De Tsjerne. Jaargang 21

[p. 152]

Durk van der Ploeg:
De wachtkeamer

De autoos glânzgen yn 'e strjitte. Yn it foarbygean liet er syn hân oer it glimmende lakwurk gean, loek der in tin laechje stof fan ôf. De bumpers bûgden har as tongen om de tsjellen. Yn de wjerspegeling kroepen de beammen as slangen oer de autoos, stiene djip yn it wetter as tsjokke spierebondels. Efter it stek fan it sikehûs stiene wite banken tusken de keale strûken. Der sieten noch gjin patiënten yn 'e tún, efter it hege stek. Net ien soe oer dat hege stek hinne komme kinne. Net ien soe ûntkomme. Se leine noch efter de ruten to koekeloeren en wachten fansels op moai waer. Doe't er de glêzen doar fan it sikehûs iepen die, fielde er wer de woune yn syn lichem en tagelyk wie der ek wer de eangst foar hwat er net wist, foar hwat der miskien barre soe. Fan de matte ôf seach er yn in lange gong, in keamer mei messen, skjirren, slangen, frjemde tréaters. Elke hanling wie ûnforbiddelik. Susters rieden mei karkes en brancards oer de gongen, guon hiene in brede learen skelk foar. As se praetten waerden de wurden amper útsprutsen. Hy wist net iens mear oft er ôfskied nommen hie fan Aly, herinnere him allinne har holle tusken syn bannen, har eagen helder en koel objektivearjend. Dou bist bang, sei se. Dou bist in bangeskiter. Fordomd, in bangeskiter. In suster brocht him nei de wachtkeamer.

Menhear Stapensé?

Hy knikte. De A fan Arnold ja, eh...

Hy bleau midden oer de wachtkeamer stean, socht om in plak, tominsten liet de eagen alle kanten opgean sûnder alles goed yn him op to nimmen. Op de banken lâns de kant, gesichten, stoarjend yn in tsjuster gat yn 'e flier. Oan 'e oare kant stuollen en taffeltsjes mei stadich tinkende en pratende minsken dy't har útpûljende eagen oer steapels forinnewearre tydskriften gean lieten, mei har hollen oanelkoar kleefden, soms trochelkoar hinne dreauwen as ballen yn in fiver. Hy stie noch altyd boppe it swarte gat, rjochte mei in skokje de rêch, seach nochris om him hinne yn de eagen, molen, wangen, dy't him stieken, pine útdrukten, suchten as roun der in bal leech tusken it gers. Guon rochelen, hoasten, kreunden of preuvelen mei sloppe lippen yn harsels, oaren knikten, skodhollen of wreaunen mei de hannen oer de knibbels fan de sneinske broek. In pear op 'e bank skouden hwat fansiden.

[p. 153]

Foarsichtich liet er him tusken de beide manlju yn glide.

't Kin krekt, sei er.

Hy fielde de woune en as in refleksbiweging kaem de eangst der daliks efteroan, of miskien wie it gjin eangst, in lytse skok en dan die it him even sear yn it krús. Hy hoegde der net by to tinken.

Elkenien dy't hjir praette, twivele út freze. Elk plak yn dizze wachtkeamer wie gelyk oan in oar plak. Dêr't se in stikje foar him op 'e bank frijmakke hiene, wie de eangst en de pine opskoud. Der kamen noch inkele efter him oan en de pine heappe har heger op, elk gesicht wie in útdrukking fan it lijen. Hy seach fansiden, nei it gesicht njonken him, tearen fan fortriet, de útstekkende ûnderlippe dy't it gesicht wurch en drôf makke. Hy moast hwat tsjin it gesicht sizze, fielde op dat stuit in forbounens, in mienskiplik lijen. Hy woe net allinnich wêze. Al dizze minsken, tocht er, allegear drage se it lijen, allegear binne se bang.

Komme jo ek foar de nieren? frege er.

De man biweegde de holle stadich. It gesicht like fan foaren hiel oars as yn profyl, minder wurch, suver grimmitich. It foel him ôf.

De mage, antwurde de man. Sukkelje der al trije jier mei. Se moatte my nou hast mar ris pakke, ik ha skjin myn nocht fan dat gedonder. Ik reizgje my in blikgat hjirhinne.

Doe swei de man wer en bleau yn deselde hâlding sitten. De ûnderlippe stume noch efkes mear.

Witte jo ek hoe let it is? frege er noch.

De man seach oer it skouder, tikke mei de finger tsjin it glês. Dêr is in klok, sei er en seach wer foar him út yn it tsjustere gat fan de flier. Yn 'e gong efter de glêzen wand hinge in elektryske klok.

Ik sjoch net nei de klok, sei de man, dan duorret de tiid in ivichheit.

Oan de oare kant, by de minsken dy't oan de taffeltsjes mei tydskriften sieten, waerd neitinkend oer de kwalen praet mei tige ûngelikense stimhichten. Guon hellen dêrby har lichemsdielen eigenhandich foar it ljocht, hâldden se boppe de tafel; in waeksend en krimpend hert, in hân dy't hieltyd in fûst waerd. In frommiske smiet in biblette lever op 'e tafel. Mei de fingerseinen der oerhinne gliidzjend, ekplisearre se hwer't de pine weikaem, droech noch skrassend in siikbêd oan fan inkelde moannen. Magen, longen, nieren, it hâldde net op. Der waerd immen troch in suster fuortroppen en dat makke har allegear ûnrêstich. De forhalen bigounen elkoar to trochkrusen

[p. 154]

en sels de manlju op 'e banken bigounen skruten, mar op in hiel oare toan, dûnkerder, ûnforskilliger, lytsachtsjend, mar mei in bytsje hope yn 'e stim. In mantsje op jierren smiet in roetswarte galblaes op in steapel tydskriften, de pine heappe har heger op, formong har hjir en dêr hwat mei de romantyske platen fan de tydskriften mei hûnderttûzen nutteleaze fingertaesten, nimmen lies, elk blêdde yn it papier om. Guon koppen laken lûdop boppe fan 'e steapel ôf. Het Naakte Leven. Met James Bond in bad. De hel van het geluk. Al dy koppen waerden lykwols bidobbe ûnder eigen flesk en bloed dat hieltyd forheftiger oan it libben skuorde. Doe't der noch in pear fuortroppen waerden, socht er in plakje op ien fan de lege stuollen. Hy hie it útsicht op 'e klok. Hy miende dat hy der al in hiel skoft wie, mar der wie noch mar ryklik in kertier om. Op 'e gong stie in rige patiënten op brancards to wachtsjen foar sletten doarren. Soms waerd dêr ien weiriden, soms kaem der wer ien by. Efter de rige brancards wiene noch oare wachtkeamers.

Hjirneist is de wachtkeamer foar harsenpatiënten, sei in wyfke njonken him.

Stupide gesichten gappen tsjin it glês oan; fisken yn in aquarium. Boppe har hollen groeiden tangen as hoarnen, kwabben, gewassen, organen, ja hwat groeide der net boppe al dy hollen dy't sêft hinne en wer widzen, soms nei elkoar oerbûgden, fuortsweven út leafde, forbounens, oerienkomst, pine, haet, eangst. Ja hwerom? Yn 'e hoeke fan 'e wachtkeamer foar harsenpatiënten klom in reuzetumor by it glês omheech, in ficus mei gefaerlike brede blêdden. Guon hollen droegen in helm fan watten, sêft omswachtele, dêrûnder readglânzgjende treurjende gesichten; se hapten by it glês op. Guon droegen har harsens yn 'e beide hannen, lieten se sjen, leine se foar neijer útliz op 'e tafel. Alle oare gesichten strak en fol meilijen, knikkend, skodholjend, de hân op eigen holle lizzend, sykjend om in forgeliking. De happende lippen efter it glês, it wiene geheimen. Hy woe dat er yn dy oare wachtkeamer sitte mocht. Mar dat koe net, se soene syn harsens ûndersykje. De manlju op 'e bank wiene wer yn swijen, somliken lieten har noflik ûnderút gliidzje. Mar de gesichten bleauwen spand. Bihalven as der wer in namme ôfroppen waerd, dan seach elk even kjel omheech, as waerd de dream forbrutsen, de mûlshoeken loeken in momint omheech, sakken stadich wer. Skean oan de oare kant fan de gong wie noch in wachtkeamer dêr't guon mei stokken yn tolânne kamen, somliken kreupelen of hinkelen oer de drompel. Oer de gong kroep in man op hannen en

[p. 155]

fuotten. Even letter siet er as in aep op 'e ein fan 'e gong op in kiste en lake. De bilstompkes stiken eigenwiis omheech. Hy lake, de mûle wiidst en wagen iepen. Mar út de doar fan de wachtkeamer ûntsnapte de eangst en de pine dy't oant boppe de hollen rikte. Hy woe him der boppe út wrakselje, gyng op 'e leuning fan de stoel sitten, bigoun hinne en wer to rinnen. Under de klok yn 'e gong hinge in skilderij mei kij en skiep dy't troch in ravyn dreaun waerden. Der wie gjin ontkommen. Hy seach it hege stek wer foar him, waerd kjel doe't syn namme ôflêzen waerd. In suster naem him mei, hy klaeide him út yn in tsjuster hokje, bleau in skoft neaken op in bankje sitten to wachtsjen. Hy seach strak nei de doar dy't elk momint iepen gean koe. Dêrefter in stimme. Net sykhelje, al wer sykhelje. Net mear sykhelje. Al wer sykhelje. Nou net mear sykhelje. Nou al wer sykhelje. Tusken it tastel stie er to hymjen, fielde de kâlde platen tsjin syn liif, syn boarst. De rubbermoffen mei glêdde talkfingers stieken him as tentakels yn it ûnderliif. Net sykhelje. Al sykhelje. Net mear sykhelje. Al wer sykhelje. Nou net mear sykhelje. Nou al wer sykhelje. Hy tocht dat er stikke soe yn dy masine. De suster brocht him wer yn it hokje. Hy moast koarje, seach yn it spegeltsje. De gongen wiene doe sa lang net mear. De wachtkeamer wie suver leech. De autoos glânzgen noch yn 'e strjitte. Yn it foarbygean loek er de fingers der oer. Yn it túin wie de ferver dwaende de banken to fervjen.