De Tsjerne. Jaargang 16

[p. 126]

Paulus Akkerman:
De leste fan Arjens jonges

Alle fjouwer greate manlju wiene yn 'e tryste keamer doe't it âld mins stoar. Trije dagen wiene se dêr om by honk bleaun. Efterôf hie it net hoegd, hja hiene gjin wurden mear fan har hawn. Men wist dat foarút net en hja wiene eigen bern.

‘It is ôfroun’, sei Ruerd. Hy wie de âldste, al oer de sechstich. De oare trije knikten. It sizzen fan Ruerd wie gjin nijs, hja wisten it al. Hja diene doe hwat der to dwaen wie. Bokke sei de buorren oan. Teake gyng nei it doarp om dokter en timmerman to warskôgjen, de boade ek. Ruerd roun him nei yn 'e skuorre. ‘Ast dochs yn 'e buorren bist, helje in pear koeken by de bakker, wy moatte hwat yn 'e hûs ha. Koe'st ek wol troch fytse nei Reimerom dan witte se it dêr ek.’

Sa gyng it libben troch, al die Auk dan net mear mei. Har dea hie ynfloed op it libben al wie it mar foar in biheinde romte en duorre it heechút fjouwer dagen. Nei de bigraffenis, noch eart hja de klean út hiene, sei Ruerd: ‘It liket my it bêste ta dat Fokke fuortoan de húshâlding docht, it fé birêd ik, Bokke en Teake hâlde de bou, dan hawwe wy it minste spul.’

Net ien dy't dêr hwat tsjin ynlei. Swijend hopgen hja de swarte sneinske klean oer in stoel, swijend strûpten se de deiske dracht wer oan. Dêrmei hie memme dea gjin ynfloed mear op har libben.

Fokke krige de breatromp út 'e kelder. Hy snijde foar elk twa stikken bôlle en in stik roggenbrea. It brea bilei er mei tsiis, ien fan de stikken bôlle die er dêr op. Hy skoude elk sines ta. Sa hie it west sûnt jierren en jierren.

Ruerd sei: ‘In moaije oanspraek.’ De oaren knikten. Teake sei: ‘Reimerom wurdt ek minder.’

In sober petear, likegoed foechsum praet krekt nei in bigraffenis. Dêrnei bijoech Ruerd him nei de kij. Teake en Bokke moasten troch de ierappels. Fokke krige in boarstel en seach de sneinske klean nei eart er se opburch yn 'e holle kast tusken de hege bedsteden.

De weachjes dy't memme forstjerren yn har deistich libben slein hie, wiene forsljurke.

Arjens jonges. Swijend, bisteklik, nea bûten de stringen. Berne en great wurden op it âld spul oan 'e sédyk. Arjen wie al mear as tritich jier wei.

Net ien fan 'e jonges dy't ea nei froulju taeld hie. Hja bleauwen thús as wiene der oars gjin mooglikheden. Hja buorken fjouwerisom, kalm, evenredich. Net al to âlderwetsk, net

[p. 127]

al to nijmoadrich. By in dik tij wetter sleepten se hwat hout oer de dyk, net yn it mâlle. It wie harren net om it measte to dwaen, hja woene yn 'e fatsoenlikens. Ut en troch gyng der sneins ien fan harren nei tsjerke, net to drok. Likegoed wol sa faek dat dûminé har net fan sleauwens yn 't tsjerkgean bitichtsje koe.

Arjens jonges. Nimmen dy't om 'e nocht foar it iene as it oare goede doel by harren oan 'e doar kaem. Gjin greate stikken, hja joegen yn 'e fatsoenlikens. Sa hie it west by memme libben, sa hie it noch jierren bliuwe kind as de greate foroaring net kommen wie.

Noch gjin fearnsjier nei memme forstjerren foel Ruerd der by wei, sa mar. Alle trije waerden hja bot kjel. Ruerd noch mar twa en sechstich en dan sa mar. Har evenredich libben waerd der fan slingere langer as fjouwer dagen. Likegoed moast der ried skaft wurde. Teake kaem by it fé, in frjemd by Bokke op 'e bou, mar hja sieten mar mear mei har trijen om 'e tafel, der wie in leech plak. Mear as doe mei mem, dat hiene se oankommen sjoen en mem wie âld.

Mei har trijen gyngen hja dêr oan 'e sédyk de winter yn. Mar yn 'e snuorje tusken sinteklaes en krysttiid krige Fokke it forslach wei en bleau op in moarn lizzen. Fuort nei melken al, it wie noch roettsjuster, stie Teake by dokter foar de doar. Hja wiene noch net forgetten hwat se mei Ruerd meimakke hiene, sa woene se net wer. Fansels lei dokter noch op bêd mar op it fûle oanstean fan Teake gyng er mei. Har evenredich libben waerd wol op 'en fûlst forsteurd. Dy selde moarn noch rekke Fokke nei it sikenhús. Teake en Bokke alhiel ridderslein. In mins kin gâns ha, mar der binne grinzen. De iene spriek de oare moed yn. De lju yn sa'n sikenhús wiene hwat mânsk, dy koene mear as in sljochtwei dokter. It duorre mar in goed wike, doe kaem Fokke yn in kiste wer thús.

It libben fan Teake en Bokke wie út syn foegen slein. Dûminê kaem en spriek goede wurden. Swijend harken de bruorren him oan, treast joech it har net.

De jouns nei de bigraffenis spriek Bokke: ‘It forstân moat foarop.’ Dêr soene se it mei dwaen moatte. Dêr hannelen hja ek neffens. Bokke soe mar yn 'e húshâlding. Hy soe dêr net mei bisteld wêze, hja wiene ommers mar mear togearre. De bisten soe er der by ha kinne. Mei it lingen fan 'e dagen en it oankommen fan it wurk soene hja frjemd winne moatte, mar folk wie der wol. Sa soe dat dan mar. Arjens jonges sieten doe jouns twarisom yn 'e keamer en noch wie de ein der net.

Op in kâlde, grilljochte joun yn 'e maertmoanne, doe't it folk forklomme fan it lân kaem, founen hja Bokke dy't fan 'e bût-

[p. 128]

hússouder fallen wie en namen him foar dea op.

Fan frjemd waerden de buorren oansein, frjemd gyng om dokter en boade omt Teake fan Arjens jonges noch mar allinne oerbleaun wie en hjir net tsjinoan koe. Fjouwer deaden binnen in jier, it wie tofolle. Dûminé' wurden hearde 'r net iens, noch ek hwat buorren en kunde wolmienend bybrochten.

It earste skoft rêdde frjemd mei it wurk. Hast trije wike siet Teake yn 'e hûs. Iten en drinken roerde 'r amper oan. Hja koene tsjin him prate, hy antwurde net. Allegear wiene se him ûntfallen, allinne wie er oerbleaun. Dêr siet er, fjouwer en fyftich jier âld, hwat moast er bigjinne?

It wie Fetsje, hwat in mitige en fortoarre faem fan goed tritich dy't him út de djipste drôge wekker rôp. Bûten Teake om wie hja stjûrd fan Martsenmuoi, dy't slim mei him bigien wie. Fetsje naera dêr doe de leije yn hannen. En stadich, stadich, bigoun Teake wer to libjen. Hy waerd op lieding jaen ferge by it wurk. De drokten namen him yn bislach. Yn 'e hûs koe er it oan Fetsje oerlitte en dat net allinne. Doe't it dy simmers spande mei it wurk, gyng hja mei ûnder de kij en molk as in keardel. Jouns sieten hja meast swijend elk oan in kant fan de tafel. Teake bigearde net mear. Hwat koe er mear winskje nei alles dat er forlern hie? En dochs...

Op in joun doe't er yn 'e hûs kaem, stie Fetsje yn in lege raffelige ûnderrok, dy't har sloppe boarsten bleat liet, by de goatsstien. Unforwachts kaem it oer him. It sloech as in brân troch him hinne. Hy sloech de earmen om har hinne as wiene alle krêften, oergarre fan jierren en jierren, yn ien kear los brutsen. Fetsje koe har net forwarre, mooglik woe hja it ek net. Hja fielde syn gleone azem oer har holle, it wylde hymjen wie deun by har ear. Hy droech har nei de skimerigens fan 'e skuorre, nei it steal âld hea yn it fierste fek.

Dy jouns siet Teake hast biskamsum yn 'e keamer en doarst amper opsjen, mar yn Tetsje' ljochte eagen brânde in fel fjûr. Nei dy joun naem hja de lieding folslein yn hannen.

Op in stille, grize oktoberdei fytsten hja nei it gemeentehûs. Alles gyng och sa stil om en ta lyk as dat foech joech foar immen as Teake mei in jier fan swiere rou efter de rêch. As man en wiif kamen hja werom.

En sjoch dêr! Fetsje forlear har mitigens en toarrens folslein. Hja bloeide op as in plant yn 'e sinne dy't to lang yn it heukerich skaed stien hat. Dy maitiids stie op it âld spul de widze oer de flier. Hy stie dêr fuortoan jier op jier oant acht kear ta. Doe't Teake syn jongste dochter yn 'e earmen hâldde, wie er fjouwer en sechstich.