De Tsjerne. Jaargang 16

[p. 184]

Rink van der Velde:
By 't forstjerren fan us kat

Ik striek oer syn kop en klaude him efter de earen, mar hy réagearre net iens. - Ik sil dy misse poes, sei ik nei wierheit. Ik ha nea witten dat ik sa wiis mei dy bin, mar noust in pear dagen siik west hast, bigjin ik it to fornimmen. Ik ha fannacht twa kear nei dy sjoen en hjoed oerdei bin 'k ûnderweis út 'e auto stapt en ha 'k nei hûs ta skille om to freegjen hoe't it mei dy wie.

Hy tearde de foarpoaten ûnder de kop en lei de snute der op. Alles wie him to folle, koe 'k wol sjen. Syn rêch wie in bonkerak, syn hûd al sa ûpsk en de snút skynde út in grizens.

- It is oars krekt as sykhellest hwat rommer, gyng ik fierder. Soe dat spuitsje fan de féarts dan dochs hwat úthelle ha?

- Dou witst wol better, sei er kalm wylst hy de kop eefkes optilde en my wetterich oanseach. Ik ha it hawn. Al wurdt my de bealch ek folspuite, it jowt gjin sprút. Ik ha noch mar ien spuitsje nedich: it pripke dat der in ein oan makket.

- Sa fier is 't noch net, sei ik hastich. De féarts komt fan 'e moarn wer en hy sil it nou bisykje mei poeijers.

- Ik moat in spuitsje ha, sei er wurch. Ik ha myn nocht fan dit lijen. En hâld op mei dat gestreak, hwant de kop stiet my der net nei.

Ik luts myn hân hastich werom, hwant hy waerd frijhwat noartsk. - Dou fynst it oars sa moai, sei ik forûngelike.

- Dat is sa, antwurde hy hwat freonliker. It is my oars ek wol noflik. Mar ik liz my sels yn 'e wei, sa fier is 't. En doe wer stúmsk: - Jimme witte net hwat in kat takomt.

- Dit giet my to stûf, sei ik koart en bistraffend. Alles ha wy der oan dien. Net in kat hat sa folle omtinken hawn as dou. Mei alle leafde, hear, bigryp my goed, mar dou kinst my gjin forwyt meitsje.

- Hwerom litte jim my dan net rinne, sei er wurch. In kat dy't fielt dat it ôfrint moat in rêstich plakje sykje kinne, dêr't er allinne stjert. Mar ik sit hjir yn 'e koken en elkenien rint mar út en yn.

- Mar poes, sei ik, nou moatst goed bigripe: trije jier lang hast ús húsgenoat west en nou't it der sa mei dy foarstiet soene wy dy rinne litte? Ik soe 't mysels nea forjaen.

Hy waerd hwat mylder. - Ik wit it wol, jim bidoele it goed, mar út goederbêst ha jim my soms slim pleage.

- It muoit my dat it nou sa gean moat, poes. Altiten hast dy sêd ite kind oan kattebrea. Alle wiken krigest in fiskje,

[p. 185]

bret of rau, sa'st it sels mar ha woeste. Dyn molkepantsje stie nea leech en wit hoe faek ha 'k der in flutsje kofjemolke yn dien as de frou it net seach. Ik wist skoan, datst der sljocht op wieste. Alle jounen ha 'k dy fan 'e dyk helle...

- Krekt, foel er ynienen forheftich út. Alle jounen moast ik yn 'e hûs komme. Ik ha nea meidwaen kind oan it nachtlibben. En hast net witten dat wy nachts krekt op 'en fûlsten libje? In pear kear bin 'k der tusken út knypt. Minsken, hwat in wille ha wy doe hawn. It tinken dêroan makket my it stjerren licht. Mar soks hie 'k nou alle nachten bilibje kind as jim my frijlitten hienen. Lykwols, ik wol op 'e tiid myn wiet en droech ha en dêr ha jim goed foar soarge. Mar dat ik algeduerigen oerdeis der út moast, nim ik dy kwea. In protte bern efter jin oan, twa kear deis hast ûnder in auto en neat to bilibjen fansels. En dochs ha 'k noch aerdich hwat klearmakke.

Hy glimke tofreden, mar de biweging die him sear en hy liet de snút hastich sakje.

- Ik mei wol sprekke fan in wolbistege kattelibben, sei er eigenwiis, en helle de sturt nei him ta. In rûge smoarge sturt, hwant hy hie him sûnt in pear dagen net waskje kind. - Ik lit gâns in neiteam efter, forfette hy greatsk. Hast se wol sjoen tink, moaije swart-bûnte katten. Men ken se der sa út. Ik moat der net oan tinke hwat der mei dy hertsjes bard is, mar alla, dêr hoech ik gjin noed fan to stean. Ik ha mar net tofolle nei de sekken sjoen, dy't út en troch it kanael del driuwe.

- Kinne wy net oer hwat oars prate? frege ik fortrietlik.

- Is dit net bilangryk genôch? hune hy. Mar ja, ik ha 't wol foar 't forstân... Hy lei de snút wer op 'e poaten.

- Dou hast it goed by ús hawn, sei ik ûntskuldigjend. En ast sa yn noed sitst oer dyn neiteam, dan hiest dy sels mar in bytsje ûnthâlde moatten. Dat dogge de minsken langer ek.

- Dat is 't him krekt. Hy waerd wer fûl: - It is wol biroerd, dat jim heale minsken fan ús meitsje wolle. Dat neam ik diskriminaesje fan 'e soarte. Wy binne katten en dat wolle wy bliuwe. Ik soe graech wolle, dat jim ús ek as katten bihannelje.

- Katten wurde in protte mishannele, brocht ik der tusken.

- Wis, ik ha der genôch fan sjoen. Earst moasten wy húsdier wurde, en doe koene wy ús mar bihannelje litte lyk as it de minsken paste. Yn folle gefallen in hounelibben, dat ik, tusken heakjes, de hounen graech gun. Ik nim it jim oars net kwea, dat jim ús yndertiid nuet makke ha, mar jim moasten wol hwat konsekwinter wêze.

- Ik mien dat ik der altiten bigryp foar hawn ha, fordigene ik my.

[p. 186]

- O ja? en dy kear dan doe't ik in fette mosk fongen hie? Dou wiest pûr en hast my krekt sa lang op 'e kop om slein oant ik him losliet. Ik ha in wike mei pine' kop omroun. En ast nou witste, dat ik my yn 't swit arbeide hie om dy mosk to krijen. In bêst stik wurk wie 't, dat siz ik dy. Hwant hokker kat kin tsjintwurdich noch in soune mosk binei komme?

- It griisde my oan, sei ik. Sa'n mosk moat dochs ek libje? Hwerom moast dat bistje dea makke wurde, wylst thús de panne fol kattebrea hieste?

- Ien tsjinfraech, sei er wylst hy de eagen heal tichtknypte. Dou meist dochs ek graech in stikje fleis? Wis, dou hoechst de kou net dea to meitsjen, dou hâldst de hannen skjin. Dat is nou wer sa'n ynkonsekwinsje dêr't ik neat fan bigryp. Ik mei graech in mosk en ik bin ré om der foar to arbeidzjen. Wy hawwe it nammers ek nedich, út en troch in farsk stikje fleis. Mar jim kinne der skoan sûnder.

- It dier is hearrich oan 'e minske, sette ik him to plak.

- Ei ja, toe mar. De bisten binne oeral goed foar, sels foar minsken. Mar ik hoech fan dy gjin forwyt oer dy mosk to akseptearjen. Ik ûntsiz dy it rjocht dêrta.

- Miskien hast wol gelyk, poes, mar it docht my sear dat it sa moat mei ús.

Hy harke net iens. - En witst noch wol, datst my in kear by de skiere boarre fan 'e buorlju weihelle hast? Dy smearlap hie my al twa kear in wyfke ûntfytmanne en lit my earlik wêze, ik koe him eins net ha. Mar dy iene kear rekke ik him goed en astou der net tusken kaem wieste, hie 'k him in each útklauwe kind. Dan hie der nea wer in wyfke nei him sjoen.

- Mar sa moast it dochs net? sei ik sêft.

Nou waerd er wier lulk. - Och keardel, hwat jeuzelst dochs. Jimme meitsje elkoar by tûzenen tagelyk ôf... Dat sil my dan forbiede om in soun wân bruijen... En wy fjochtsje mei de bleate fûst, earlik en oprjocht. Jimme moatte der ark by brûke.

- Moatte wy nou sa skiede, bisocht ik frede to meitsjen.

- Soa, dus dou bist it nou wol mei my iens, dat ik hjir net trochhinne kom. Nou, ik fan myn kant freegje net mear om allinne to stjerren. Ik sil it goed mei jim meitsje, hwant ik bin dy yndied wol tankber. Hwat ik niis allegear sei, moast my fan 't hert. In kat wol him ek wolris útprate, dat silst bigripe kinne. Wy moatte ús dochs altiten al stilhâlde.

- Yn oarder, sei 'k hastich. Wy prate der net wer oer, mar ik sil it ûnthâlde.

- Ja, doch dat, hwant jimme helje faeks wer in kat oan en dan hat dy de wille der fan.

[p. 187]

- Tonearsten bigjinne wy der net wer mei. It wurdt dochs net ien lyk as dou. Wy hawwe in protte wille fan dy hawn.

- En ik fan jim, sei er trouhertich. Jim hawwe goed op my past, út en troch bêst sels. Mar ik wie oars net âld wurden. Ik ha altiten in lijerke west.

- Der hat wol ris hwat west, joech ik ta, mar dou hast dy der altiten goed byjown. Dou wiest in baes boarre.

- Witst noch wol, datst my meinaemste by dy bakker wei? Ik sil doe fjirtjin dagen west ha.

- Mar dyn jierdei hawwe wy altiten tagelyk mei dy fan 'e frou fierd.

- Neat op tsjin, wy katten sjogge net op in pear dagen. Mar ik rekke wol ridlik gau by de âlde wei.

- Dat is sa, mar ik seach skoan, dat jim der mei jim fiven oer wiene. Dat ik miende der goed oan to dwaen en nim dy daliks mar mei. En it wie de frou har jierdei.

- Ik wit noch skoan, datst tsjin dy bakker seiste: Ik moat in presintsje ha foar de frou, mar ik ha gjin sint mear op myn noed. Kin 'k ek in jonge kat mei krije? Ik tocht: Dat sil der ek bystean strak. Mient dat minske, dat se in aerdich presintsje kriget en dan is 't mar in rudige kat. Dat is tafallen, hear, mar hwat ik sizze woe: As dy bakker net krekt mei fakânsje west hie doe't wy berne waerden, dan hiest de kâns net krigen. Hwant it wie 't doel, dat wy forsûpt wurde soene. De feint hie 't lykwols forgetten en in wike letter wiene wy al to âld. Doe koed er it net mear oer syn hert krije. Ek wer sa ynkonsekwint, as ik der noch eefkes op werom komme mei. Hwant ynsté fan ús to forsûpen liet er ús heal omkomme.

- It hat dochs in moai jierdeiskado west, sei ik.

- Ja, ik wie noch mar fjirtjin dagen by jim, doe't ik al earrude hie. En letter flieën en koart lyn noch in lintwjirm. Alles hwat in kat krije kin, ha 'k hawn. En nou sil de kattesykte my noch de das omdwaen. Yn elk gefal in sykte in kat wurdich, is 't net sa?

- Dou hiest noch wol in jier as fiif mei kind, suchte ik.

- Dat hie kind... Och, hwat docht my de bealch sear.

Hy heukere hwat oer syn matsje. - Ik stjonk al, sei er wreed.

- Net sa mâl, dat komt omdatst dy yn in pear dagen net wosken haste.

- Ik stjonk, stelde er nochris fêst. Ik koe fan 'e moarn mar amper by myn bakje komme. Dat is, tusken heakjes, ek noch in tip foar dy. Katten moatte in fiks gat dolle kinne. It leafst dogge wy it bûtendoar.

Hy seach ûnrêstich om him hinne. - Ik ha it mier oan fé-

[p. 188]

artsen, sei er, mar ik woe nou dochs wol dat dy fint kaem. As er noch in ûre wachtet hoecht it leau ik net iens mear.

- Mei ik dy noch ris streakje? frege ik.

- Toe mar, ik wit datst it mienste en nou't ik my útprate kind ha, is 't wer goed. Wy sille as goede freonen skiede.

Ik aeide him hwat oer de rêch.

- Net to folle nei de sturt ta. Dan moat ik him oerein sette en dat kin 'k net mear opbringe.

Doe seach er my oan en liet him oer de side sakje. Syn kop lei er op it matsje del en de poaten glieden ûnder út. Hy sykhelle djip en ik leau dat er hwat sizze woe. Mar hy makke allinne de tosken bleat.