De Tsjerne. Jaargang 15

[p. 4]

Tiny Mulder:
Ripe bananen

Fransyn stie alle dagen op 'e brêge.

‘Ripe bananen! Hearlike bananen! Fiifensawntich sinten it poun!’

As Fransyn rôp seachst har reade, spitse tonge dounsjen tusken de sterke, wite tosken.

Fransyn wie brún, hielendal brún, en as Hâns oer de brêge kaem, moast er tinke oan it brune bearke, dat him lang forlyn treastte as mem him in nachttút jown hie en in hiele lange nacht fuortgyng, of as er syn kopke hiel fûl stjitten hie en dochs net gûle woe. Dan hie er de eagen stiif ticht knypt en dan wie it tsjuster wurden en waerm mei it bearke tsjin it skouder.

As Hâns oer de brêge fan Fransyn kaem, twaris deis as er nei de h.b.s. ta gie en twaris op 'e weromreis nei hûs, dan stie dêr altyd Fransyn, lyts, brún en roun. ‘Ripe bananen! Hearlike bananen! Fiifensawntich sinten it poun!’

Hâns koe it bananefolk al lang, mar doe hjitte hja noch net Fransyn. Earst doe't er fiifensawntich sinten garre hie, krige hja har namme.

Hy hie in weak gefoel yn de skonken, doe't er foar it earst nei har ta stapte. De wyn hâldde de siken yn en de sinne wachte yn spanning. It die him nij, dat syn stimme net oars klonk, doe't er sei: ‘Mei ik in poun bananen fan dy?’

Redsum plôke hja fiif bananen fan in tros. De moaiste, dy't hja hie, seach er. En hja glimke wiis, wylst hja, it brune kopke skean, de bananen woech. ‘Dit is seis ûns’, sei hja. ‘Mei dat?’

‘Né’, lústere er, en doe lûder: ‘Né. Ik haw mar fiifensawntich sinten.’

‘O’, hie se doe sein. ‘Dat is spitich. It binne sokke moaije.’ Sierlik hie hja de bananen yn it sinneljocht hâlden en hja hiene der beide nei sjoen as wiene it kostbere, seldsume fruchten.

‘Hwat is der to rêdden?’ snibbe hommels in frouljuslûd.

‘O, neat’, sei it fanke. Hja liet de bananen sakje yn in pûde en tearde him hastich ticht. ‘Astebleaft. Fiifensawntich sinten.’

Har brune eagen hiene skittere fan wille om de reade kleur op it gesicht fan de jonge en omt hja ynienen fornaem hoefolle sêft, ljocht hier der al om syn kin woechsen wie. ‘Hoe hjitstou?’ frege hja.

‘Hâns. En dou?’

‘Fransyn.’

‘Hwat hast dochs, Syn.’ Wer dy feninige stim fan in frou.

‘O, neat’, sei Fransyn en knypeage tsjin de jonge.

Hastich wie Hâns fierder roun. Soe Fransyn spul krije, om him?

Sûnt stiek Hâns fjouwer kear deis de hân op. En Fransyn glimke of knypeage, sa't it mar it bêste útkaem. ‘Ripe bananen! Hearlike bananen! Fiifensawntich sinten it poun!’ en ûnderwilens in knypeachje, in flûnkering fan goud út har brune eagen.

[p. 5]

Der kamen deis in soad reizgers oer de brêge. Hja kamen fan it stasjon en moasten de stêd yn. Dêrom stie Fransyn dêrre. Dêrom stiene der mear famkes en jonges, froulju en mânlju, dy't allegearre hwat rôpen oer ripe bananen, soppige sinaesapels, fjouwer repen foar in goune. Mar as Hâns oer de brêge kaem, wie de brêge folslein leech op Fransyn nei, dy't dêr stie as in brún, roun bearke. As Hâns foarby kaem klonk de rop fan Fransyn him yn de earen as in aerdich, lyts lietsje, spesiael foar him, en hy wie op syn iepenst om har glimke to heinen en it knypeachje, blier en geheimsinnich tagelyk.

As dy skerpe stim der net west hie, hie Hâns it wol oandoard en praet efkes mei Fransyn. Mar Hâns wie binaud fan dy stim. ‘Syn’, hie dy stim sein. As er tocht oan Fransyn, jouns mei de waerme foarholle op it algebraboek, de eagen ticht, waerd it tsjuster en waerm en feilich, oant er kjel oerein kaem. ‘Hwat hast dochs, Syn?’ De stim skuorde de dream oan raffels, net liker as wie dy ek in diel fan Fransyn. Dan naem er gau de pinne en forfette syn wurk. Earst as er wer fiifensawntich sinten hie, soe er nei Fransyn ta gean.

Sneontojouns krige Hâns twa kwartsjes bûsjild, dy't heit him oer de tafel taskoude mei altyd deselde wurden: ‘Bisteegje se forstannich, jonge.’ Elke sneontojoun stie er efkes yn bistân om de kwartsjes werom to skouwen en to roppen: ‘Hâld se dan.’ Wille om syn bisit hie er nea field. Mar dizze sneontojoun hie er heite rie net ienris heard. Hy stie yn tinzen by Fransyn, dy't har moaiste bananen yn it sinneljocht heve as hwat kostbers, dat hja soarchfâldich foar him biwarre hie.

Noch eardat it op 'e nij sneon wie, waerd Hâns syn langstme nei Fransyn sa forheftich, dat er in kwartsje naem út it skaeltsje fan Makkumer ierdewurk op it dressoir. Hy draefde de hiele wei fan hûs nei de brêge, mar hâldde doe yn, omt er alhiel efter de pûst wie en syn gesicht fjûrread wist.

Fransyn seach de jonge oankommen. ‘Bananen!’ rôp hja noch, wylst har eagen in freugdefjûr fan fûnken skeaten.

‘Goeije, Fransyn. Mei ik in poun bananen fan dy?’ Hâns koe wol laitsje, lûdop laitsje.

Hoeden taestten har hannen tusken de trossen, wylst har eagen kritysk oer de fruchten glieden. Mei in glimk hâldde hja in tros geve, gelikense bananen omheech. ‘Moai, nou?’ frege hja.

Hâns knikte optein, omt er de feilleaze rouning fan har heal ôfkearde gesicht seach. Moai, en sa sêft.

Fransyn lei hastich in stik as hwat bananen op de skealjens en noch eardat de wizer it lykwicht foun hie, snapte hja de bananen út de skael en die se yn in pûde.

‘Astebleaft, Hâns.’ Hja hâldde de smelle, sterke hân op en stik foar stik lei Hâns dêr de trije kwartsjes yn.

Twa dagen letter hie Hâns op 'e nij trije kwartsjes. Se sieten los yn de oerjasbûse fan in learaer. Hy wie ûnder de natuerkundeles út de klasse stjûrd nei de gong, dêr't de jassen hongen.

Thús bigoun mem oer in kwartsje, dat út it skaeltsje op it dressoir miste.

[p. 6]

‘Hjir lei it’, sei hja, wylst hja by it dressoir stie en yn it skaeltsje wiisde. Hâns twong syn tinzen nei Fransyn, it brune bearke, dat him treaste koe en delbêdzje. Doe gie it kwartsje him net mear oan.

Op skoalle bigoun de direkteur oer jild, dat mist waerd út de oerjas fan in learaer. Allinne Hâns hie ûnder les op 'e gong west en dêrnei wie it jild fuort. Yn de direkteurskeamer, allinne foar de swiere, grize man oer, dy't as in boeddha efter in buro pronke, brûkte Hâns de muorre efter de direkteur as projeksjeskerm, dêr't er it byld fan Fransyn, mongen mei it byld fan it brune bearke, op tekene. Deselde feilige waermte streamde troch syn lea as doe't er lang forlyn yn de tsjustere sliepkeamer lei, it bearke tsjin it skouder. Yn de fierte jeuzele in man oer trije kwartsjes.

Jouns bigoun heit oer it kwartsje fan mem en jild fan de learaer. Hy wie opskille troch de direkteur. Heit woun him op, hy houde mei de beide fûsten op 'e tafel en raesde oer jild en syn soan in dief. Hâns luts him werom op syn eilân mei Fransyn en it brune bearke. As siet heit efter sawn swiere gerdinen, sa klonk syn lûd. ‘Dou giest foarlopich de stêd út. Dou kinst nei it ynternaet fan neef Jabik gean, oant datst alteast fatsoenlik andert jaen kinste. Ik fortink dy fan stellen.’

Op bêd earst krong it ta Hâns troch, hwat heit sein hie. De stêd út. By Fransyn wei. Dy nacht sliepte de jonge net. Fransyn wegere yn syn tinzen to kommen en it brune bearke wie in feilichheit fan hiel lang forlyn, ûnherhelber.

Heit hjitte him om nei skoalle to gean en syn dingen op to heljen. Moarn moast er fuort. Heit woe him gjin dei langer ûnder eagen hawwe. Mechanysk biweegde Hâns de skonken op wei nei skoalle. ‘Bananen! Hearlike bananen! Fiifensawntich sinten it poun!’ Hy stiek de hân op en bisocht to glimkjen.

Op de weromreis sangere Hâns om. Hy doarst net wer by Fransyn lâns, mar in oare wei wie der net. Yn it park gie er sitten op in bank, mar it gesnetter fan de einen yn har optein geboart narre him der wei. Op in oare bank, fier fan de fiver ôf, bigoun in âld man oer it waer. Hoe moai as dat wol wie. ‘It reint ommers’, sei Hâns en roun fuort. It reinde stadich efter syn eagen, yn de mage.

Doe't de toerklok tolve sloech, moast er nei hûs ta. Hastich sette er de stap deryn, hastich stuts er de hân op nei Fransyn. Oer de brêge bleau er stean op de rânne fan it trottoir, gapjend nei de siken omt it bounzjend hert de longen like to oertroevjen. Hy draeide him om en roun doe biret nei Fransyn ta.

‘Fransyn’, sei er, ‘Fransyn.’

‘Hwat is der oan?’ frege hja forheard en har greate eagen giene ûngerêst oer syn gesicht.

‘Hwat hast, Syn?’ snibbe de skrille stim. Hâns kromp ynelkoar, mar Fransyn joech gjin andert op de stim. Rêstich frege hja op 'e nij: ‘Hwat is der oan, Hâns?’

Hommels bigoun Hâns rêd to lústerjen. De wurden fleagen oer de houtene tafel tusken harren yn. ‘Ik moat de stêd út. Ik moat forhúzje. Fransyn, Fransyn, Fransyn. As ik werom kom, bist dan hjirre? Of né, hwer kin ik dy joun om sawn ûre treffe? Ik moat mei dy prate.’

[p. 7]

Fransyn har eagen spjaltten iepen, forheard en kjel. ‘Jonge’, sei hja sêft. ‘Jonge, dat kin net. Ik haw joun al ôfpraten mei in freon.’

Hâns stie deastil en stoarre nei bananen dy't forblikten yn de lulk skroeijende sinne. Oerstadich draeide er him om.

‘Hâns’, hearde er noch, mar hy roun troch, stiif as in etalaezjepop. Efter him hearde er de hege stim fan Fransyn, lûd en skel: ‘Ripe bananen! Hearlike bananen! Fiifensawntich sinten it poun!’

En hy wie jaloersk op Fransyn, omt hja raze koe tsjin de minsken, tsjin de stêd, tsjin de lulke sinne, wylst hy syn ellinde net kwyt koe.