ús heit der, stomtafallich, efterkaem, wie it to let. Hy wie net lilk en forkeard omdát ús mem mei in oarenien gong, de maítresse wie fan J.R., mar omdat hja it him net sein hie, earlik en iepen, ris in kear as se togearre op 'e bank sieten to thédrinken. ‘Sjoch’, sei ús heit, en dêr hied er folslein gelyk oan, ‘dan hie ik ék myn gong gean kinnen. Gewoan. Mar noú, noú hast my bidragen
| |
| |
tekeningen
Hendrik de Vries
| |
| |
| |
| |
(hy sei it oars, mei in oar wurd), en dát nim ik dy kwea ôf. Derút, ‘Marije’. En sûnder ek mar ien koffer of tas, gong ús mem fuort, allinne har pillen krige se út 'e kast.
Twa dagen sieten wy elkoar oan to sjen, ús heit en ik. Wy wisten neat to sizzen, de post brocht ek gjin nijs, op 'e strjitte seach elk ús heit mei greate drôvige eagen oan, groete freonlik, dat wol, seach noch ris efterom, dat ek wol, mar de fleur wie der hwat ôf en wy moasten op de ien of oare wize noch bikomme fan 'e skrik. As ik de lju, de doarpelingen, sa ris oanseach, seach ik se tinken: se hat sa'n goede heit, dat fanke, och, sa'n goede man, mar dat wiif...
Op in joun, tsjin alven, wy soene op bêd, hwant ús heit hie syn beker molke mei it anysblokje al op, waerd der skille. Ik wie krekt yn 'e keuken en ús heit die de doar iepen. It wie Bertus, menhear Bertus, sa as ik altyd sei, de architect, dy't dy nije bungalow sette litten hat by it marke. In goede freon fan heit. Hy kaem, tocht ik, samar ris oan. Hawar, ik woe op bêd, ik poetste myn tosken, en ik wosk myn fuotten en ik gong nel boppen.
Wol trije wiken letter hearde ik pas fan 'e plannen. En ik waerd der stil fan. Yn 'e earste pleats, omdat ik it allegearre noch net seach. Ek net, doe't de tekeningen der by kamen. Ik kin min kaertlêze en plattegrounen fan stêdden en sa kin ik noait ûntsiferje omdat ik noait wit hwer't ik bin, nou, op dit stuit. En twad: hoe woe us heit dat hawwe? Mar hy praette al myn bilwieren oan kant: it kaem sa en sa, allegear lytse keamers hoppe, oeral in waskbak, ûnder in wachtkeamer mei sjinese lampen, in kastke mei hwat drankjespul, in aquarium en noch in aquarium en heugafelt op 'e flier.
It gong yn in razend tempo: timmerlju en elektrisiëns en skilders, wy hiene it hûs fol wurkfolk. Soms sieten wy mei tweintich man to kofjedrinken, sadat Jarp Lampe mei syn greate fize brune snor út it âlderwetse kopke, noch fan muoike Jel, drinke moast. Yn trije moanne wie it hûs fortimmere. Hiel oars wie it nou. De greate hal mei de moarmeren stiennen wie der noch en dy greate getten-izeren paraplubak wie yn 'e hoeke stean bleaun, mar fierders bihalven de wenkeamer, wie alles oars. Yn 'e gong, foar de keamersdoar oer, wie nou de wachtkeamer, mei sjineeske lampen. Doe't ik it allegear sa biseach, gong it my troch de kop: ús heit is gek wurden; dat ik it net earder sjoen haw. Sa as er dêr nou ek roun, mei syn swart pak oan, syn flinterstrikje foar, syn wite kuif... Moast ik dat nou samar gewurde litte, krekt dwaen as wie ik ek gek? Op heite forsiik hie ik in swarte jurk oandien en myn hier fansiden op- | |
| |
stutsen. Ik like nou noch âlder as ik al wie, mar goed, sa foar in kear, sa'n joun, koe it my net safolle skele.
Ik hie de útnoegings mei útskreaun, mar dat der sáfolle minsken komme koene wist ik net. Der kamen gjin fiifhûndert, dat is wol in híél soad, mar der wiene wol trijehûndert, net allegearre tagelyk fansels, mar sa neielkoar, neidat heit sels yn eigen persoan syn nij hûs iepene hie, syn Hûs. In stik of hwat doarpsfamkes, yn 't swart, mei lytse wite skelkjes foar, bitsjinnen. Alle mooglike minsken rounen fan ûnderen nei boppen en fan boppen nei ûnderen, fan foaren nei efteren en fan efteren nei foaren troch it Hûs.
Hwat wie it doe stil, doe't elkenien wer fuort wie. Allinne menhear Bertus bleau mei syn sekretaresse. Omdat ik fan alle drokte sa wurch wie as in maits, gong ik tsjin tolven nei boppen. Myn keamer wie nou op 'e ‘souder’. Ik skriuw dit tusken oanhellingstekens, omdat men ornaris by it wurd ‘souder’ oan hwat oars tinkt as oan de romte dy't ik bidoel. In prachtige keamer wie it wurden - mei in útsicht, sa fier en sa wiid, dat ik soms wol janke koe dat ik gjin ienfâldich fûgeltsje wie mar in minske, dy't mei beide fuotten op 'e groun stean moat. Seldsum - hwer't ik nou hinne gean sil, sa'n útsjoch krij ik nea wer.
De oare moarns forsliepte ik my. Ik kom altyd, simmers en winters, om kertier oer seizen fan 't bêd, mar dy freedtomoarns waerd ik wekker tsjin alven. 't Is frjemd, mar as der hwat mis rint yn jins libben, moat altyd in oar de skuld dêrfan hawwe. It wie ús heit syn skuld dat ik my forsliept hie.
Ik klaeide my oan en gong nei ûnderen. Der wie net ien yn 'e keamer. Sels juffer Boele, in frou fan hast fyftich, dy't, doe't ús mem derút wie, kommen wie foar húshâldlike akkefytsjes, seach ik net. Ik sette kofje en iet in sanovite mei huning. Tsjin ienen kaem heit ûnder en hy sei:
‘Jantine, it komt nou allegearre oars. Fan moandei ôf. Ik forwachtsje fan dy, datst krekt as altyd, moarns om healwei sawnen ûnder bist. Wy geane om healwei sawnen iepen. Dat is bitiid, ik wit it, mar der binne guon lju dy't moarns, foardat se nei 't wurk geane... Hawar, hjir moat ien wêze om dejingen, dy't der yn wolle, yn to litten. Fan juffer Boele kin ik soks net freegje - dy is foar húshâldlike saken. It giet de hiele dei troch en wy slute jouns om healwei tolven. Om healwei alven kinstou op bêd gean, ik gean in ure letter, mar ik bin dan moarns ek letter.
Ik forwachtsje der in soad fan. Nou't dy nije dyk der kommen is, minsken, wy sitte ommers boppe op 'e stêd nou. En
| |
| |
elkenien hat in auto en alles rydt, froulju en manlju en ôfstânnen binne der net mear... En ik kin dy fortelle: it Hûs is ynwijd: menhear Bertus en syn sekretaresse. Ik fyn it, earlik sein, hwat stom en goedkeap, in sekretaresse, ik hie leaver mei hwat oars op 'e lappen kommen.’
Ik knikte en skonk my noch in kop kofje yn.
‘Dou hast nearne hwat mei to meitsjen; juffer Boele forsoarget de keamers en de bêdden. Witste, Jantine, it hat my altyd al oangriisd dat gedoch tusken de slypstiennen, en efter in skuorre of yn in auto - elkenien hat net in Citroën - earne, op in syddykje... Bern, hwat in lijen as men der góéd ynkomt. Se kinne hjir dus nou in keamer hiere, foar in ûre, foar twa ûren, in dei, as se wolle, gjin nacht, nou ja, hiele goede freonen wol ik dat noch wol tastean, mar yn prinsipe gjin frjemden ûnder ús dak. Us Hûs hat nou fjouwer yngongen of útgongen, sa ast wolst. Mar tink der oan, Jantine, dou kenst net ien, ik bidoel: sjochst noaitendenoait fan: jo hjir? Gewoan dwaen. Hygiënysk ûntfange. Derútlitte is it wurk fan juffer Boele en ik tink, dat ik der noch mear help by sjen moat to krijen.’
Ik knikte en ik geat my noch in kop kofje yn.
It wie idioat, se kamen rounom wei, út Wolvegea, Dokkum, Ljouwert, Harns, Staveren, Drachten, Drylts, 't Hearrenfean en ek út gatten as Toppenhuzen en Eagum en wit ik hoe't se mear hjitte. Ik neam nou de lju allinnich dy't mei in bus of trein kamen en fan senuweftichheit my in bus- of treinkaertsje yn 'e hannen treauwen. Mei dy nije dyk - it wie ek mar in eintsje nei ús doarp. Us heit hie yn in greate bihoefte foarsjoen, dat wie wol dúdlik. De wachtkeamer, dêr't ik earst it nut net iens fan ynsjoen hie, siet soms sa fol, dat ik my ôffrege hoe't it mei it prinsipe kaem: gjin frjemden ûnder us dak. Mar ik gong healwei alven op bêd, hwant moarns moast ik wer presint wêze, om healwei sawnen, en de earsten stiene dan soms al op 'e stoepe. Ik frege my wolris ôf... mar né, lit my it dêr net oer hawwe.
Dat it, nettsjinsteande alle help fan juffer Boele en my en noch trije famkes, soms seis, ús heit boppe de meuch gong, mei, sjoen syn âlderdom, dochs gjin wûnder hjitte. Op in joun stie er foar it rút op myn keamer de wrâld oer to sjen. Hy stie dêr oars as oars en even skeat it troch my hinne: daliks sakket er ynelkoar. Ik sei neat en hy sei neut. Der wiene noch al hwat minsken yn it Hûs, mar wy hearden oars neat as tunke-tunk, tunke-tunk, de regelmjittige slaggen fan de waskmasine, dy't ek op 'e souder wie. Gewoanlik hearde ik it ding hast net
| |
| |
iens mear - hy gong dei en nacht, soks went, it heart derby.
Us heit draeide him om:
‘Dou dêr? Al sa let?’
Ik gong rêstich op myn bêd sitten en die it lytse lampke op.
‘Nou heit, siz it mar. Ik harkje’.
‘Siz it mar? Siz it mar? Moat ik hwat sizze?’
Nou't de beammen fol blêdden sieten, koe de moanne om distiid net yn myn keamer skine. Dêrom forlange ik soms nei de hjerst.
‘Der is hwat, Jantine. De boargemaster wol net, dat... Mar dou, dou witst: ik haw it dien út leafde, leafde foar de minske, út leafde foar de leafde fan de minske. Ut filantropy, dat witstou, Jantine. En as dat nou sa komme mocht, kinstou dat dan foar my sizze, Jantine, biloofst my...’
Doe't er trije wike dêrnei, yn 'e sliep wei, stoar, sleat ik de doar en ik sei net, hwannear't er wer iepen kaem, hwant ik bin net sa filantropysk oanlein as ús heit.
Notaris fortelde my fan it park. De opbringsten fan it Hûs, de winst, dy't der ék noch wie - hoe't dat kin, wit ik allegearre neat fan, ús heit die de boekhâlding en stelde de tariven fêst en hy hat net ien ôfset, dêr bin ik wis fan - hied er ornearre foar in park mei boarterstún. Nou't dy nije dyk der wie, wiene der gjin ôfstannen mear, dat hwerom soe ús doarp gjin great park mei boarterstún hawwe? Dat jild skonk hy de gemeente. Sa stiet it yn syn testamint.
En dat wurdt nou wegere. It hûs is foar my, plus safolle jild noch, dat ik der mar op los libje kin. Kinne soe. Mar ik wol it hûs net hâlde. Ik forkeapje it en se meitsje der mar in hotel fan. En ik sjoch wol.
Hwant hwa hat safolle leafde foar de leafde fan syn meiminske om der wer sa'n Hûs fan to hâlden? Ik net, mar it is wier: ús heit syn libben wie leafde.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd
