De Tsjerne. Jaargang 15

[p. 306]

Tsjits Peanstra:
Fifty-fifty

Nou't ik út 'e rie bin lit ik my fan neat wjerhâlde. Tolang haw ik al mei 't spoek op 'e rêch roun, tofolle haw ik my liede litten fan oardiel en foaroardiel, hwat kin my der fan oerkomme, my âlde frou, as ik myn houlikslibben oaren ta in teken stel?

It giet my net sa glêd ôf as ik my foarsteld hie, ik wit net hwer't ik bigjinne en ophâlde moat, ôfsjoen noch fan it feit dat ik my it skriuwen makliker tocht haw. As famke en faem haw ik wolris dreamd fan boekeskriuwen om't ik sokke hege sifers krige mei myn opstellen. It is der nea fan kaem en dit sil ek net mear as in opstel wurde. Hoe dan ek, as it mar publisearre wurdt, as it mar de kâns kriget om ien fan myn jonge seksegenoaten to warskôgjen en, mooglik to biwarjen, foar in boartlik fortoan fan macht dat my - en hoefolle froulju fan dizze ieu net? - de houliksnekke briek, om it sa mar ris to sizzen.

Ik wit noch as de dei fan juster dat ik mei juf Holtrop it skoalleplein op en del kuijere en it haed, master Steensma, mei in ûngelokkich gesicht út 'e hûs kaem, sûnder ús syn leed to forbergjen.

Hy hat bigreatsjen mei himsels, de sukkel, sei ik. En ik foege der oan ta dat ik nea mei in ûnderwizer trouwe soe èn, mocht ik ea trouwe, in man hawwe woe dêr't ik by opsjen koe, koartsein in man dy't my oer alle boegen treast wie en fan gjin tajaen wist.

Kollega Holtrop, de juf fan 'e tredde en fjirde klasse op it trijemansskoaltsje, wie widdou en omtrint tweintich jier âlder as ik. Hja seach my fansiden oan en glimke sûnder hwat to sizzen.

- Is it in wûnder dat masterske as in masteresse foar master opslacht by sa'n master? - sei ik, greatsk op sa'n boartlike wurdkombinaesje. En ik foege der oan ta:

- Yn 'e hûs in wezeling, foar de klasse in woesteling, sa'n spultsje is it. Né, myn man sil net bang fóar my, mar baes óer my wêze moatte. -

- Astou ea trouwe mochtst -, pleage Holtrop my.

- Hwerom soe ik net trouwe? -

- Né, hwerom net, siz dat wol. Dou hast omtrint alles hwat in man by in frou siket. -

- Omtrint? -

- Ja, omtrint Jott; dou hast alles, útsein... -

- Utsein hwat, Holtrop? -

- Né, neat; ik pleagje dy mar hwat. Dou bist yn alle gefallen in kreaze en sjarmante jonge frou. It houlik kin goed wêze, moai sels, as elk syn plak mar wit. -

- Hawwe Jo lokkich west? Wie mynhear Holtrop in aerdige man om to sjen en wie er goed? -

- Hy wie beide... ik sil moarn in foto fan him meinimme. -

- Wie er sa, dat Jo nea wer de frou fan in oar wêze kinne? -

- Dou bist noch hwat dwaes romantysk, forjow my Jott, dat ik it siz.

[p. 307]

Ik soe wol graech wer in man hawwe wolle dêr't ik goed mei oerwei koe... as sa'n ien der mar wie, my alteast frege syn frou to wurden. Hwat is in frou allinne. -

- Dus, Jo wolle àl wer trouwe as dy man Jo hawwe woe? Hwerom freget er Jo net? -

- Oer hwa hast it? Mar kom, it is tiid, master hellet it fluitsje út 'e bûse. -

Jierren letter kaem my dat petear mei Holtrop gauris yn 't sin: - Dou hast omtrint alles hwat in man by in frou siket, ja, omtrint Jott; dou hast alles, útsein... - fierder kaem hja net, mar hja hie sizze wollen: - Utsein de nedige leafde en wiisheit. -

It wie sa, ik wie in egocentrysk and yndividu, alles draeide om it my sa dierbere en tagediene persoantsje Jott Goslinga, ûnderwizeres, en jierren letter, doe't ik mysels mefrou Dijkmans van Gunst-Goslinga skreau, en in great hearehûs yn Aerdenhout biwenne, frou fan in great man, dy't tagelyk kreas wie en sympathyk-tirannyk. In god njonken in God, né boppe God. In god boppe God... salang as it duorre alteast. Hwant de rol fan oanbidster wie forfelend foar immen dy't it sa mei harsels troffen hie as ik. Hy soe my oanbidde en doe't er dat net gau genôch die, liet ik my fan oaren oanbidde.

Hy nàem dat net en ik soe it him lykwols nea forjown hawwe as er it àl nommen hie. Hy stelde my yn 'e gelegenheit in skieding oan to freegjen. Ik haw dat dien, mar letter de alimentaesje wegere.

Fansels bleau ik net allinne, lyk as guon oare froulju, út selsbigreatsjen. Der binne froulju dy't jierren letter noch altyd tuge mei de namme fan de man dêr't hja fan skieden binne, út selsbigreatsjen of út wraek op de mûglike opfolchster. Ik hie dêr gjin forlet fan, ik woe my yn in twadde houlik rehabilitearje, binammen foar mysels oer. Lang hoegde ik net to wachtsjen en doe waerd ik de frou fan in - skrik net! - ûnderwizer.

It wie gjin great, nòch in kreas, mar wol in alderaerdichst man, master Tsjomme Tulner. Hy siet fol lytse èn greate grapkes, ik moast laitsje oft ik woe of net en de bern hongen as klâdden om him as er him op it skoalleplein joech. Ynearsten hâlde ik net fan him, ik koe alteast net foreale op him wurde, mar letter wie ik gek op him. It wûndere fan it gefal wie dat er neat fan in god en likemin hwat fan in tiran hie en krekt dêrom foege ik my hielendal nei him, ja, bisocht him oant yn 'e groun to bidjerren. Mar hy liet him net bidjerre, hy bleau himsels en makke fan elke dei in feestdei en hieltyd wer oars.

Ien fan syn grapkes wie dat er my moarns yn in hoekje treau, ear't er troch de doar it skoalleplein opstapte. Yn dat hoekje koe nimmen ús sjen, nòch fan de dyk njonken it hûs, nòch fan it skoalleplein.

Dêr, mei de rêch yn 'e hoeke, tute er my alle dagen wol tsien kear, alle dagen op 'e nij en alle dagen as nij, as wie 't foar de earste kear. Ik foun it hearlik en wie greatsk op dy gewoane man dy't sa'n bûtengewoane minnaer wie en bleau.

Mar hoe is de minske - yn myn gefal - hoe is de frou?

Op in dei bisocht ik him yn dat hoekje to triuwen. It slagge my om-

[p. 308]

trint, mar der ûntkaem my sa'n gjalp fan triomf, dat er it ynienen troch hie en him forsette. Sûnt bisocht ik it alle dagen wer, mar hy wie der op bitocht en om't ik it net hâlde koe, bilânne ik fansels wol yn it hoekje. Yn 't earstoan hópe ik der ek yn to kommen, ik hópe dat hy de sterkste bliuwe soe. Mar njonkelytsen bigoun it my to niteljen; it woun my op dat hy my dy lytse oerwinning net ta hawwe woe. Ik waerd neinimmend en koart. As er my oanhelje woe, hie 'k pine yn 'e holle of oars hwat. Ik birôp my op de moderne tiid, op de emansipaesje, as ik nettsjinsteande mysels in goed sin hie en laitsje moast om syn jongeseftige forealing en boartlikheit. Mar op 't lêst waerd ik sa'n ûnútsteanber skepsel, dat ek hy de moed oerjoech. Op 'e nij wie ik ûngelokkich, op 'e nij seach ik myn houlik stikken gean. Likegoed, ik foroare mysels net. Ik fortocht der him fan dat hy mar sa'n idé hie dat er my forlieze soe, sadré't hy de slach forlieze soe mei yn it hoekje set to wurden. Ik forwiet him syn modern heidendom, syn eangst foar de emansipaesje en foar de macht en frijheit fan de frou.

- Faeks hie it better west dat wy bern hawn hiene -, sei er sêft.

- O -, rôp ik, - dou tinkst dus dat it dêrom is? Né jonkje, ik wol net altyd sa! Ik wol net altyd it willige troeteldierke wêze, net langer opsitte en poatsje jaen. Ik wol mysèls wêze, net dyn oare en mindere helte! Yn it moderne houlik is de forhâlding fifty-fifty. -

- Just -, sei er, - fifty-fifty; astou mar bigrypst dat elk syn eigen fifty hat en dat myn fifty oars is as dines. -

Ik stoarre him oan as wie er in geastforskining, mar net lang. Folslein ûntwapene troch syn stompienfâldige logika fleach ik him om 'e hals. En op 'e nij wie ús houlik nij.

Twa wiken wiene wy lokkich as nea earder, twa wike mar... doe stoar Tsjomme Tulner, de biminlikste man fan 'e wrâld, wylst er him by de wasktafel stie to skearen.