De Tsjerne. Jaargang 14

[p. 130]

Hein F. Faber:
It wie sa'n moaije dei

De bak glydt willich efter it sleepboatsje oan de brede séearm út nei bûten. Kees linet op it lange helmhout; it pypke yn 'e brân. Hy brûkt it roer mear om der op to hingjen as om to stjûren hwant de lûker der foar hâldt de souderskûte wol yn it goede spoar.

Arend stiet nêst syn broer en eaget it wetter oer, dat fredich glinstert yn it mylde sinneljocht. Hwat in moaije dei. It wurdt hjoed net in swier krewei tusken ôf- en opgeand tij yn, al is it boppe-draeiblok fan de baggermoune, dat hja oan dek lizzen hawwe, wol swier. Sa'n lytse twa tûzen kilo. Mar hja hawwe oars neat to dwaen as it fan de skûte op de sânplaet dêrjinsen to setten en it sa op to stellen, dat mei heech wetter de baggermoune der boppe farkje kin en hysje it op. Hja hawwe ark foar dat soarte wurk oan board en Arend wit út ûnderfining, dat hja it hjoed maklik hawwe sille. Dat is ek net sa slim foar in inkelde kear. It hoecht ek net altyd sa stûf to gean.

Hja farre mei de eb nei bûten, mar it wetter falt net sa hurd of it sleepboatsje sil harren skoan op 'e tiid boppe de sânplaet delsette en hja sille dan grif noch wol in pypke leechsmoke kinne foardat de bak oan de groun sit en hja bigjinne kinne.

‘Hwat in aldersierlikst waer, net?’ seit Arend.

‘Ja’, seit Kees en sjocht nei de reek fan de pup, dy't troch de gong fan it skip him stadich foarby driuwt, ‘dit wurdt hjoed in plezierreiske.’

In séfûgel sylt mei wiid útsteande wjukken kalm oan harren foarby. De tonnen yn de ebstream jowe har mar kwalik oer de side. De jonge efter op de sleepboat slikket op syn alf en tritichst in sigarettefloeike ticht. Alles liket tiid to hawwen.

Boppe de sânplaet rinne ynienen krôljende weagen efter de sleepboat oan. Folle wetter stiet der net mear. De skipper seit in wurdmannich tsjin de jonge en dy ropt: ‘Los mar!’

Arend giet nei foaren en strûpt it tou fan de bolder. Dan docht hy de pal fan de ankertiere, en mèi draeit ek al de souderskûte stadich om it ankerkeatling en leit ringen mei de kop op stream.

De sleepboatskipper hat dat efkes oansjoen, jowt in seintsje mei de fluit en jaget dan fuort. De beide mannen op de skûte groetsje mei de hân en sjogge it boatsje nei, dat op reis is nei de rikjende baggermoune dêr hiel yn de fierte. As it heech tij is, sil hy mei dat greate gefaerte weromkomme. Mar dan ha

[p. 131]

hja it blok al lang sa to plak set dat de moune der boppe farre kin en it omheechhysje om it wer boppe yn to bringen. Hja draeije nou op it reserveblok, omdat dat oan de wâl wie om makke to wurden. Op dizze wize kinne hja it moai klearje en hoecht de moune net út sé.

It sil grif noch wol in healûre oanhâlde foardat de bak droechleit en hja mei it blok to set kinne. Hawar, hja bigjinne al fêst mei it ark yn oarder to bringen. Net dat it driuwt, mar dochs sette hja mar fêst de takel oer it blok. Skiven en keatlingen wurde jitris neisjoen. Sjesa, dat stiet.

In skoftsje sûcht it wetter lûdleas by de siden fan de bak lâns, en dan bigjint it to smakken en súntsjes to guorgeljen. De souderskûte sit nou oan de groun en it wetter skynt út 'en gielens meidat it sân der troch skimert. Nou noch in amerij en hja kladderje oer board om de bikisting to meitsjen, dêr't hja it blok op to plak sette kinne. Hja kinne goed mei it ark oer de wei, en ditsoarte fan wurk handicht harren tige, dat it duorret net sa lang of de bikisting is klear en hja kinne bigjinne mei it blok der op to setten. Nochris sjogge hja alles goed nei, hwant it hat hwat to hâlden. Dan spanne de keatlingen, de skiven krite djip út de kiel wei en hiel stadich tilt it blok fan it dek. Sa gau as it goed frij hinget, kin Arend it oan dek allinne wol klearje en kladdert Kees oer de side om it hwat to stjûren. Hy stiet neist de bikisting en jowt oanwizings. Hiel stadich draeit it swiere gefaerte nei bûten. It hoecht net ienris safolle to sakjen...

Ynienen jowt de bak him in krom oer de side. In kreakjend, skuorrend lûd en Arend sjocht ta syn ûntsetting it blok kanteljen yn de takel. Hy raest: ‘Under út’!

In near lûd komt der fan de sânplaet. Mei ien sprong is Arend oer de side... Mei in forlutsen troanje leit Kees op it sân, it swiere blok suver alhiel oer him hinne. Arend falt op de knibbels en bûcht him oer syn broer: ‘Oh, jonge... oh, jonge.’ Hy kin net langer yn dy eagen sjen, dy't him helpleas en smeekjend oansjogge. Mei de bleate hannen skuort hy oan it blok, dat gjin striebreed forskikt. Hy bisiket hâldfêst to krijen en spant syn spieren op it uterste om it op to tillen. Hy hie like goed bisiikje kind de hiele sânplaet omheech to krijen. De takel... miskien kin hy it dwaen mei de takel. Hy springt oan board en bigjint dy fuort ôf to tugen. De ûnderdielen smyt er rimpen oer board en as alles op it sân leit, springt hy der sels efteroan. Sa hurd as er kin, set hy de peallen op en hinget de takel deryn. It liket him ta dat syn hannen net om lyk wolle, sa lang duorret it foardat de takel stiet. Hy slacht de keatlin-

[p. 132]

gen oan en bisiket allinne it blok op to takeljen. De keatlingen rattelje en komme strak to stean. Hiel stadich draeije de skiven. Hy doar net nei syn broer to sjen. O... as hy it blok mar in eintsje omheech krije kin... Ynienen swikt de hiele takel oer de side. Ien fan de peallen is brutsen.

O God, hoe moat hy hjir mei oan. Hy kin syn broer dêr sa net lizze litte... hy moat hwat dwaen. Rimpen makket hy de boel wer los en smyt de stikkene peal oan de kant. Né... dy moat hy brûke. Miskien kin hy dy meitsje mei it hout fan de bikisting. Hy skuort in pear stikken los en timmert dy by de peal lâns. Sa moat it hâlde. Hy set de takelstelling wer op en heakket it blok yn de keatlings. Skerp hâldt hy de opmakke peal yn it each, wylst hy mei al de krêft fan syn sterke lea bisiket it gewicht op to draeijen. Ja... de skiven draeije, al is it mar kwalik to fornimmen. It moat kinne...

Tomûk sjocht hy nei syn broer en fornimt dat dy de eagen ticht hat. It antlit liket grus en skier... soe hy...

Gau... gau... hy moat der ûnderwei. Mei de skonken in eintsje fan elkoar ôf spant hy syn hiele lichem yn oant it ien brok spieren is. It swit brekt him oan alle kanten út, rint him yn de eagen en de sâlte smaek is op syn lippen. Hiel stadich draeije de skiven... mar it blok komt net omheech. Hoe kin dat... né, it is sakke, hy sjocht it nou klear... it leit nou djipper yn it sân as niiskrektsa. Ynienen krijt hy der erch yn dat de peallen fan de takelstelling koarter wurden binne. Hy draeit it hout wei yn de groun. It sân is to weak. Hoe soe hy it blok omheech krije kinne, as dat al troch syn eigen gewicht stadichoan djipper sakket en syn broer mear en mear weitriuwt yn it sân.

Hy lit de boel stean en knibbelt by Kees del. Dy hat de eagen wer op en sjocht him oan.

‘Docht it slim sear?’ freget Arend.

Kees skoddet fan né. Dan seit er muoilik: ‘Yn 't earst wie it net út to hâlden. Mar nou net mear. Ik leau dat ik flau fallen bin.’

‘Hwat is 't hwat... hwat is 't hwat!’ seit Arend.

De sinne stiet op it heechst en batst syn ljocht op it wetter en op de grilgiele plaet. It sân liket droech. Allinne dampt it noch yn de slinken, dêr't in biwyske fan wetter stean bleaun is. Deun tsjin it eilantsje oan driuwe in stikmannich wite mokken op it wetter. Hiel yn de fierte rikket de baggermoune...

Arend streaket syn broer oer de holle. ‘'k Sil it jitris bisykje, Kees’, seit er. Wer demontearret hy de takel en skuort hwat

[p. 133]

hout fan de bikisting om dat fêst to spikerjen op de ûndereinen fan de steunpeallen. Sa is it draechflak alteast in stik greater. Licht dat it spul nou net weisakket en hy it blok opdraeije kin. It moat hoeden gean fansels, hwant as er it al omheechkrije kin, dan mei it net wer delkomme. Al kin hy it mar sa yn de takel krije dat it fêst hinget en net wer sakje kin, dan kin hy Kees dêr miskien ûnderwei grave. De trijehoek fan peallen wurdt wer opset en de takel der yn hongen. It liket allegearre sa hecht dat it moat kinne. Hy is op 't lêst hwat mânsk mei in westontakel. De keatlingen krite sêft, mar as op 't lêst it blok der yn hinget, krijt hy it net in streep omheech. As hy mei al syn macht trochset, kreaket de peal dy't hy krekt makke hat. Wol is it opspikere hout taei, mar hy sjocht tusken hout en peal de spikers blinken, dy't dêr stadich útskuord wurde. Boppedat fornimt hy dat ek sa de peallen net genôch hâld fine kinne op it sân, dat wol hurd en droech liket, mar ûnder it tinne boppeskyltsje mei wetter folsûgd is as in spûns.

Arend wit dat it him net slagje sil it blok op to takeljen, mar dochs siket hy noch in sterk stik hout út de bikisting en slacht dat op de peal, dy't al wer op brekken stiet. De iene spiker nei de oare. It moat hâlde... it sil hâlde... De peal hâldt nou wol, mar it blok krijt hy net omheech, al draeit er ek de steunplanken yn de sânplaet wei.

It is stil op dat iensume plakje dêr midden yn sé. Lûdleas driuwt de sinne har baen lâns. De oersilende séfûgels krite net. Fan de baggermoune dêrjinsen komt gjin inkeld lûd nei de sânplaet oer. Allinne is der it hymjen fan de man en it sêfte metaelkroanen fan de skiven dy't net draeije wolle.

Ynienen is dêr it lûd fan de man, suver bidobbe ûnder it blok: ‘Hâld mar op mei moardzjen, Arend.’

Arend lit de keatlingen slûpe. Hy wist al lang dat it net koe... dat hy it blok noch gjin streep omheechkrije koe. Mar hy woe it net witte. Hy sjocht nei de baggermoune dêr yn de fierte... klear to sjen... mar net to biroppen. Hy wit ek dat hja fan de moune ôf net to sjen binne, ek al set hy in flagge op de bak. Dat hy dêr net earder op sind hat. Hy kladdert oan board en bynt syn greate reade bûsdoek oan in lange kloet, dy't hy dan rjochtop set. De bûsdoek hinget slop by de boom del. Help dêrjinsen wei hoecht hy net to forwachtsjen. Hy springt fan board en knibbelt by syn broer. ‘Hja sjogge it net’, seit hy.

Kees knikt. ‘Dat kin ek net.’

‘Kin 'k nou neat foar dy dwaen?’ freget Arend. ‘Moatst net

[p. 134]

ris hwat drinke as ite?’ Hy sels wrot nou al ûren om, mar fielt honger noch toarst.

‘In pypfol tabak’, seit de holle fan Kees. Fan it oare part is net folle mear to sjen.

Arend hellet syn pup út de bûse, klaut dy goed leech en stoppet. Hy stekt Kees de pup yn de mûle en hâldt dêr in brânnende lusifers by. Kees sûcht foarsichtich. Ja, it wol. Hy kin smoke. Tankber sjocht by Arend oan, wylst by fêst op de stâlle byt. Hy sil hwat sizze, mar dan falt de pipe yn it sân. Arend krijt it smookark op en sil him wer tusken de tosken stekke. ‘It komt net goed mei my’, seit Kees. ‘Moatst alris sa nou en dan by Janke en de lytse jonge oanrinne.’

Arend jowt him de pup wer yn de mûle. ‘Dêr hoechst net oer yn noed to sitten’, seit er, ‘sa lang as wy hwat hawwe, hoecht hja net foarby. Mar sa fier is it noch net. Aensens daliks komt de sleepboat mei de baggermoune, en dan ha wy it blok dêr sa mar wei,’

‘Dat is sa’, seit Kees, ‘mar dan bin ik der net mear. Kinst my de klep net hwat oer dc eagen dwaen? De sinne skynt my lyk yn 't gesicht.’

Arend forskikt en de holle is yn 't skaed.

De tiid forstrykt. It wetter komt omheech. De sânplaet wurdt hoe langer hoe lytser. As in skouwe mûs komt in rimpelweachje oantripkjen, kipet efkes nei man en blok en skrikt dan wer tobek. Mar oare weachjes triuwe it op en it komt werom en nimt oaren mei. Sa boartsjende wei wurdt it wetter heger.

Mei greate eagen stoarret Arend nei it ynkommend tij. Ek dit hat er witten, mar it weitreaun yn syn tinken. It wetter floeit...

Kees kuert bylâns it blok oer it stil sljurkjende wetter, dat glinstert en blinkt oant dêr't de kimen oergean yn de sé. Noch nea hat de macht fan it wetter sa nei oan west. Hy seit neat en sjocht net mear nei syn broer.

‘O, God’, bidt Arend, ‘kear it wetter fan him ô;f.’

It tij komt op... spielt om it blok en hwat dêrûnder leit. It riist heger. Arend forskikt wer en nimt de holle fan syn broer yn beide hannen, as woe by dêrmei it wetter ôfkeare.

‘Arend’, seit de holle, ‘it is net sa slim. It is al oer. Ik fiel neat mear. Doch Janke en de lytse jonge...’

Arend harket. Nea wer sil by it lûd fan syn broer hearre. Beide hannen slute om it antlit.

It wetter komt hoger. Efkes noch fornimme de hannen in swak knikje, as it sâlte wetter to de mûle yn rint...

[p. 135]

As mei lûd gebear fan de fluit de sleepboat komt, forweecht der neat op de nou wer driuwende souderskûte.

‘Sjoch’, seit de jonge, ‘dêr stiet in boom oan dek mei in reade bûsdoek der oan. Hwat soe dat bitsjutte?’

As hja om de bak hinne draeije, sjocht de skipper de kop fan Arend krekt boppe wetter. De eagen stoarje fier oer de weagen.

Yn sawn hasten bringe hja de baggermoune foar anker en springe yn de lytse flet. Ringen binne hja by de ûnbiweechlike holle, dy't as in beaken driuwt yn it súntsjes wieljende wetter om de boppekant fan it blok.

‘Arend’, seit de skipper, ‘hwat is dêr?’

‘Kees’, seit Arend, ûnder it blok...’

Mei man en macht hawwe hja it blok der wei takele, en de sleepboat hat de beide broers oan wâl brocht. De radio fan de baggermoune hat de minsken dêr al warskôge, en kwalik roert it boatsje de kade of de dokter springt oan board. Hy bûcht him oer de deade en de gefoelige fingers taeste oer it stille stal.

‘It is mar goed dat jou broer gien is... de rêch is op twa plakken brutsen.’

... En it wie sa'n moaije dei.