De Tsjerne. Jaargang 14

[p. 291]

Paulus Akkérman:
De roeken

Alhiel efter op 'e heide, net iens sa fier fan de Blauwe Bosk en deun by de feandobbe, stie it âld spul dat it roekenêst hiet. In âlde, âlde huzing, hokkeboel en potstâllen. Dat wie 't: it roekenêst. En de biwenners, it koe net oars, dat wiene de roeken.

Allerearst wie dêr it âld wiif, Romk. Swart fan meagerens en tanich, mar taei as hier. Fel as in ûle en wach as in hiemdogge. Romk sloech dêr foar master op en stjûrde sels de beide greate soannen, Wierd en Teade, mei har felle fûle eachjes.

De soannen. Wierd Loek nei de tritich. Teade wie twa jier jonger. Groubonkige keardels, sterke munsters. It tichte, roetswarte hier, leech boppe de djiplizzende eagen. Beide swijsum, stadige praters, as hiene se der wurk fan om ta wurden to kommen.

En dan wie Maei der noch. Mar dat wie ien fan de sânskipper efter út it fean. In fodze dêr't it measte net by siet, mar guodlik en sterk as in keardel. Romk hie har woun foar feint en faem tagelyk. De sânskipper hie dêr gjin biswier tsjin. It wie in iter minder en in plak mear yn it neare foarûnder. Sa hearde Maei by de roeken.

Alle fjouwer brochten de dagen mei wrotten en wramen yn ein. Hja hiene gjin ûnderskied tusken dei of snein. Alle jiertiden brochten har drokte en beuzichheit mei. Nea wie der lins en wurgens wisten se net fan. Hja stieken klyn, it fean wie fan harren allegear. Hja poenden de lichte kampen oan mei dong út 'e potstâllen.

Yn 'e lette hjerst en yn 'e foarwinter? Wierd en Teade hiene bosken strûpen en beide in moai knap gewear. Fan hwa wiene de hazzen en kninen nammers? Sa klauden en wrotten hja dêr it hiele jier troch en klagen net.

Se hiene ien kear yn it jier har útsje, de jonges Wierd en Teade. Dan rounen se nei Nijtapstermerk, it wie stielen wet.

Dy ljochte lette maeijedei wie it wer sa fier. De moarns wiene se togearre efter it hok. Wierd draeide de âld stien, Teade slipe de knyften. Hja joegen har dêr folslein yn en forgeaten alles dêrby. Slypjen kaem krekt. Earnstich en mei greate oerjefte draeide Wierd de âld stien. Teade hie ien fan syn djiplizzende eagen ticht om mei it oare noch Hilder nei it blinkend stiel to sjen. Inkeld forbriek er it swijen. Sûnder de lippen to

[p. 292]

forwegen sei er: ‘wetter’. Dan dreage Wierd út 'e roastige bus. Net to folle, net to folle. Hja fordiene dêr mear as in ûre mei. Doe reepte Teade in snypseltsje papier mei syn knyft yn twaën en in dûbeltsje bleau hingjen oan 'e skerpe sneed. Hja knikten swijend, hellen elkmis it mes noch ris oer de ilige hân en burgen it op. Sa wie it goed.

Hja Teten hwat earder. Fjouweresom om in machtige panne. Hja Teten as bisten, skrokrich. Romk en Maei ek, de hiele panne leech. Wierd skrabe 'm út. Hja koene der wer tsjin.

Romk die de lêste fregen. ‘Hast de pong, Wierd? Hawwe jim de messen? Tink der om, siikje gjin fjochterij, mar as it der ta leit, byt fan jimme ôf.’

De jonges grânzgen, it wiene gjin wurden, likegoed wie it dúdlik.

‘Ik woe wol mei’, nokkere Maei, ‘de mallemole en muzyk en dounsje.’ Lef praet, dêr't nimmen antwurd op joech.

‘Dû moatst de bargen fuorje en aenst iten foar de bisten meane’, hjitte Romk. De fodze moast yn it wurk stean, de lea fiele, dan gyngen de healwizichheden der wol út.

De jonges stieken ôf, sûnder groet. Hja namen it heidepaed. Wierd hie de foarstap, Teade roun trije trêd efter him oan. Swijend rounen se troch de foarsimmerske wrâld. Hja hiene gjin each foar de blauwe loft mei wite wollige wolkens. Hja hearden de lytse ljurken net en sloegen de heiderobyntjes gjin acht. It wie skraechwurk twa ûren gean. Hja kôgen swarte tabak en swijden.

Al hast by it doel fan har reis seach Wierd skean efterom en sei: ‘Joun gean 'k mei Tsieds fan wylde Geart nei hûs.’

Dat hie er to sizzen en like gjin antwurd to forwachtsjen. Teade knikte wol twa, trije kear ear't er ta wurden kaem. ‘Ik tocht dat Tsieds mei greate Nammele wie.’

‘Nammele is in knyn’, grânzge Wierd en Teade sei it him nei, ‘Nammele is in knyn.’

It muzyk fan de mallemole kaem harren to mjitte. Dêr wie in oaljekoekskream en in kop fan jut. Hja taelden der net nei. Earnstich stoepen hja troch de heane buorren, rjocht op it doel ôf, de skimerige jachtweide fan it âld weardshûs efter de linebeammen.

‘Twa kleare.’ Hja nipten foarsichtich fan it bitende guod, de bihindige romers ûnbiwend tusken de grouwe fingers. Hja krigen gjin selskip en hiene dêr yn it minst gjin forlet fan. Hja wiene oan it merkehâlden. Nimmen wist hwat der yn har omgyng. Twa swijsume grouwe keardels mei loerende eagen. De roeken. Wierd hoegde de hân mar op to stekken, dan skeat

[p. 293]

Greult sels út 'e taep. Hy soe de roeken net wachtsje litte.

Sa gyngen de ûren foarby. Wierd en Teade gnauden woarst en slokten hearringen út in flesse. Hja hiene har útsje.

De greate oaljelampen kamen op yn 'e taep en op 'e âld boppeseal dy't fan bluistrich jongfolk bisfoarme waerd. Keimpe wie dêr mei de fioele. Al in skoft wie de dounserij oan 'e gong, doe't de beide knapen by de steile trep opstieken. Dêr namen hja de hossende en swittende pearen op. Swijend mar neigeand en loerend. Wol in kertier stiene se dêr of langer noch.

‘Hja is der net’, sei Wierd. Hy kearde him om. ‘Ik gean nei Geart.’ Teade roun mei, Wierd bihindere it him net.

Hja rounen oan 'e wrakke tafel ta yn 'e klinte fan wylde Geart. Wierd helle der net omhinne, mar sei hwer't it op stie: ‘Ik bin hjir om Tsieds.’

‘Dat treft dan min’, joech Geart ta antwurd, ‘Tsieds is al in grou wike by myn sweager yn 'e Kompanije, it wiif is oanhelle mei in krupsje.’

Der flikkere hwat yn Wierd syn broeiske eagen, hy sloech mei de fûst op 'e tafel. ‘Liich net, hwat moat 'k hjir fan leauwe?’

Geart swarde: ‘Dat is de suvere wierheit, dêr doar ik twa fingers foar yn 'e loft stekke.’

It wie Wierd genôch. ‘Ik tocht dat greate Nammele hjir efter siet.’

‘Ik wit fan gjin Nammele’, liigde Geart.

‘Dû kinst har sizze dat ik hjir west haw.’ Mei dy wurden gyngen hja der út. Hja namen har plak wer yn oan it taffeltsje by Greult yn 'e jachtweide.

‘Twa kleare.’ Yn in broeisk swijen sieten se yn it heal tsjuster by de gleone drank. De roeken.

Tsjin ienen brieken se op. De nacht wie ljocht. Wierd naem de foarstap, Teade roun trije trêd efteroan. Swijend.

Hja wiene al hast healwei doe't Wierd grommele: ‘Wy hawwe de messen net iens brûkt.’

Effen letter sei Teade: ‘Se wiene skerp genôch.’

Dêrmei wie it praet doe wer út. De dage gyng oer de loft. Hja rounen yn it stadich, stadich oanwinnende ljocht. Twa greate dûnkere bisten ûnderweis nei de hoale. Der woelden har frjemde dizige tinzen en wylde bigearten troch de rûzige holle. It bloed polske gleon. Noch hearden se it muzyk fan de bûnte mallemole en Keimpe syn fioele. Wierd tocht oan Tsieds. Dêr hie er mei merkehâlde sild. Al wit hoe faek hie er it him foar eagen helle. Tsieds, dat folbloedich frommis.

Hja wiene net iens sa fier mear fan hûs doe't Teade sei: ‘Ik gean aenst by Maei op bêd.’

[p. 294]

Wierd roun troth, mar skean oer it skouder sei er: ‘Dat doch ik.’

‘Dû hast Tsieds dochs.’

‘Dy krij ik, ja, mar dêr haw ik nou neat oan. Maei is foar my.’

Twa bisten. Mei't Teade it mes út 'e bûse helle kearde Wierd him al om, by hie dit oankommen field.

It stiel flikkere mar krekt yn it grille ljocht fan 'e nije dei. It wie yndied goed skerp, tocht Wierd, mei't er it mes wer yn 'e bûse stiek.

Allinne kaem er thús. By Maei op 'e souder klaeide 'r him út. Hja wie klear wekker. It forwûndere har dat it Wierd wie. Hja hie Teade forwachte, mar lei dêr neat tsjinyn.

Noch mar amper hiene se de melkersklean oan, doe't Jannes mei de marse op it hiem kaem. Fly hie Teade foun, sa gau al.

Romk stiek yn fortwiveling de meagere earmen omheech, de swarte fingers klauden as kloeren. Hja skreau heech en heas, it brûs op 'e toarre lippen. In dier dat fan syn jongen ûntset is.

Polysjemannen sloegen Wierd yn 'e boeijens en fierden him mei, nei Ljouwert alhiel.

Romk en Maei buorken doe togearre op it roekenêst. It wie Maei dy't yn 'e kerbûstige hjerst en yn 'e kâlde foarwinter de strûpen sette. Romk skeat soms in hazze yn 'e koal efterhûs.

Yn 'e snuorje fan febrewaris, doe't in felle eastenwyn oer de keale heide fear, kaem Maei har ûre. Der wie gjin dokter. Romk stie har by. Hja krige in grouwe jonge en neamde him Wierd, nei de heit.