De Tsjerne. Jaargang 14

[p. 162]

G. Mulder:
Noach's arke kriget in nije namme

Dat boat dêr't er al mear as in healjier mei oan it ompielen is, it is sa mar net in boatsje om der ris mei to farren; dat boat is de koarte ynhâld fan in libben, fan in libbensbilidenis alteast.... en de namme dy't der nou op sil, sil der álles fan sizze.

It meitsjen fan it boat hat in kerwei fan komsa west. It falt net ta, yn ien fan de fiere en hjitte lannen dêr't in wrâldforneamde maetskippij him hinne stjûrd hat, hurd to arbeidzjen en dan thús yn de frije ûren ek noch hwat to dwaen dat swit fan wille kostet. Jonge ja, soe syn pake sizze.... hy hat in bê;ste posysje en in rom ynkommen - mar om elke dei weroan jins wurk yn sa'n smoarhjitte to dwaen, it falt nou just net ta! It longerjen is dan op de fakânsje, om de twa of trije jier inkele wiken nei de koele patria werom. Mar dy wiken fleane sa mar om, men hat jins spullen net útpakt of men moat al wer ynpakke. Yn dy inkelde dagen grypt men it libben net - en fan fêsthâlden is alhiel gjin sprake. En hy hat skoan foar it forstân, dat men it libben net útstelle kin.... dat it net bigjint as de bern great binne en ek net as it pinsioen ryp is - hy moat it nou ûnder de knibbel krije, it gripe en fêsthâlde: hjoed, moarn en oaremoarn.... en oars ûntkomt it him. Der moat op 't stuit hwat fan makke wurde! Né, oars.... men moat it opheine, it moat jin jown wurde: de hannen hol omheech en it opfange. En it dan trochjaen, it útstruije.... jin leegje foar God en de neiste. En tagelyk it lok ynhelje, it priuwe en smeitsje en der dronken fan stammere yn in fers, in tút of in klap foar de kop.... it docht der net ta!

Ienkear is it him slagge - yn de lêste oarloch hat er sahwat fiif jier fanwegen de Jappen finzen sitten, doe wer frij nei syn hûngerjende âlden. Syn jild en alles dat er noch hie omset yn iten. Hoe't er it fan 't skip krigen hat, mei in riedling bliuwe - miskien hawwe Gods ingels him holpen.... mar ryk en lokkich wie er, doe't er it iten mei doazen en sekken en kratten fol troch de foardoar sjoude - syn heit mocht net ienris helpe. Dat iten, och, it waerd thús net teld: h y wie wer thús en dat wie ommers alles! Mar dêr koene hja dan dochs lekker op ite en drinke, wylst skrieme en laitsje.... alles tagelyk. Nei al dy rykdommen thús moast er wer farre: it wetter wie wer frij en de wrâld wer rom. En hy soe thús ek net wenne

[p. 163]

kinne. Hwa't sa fier fuort west en safolle sjoen hat.... dy komt thús yn in lyts gedoch.... yn in konsintraesjekamp mei alderhande slach fan minsken en nasionaliteiten is it soms sa rom wol. It is thús faken sa lyts en sa binypt mei dat sneins twaris nei tsjerke, it fregelearen foaral net forsomje en tink om de joun foar de feinteforiening en alles hwat dêr mei gearhinget. En it: ‘hoefolle fortsjinje jo nou wol?’ rattelt him noch yn de earen. Hy hat de wrâld sjoen en de wrâldlitteratuer lêzen, hy wit hwat de eigen trou wurdich is en dat de leafde to keap leit - hy ken de knoeijerij yn de polityk en is op 'e hichte mei de prizen fan de amtners... hy wit dat hja de earmen útsûgje en it rjocht fortraepje om der sels better fan to wurden. Der is to folle to êdden yn de wrâld foar in smûk en nuet libbentsje, mei in eigen tsjerkje en in eigen politykje... hy moat yn de romte sykhelje kinne, de sâltsmaek fan de oséanen priuwe en de greate leafde sels bifjochtsje.

En fynt er nou ek net sa'n frou?

Hja fjochtsje beide, hja wolle en sille ‘it’ sykje, it gripe en mei fjouwer hannen fêsthâlde!

En de greate maetskippij hat sokken mear - en dy komme dan by elkoar yn in kamp, yn in soarte fan koloanje of op in eilân. De oars as blank kleuren kinne better oer de hjittens en hja dogge it swierste en smoarchste wurk wol, mar der moat lieding wêze by it djûre en forantwurdlike wurk fan de maetskippij. Fierders moatte de minsken út 'e koele stêdden en doarpen fan it Westen der sels hwat fan meitsje om hwat kleur en forsiersel oan har libben to jaen. ‘Der sels hwat fan meitsje’, jawol... en dan elke joun op 'e nij wer sûpe en frette en dounsje by de iene of de oare yn 'e hûs, hwant nachtgelegenheden lyk as yn 'e biskaefde stêdden binne der net. It jild stikken slaen en it der fan nimme... de berntsjes oerlitte oan frjemden. Hy docht it perfoarst net! Lit him dan de tsjerke foarby rune... der sit dochs hwat fan thús yn him, dat sa healwiis net wol. Syn âlden hawwe foar him libbe - hy sil foar syn frou en bern libje... en hy sil dy oars kleuren net fordomje, mar as it oan him leit rom sykhelje litte. Syn frije ûren sil er net forsûpe en fordounsje, dy binne foar syn húshêlding... foar in oar, foar de neiste. Dêrom hat er dat boat boud. En yn dat boat sit in stik biliden. Hy kin wol in boat keapje, mar it boat dat hy wol moat hwat wêze fan himsels, út himsels wei. It bouwen fan it boat... it hat west in foarm en stal jaen oan in klearrichheit dy't hy bifjochtsje wol en fêsthâlde sil: it giet net om dysels... it giet om dyn frou, dyn bern en dyn neiste.

[p. 164]

Aenst hellet er syn frou en syn bern - en hy nimt se op syn boat, yn de romte èn de bislettenheit fan syn nea-útsprutsen leauwe. Hwant hy leaut yn God, dy't men leafhawwe moat as de neiste. En nou earst de neisten yn it iepen boat it frisse wetter op... en jin dan sels út 'e fierte wei trochwaeije litte fan Gods wyn en in priuwke nimme fan Syn romten.

Sa sil it. En sa is dat boat klear kommen. In stik wurk dat bisjen lije kin... lyk as alles dat him út 'e hannen komt. En hy fielt it, dat er it ienkear preaune gelok op 'e nij gripe sil. De motor hat er mei eigen hannen revisearre... it helmhout is ek út syn hannen groeid, en dat sil er beethâlde en dêrmei it boat stjûre. It sil in feest wurde, in feest as in nachtmel foar it antlit des Heare!

Earst de namme noch - hy stiet mei ferve en kwast klear foar de doop. Sels is er troch prof. Schilder doopt, mar nou doopt hy. En de namme sil de koarte ynhâld wêze fan syn leafde, tinken, wrotten en leauwe. As er dy namme op it boat fervet, dan stiet er foar God en Syn hillige gemeente om it ‘ja’ to sizzen...

It ‘moatten’ lêst er net mear - dêrfoar hat er to folle séwetter preaun en to folle ûnrjocht sjoen, en al to bloedich fjochtsje moatten om in plak foar syn fuotleasten... mar de jefte fan ‘it mei al’, it jin frijwillich stoarte yn it greate avontûr mei God en de neiste, dat siket er en dêrnei grypt er. Hy forsmyt allinne mar it lytse en it binypte... it byleauwe yn it eigen rountsje, de sûkerbôlle en it kanielstikje fan it: ‘sa hat it altyd west en binne wy dat wend.’ Der is thús safolle ûnleauwe oan de greatens en de romten fan hwat God ta oansjen brocht hat... der is mear leauwe oan hwat de minsken der fan makke hawwe. Skepping èn bliid boadskip binne to min bigrepen... de eigen tsjerkjes en politykjes en rountsjes wurde as Gods wurk yn de gloarje set en dêr wurdt foar knibbele. Hy wit dat it oars is, hy wit dat de wrâld sawnkear sa fordoarn is, dat de minske sawntich kear djipper as yn ûngrounen forsonken is... mar hy wit ek, dat God sawntich by sawntich kear greater is. Mar greater èn djipper èn heger is de genede... it is de minske net jown om dêr de mjitte fan to nimmen.

- Dêr stiet de earste letter, it is in J...

Dy stiet der kreas op. En hy hoecht net om de twade letter to sykjen. Hwant hy is dochs net los fan thús - hwat soe it!

De tafel dêr't er fan iten hat, sil er net op spuije - hy sil sels al dat lytse en binypte net forachtsje... hwant dat sil

[p. 165]

ienris yn de romte opnomd wurde. Dy romte komt der! Al dy lytse en binypte dingen fan thés... yn de greate wrâld, op it wide wetter en yn de hjitte fan oare lannen en by it great forskaet fan folken en minsken ha se him bineare èn der is him hwat fan bybleaun. Hy ken twa soarten fan minsken: útkarden en net-útkarden, leauwigen en ûnleauwigen... né, oars, hy ken minsken dy't foar harsels libje en oaren dy't foar de neiste libje... en dy binne der ûnder leauwigen, byleauwigen en minsken dy't sizze dat hja neat leauwe.

- Dêr stiet de twade letter, in I...

It leit allegearre nuver troch elkoar hinne mjukse en de minske riert der wûnderlik yn om - hy leaut net oan de minske. Mar hy wit ek, dat God oan party minsken safolle genede skinkt, dat er hwat fan Syn greate genede en barmhertichheit yn in minske by buoijen wjerljochtsje lit - in grisseltsje, in fûnkje... Mar hwa't it sjocht, dy hat it hwat to sizzen. Syn mem koe harsels weisiferje. Dy prate net folle mei greate minsken - hja boarte folle mear mei de lytse bern; dy leaude net oan it eigen tsjerkje of oan it nuete rountsje... dy leaude yn God; dy holp harsels net foarút, mar dy holp in oar; dy snobbe net, mar hie altyd hwat efterút foar de lytse bern.

- Nou stiet de T der ek...

Wie hy thúsbleaun, hy hie it miskien nea sa sjoen. Op in ôfstân sjocht men skerper, nimt men better waer. Hwa't op de pôlle bliuwt, sil minder skerp opmerke, nea royael gripe en rom fiele. Dy sil der net sa mei ompiele hoe't it sykhellet en libbet... hwant thús libbet en sykhellet men mei yn it kloftsje - dy komt nea los fan it konvinsionele tinken en dwaen... dy wurdt hwat de lytse mienskip is, komt der nea boppe út.

- De S falt him net ta...

En der is mear. Hy komt nea los fan syn mem - hy komt ek nea los fan it leauwe oan dy lytse en binypte mienskip, dat soms yn wierheit oplôge... as al dat lytse gedoch him utere yn in psalm, yn in liet. Dan wie it as tilde dat tsjerkje mei folk omheech... dan wiene hja harsels net mear, mar dan waerden der oare en nije minsken omheech heve. Hja biene dan neat eigens mear oer en it wie allegearre sa oars. Krekt as by syn mem. En soks wie eins net to neamen, net to mjit-

[p. 166]

ten... en hielendal net to gripen of to bifiemjen en fêst to hâlden - it duorre mar in skoftsje, in sucht, de tiid fan in bliksem. Fuort kamen hja op 'e flier werom, en dan wienen it wer deselden: ite jimme boerebûter?... nou, wy dogge it mei margarine, hear! Jawis al, mar hja hiene dan dochs de frucht fan de libbensbeam efkes hingjen sjoen. Fan sokken hâldt er, dy't harsels loslitte doare en dan fan God opheind wurde. Hy flokt syn mienskip net dêr't er út weikommen is... allinne it lytse en it binearjende fan de selsmakke wetten, it eigen gebot en de útfoune regel. Dat hwat fan God is wol er oanbidde... mar dat hwat fan de minske is kin er wol spuije.

Yn syn mem hat er it measte opljochtsjen sjoen fan hwat God wêze moat - hja sifere harsels fuort om de neiste to finen. En as er nou in namme oan God jaen mocht, dan soe er Him ‘mem’ neame, der op ta by al de hearlike nammen dy't Er al hat. En dan sit der yn dy namme ek hwat fan hoe't hy oer de opheving fan de lytse mienskip tinkt, as dy harsels forjit en sykhellet yn de greatens en de romten fan de genede.

- K en E, de lêste letters...

En dan ropt er syn frou en syn Bern. Op syn gesicht glânzet hwat fan in sjongen dêr't in tsjerkefol folk himsels yn forliest, as er in jubel allyk seit:

- Dàt is nou ús arke!!!