De Tsjerne. Jaargang 14

[p. 12]

Jan Mearstra:
De ramp

Sjoch, dêr wie 't al acht ûre en hy soe it nijs ommers ek noch efkes hearre. Mûlk soene der nou wol wer mear bisûnderheden oer de ramp mei dat fleantûch bikend wêze...

Suver hwat rimpen sette er de radio oan; it wie krekt of moast dat ding mei de wike mear tiid ha om waerm to wurden. Doe't der lang om let dochs hwat lûd útkaem, stie it earst op Hilversum II, ynsté fan op I, dat it greatste part fan it dochs al koarte bulletin ûntkaem him sadwaende ek noch. De man hie it tominsten al wer wakker oer de Algerinen, Cyprioaten en Sjinezen, mar repte gjin wurd mear oer de ramp. Hawar, hy hie wol wurk en dan soe er alve ûre efkes better om 'e tiid tinke. Dat Ada de Haan en Leny de Nijs elk foar de safolste kear wer in rekord bymekoar swommen hiene, leaude er sa wol; sokke froulju wiene fansels ek sa linich as in lekken...

Krekt soe er de knop wer omdraeije, doe't de omropper in ekstra-polysjebirjocht oankundige. Binijd bleau er efkes by 't tastel stean - hwa soe nou wer yn ‘overspannen toestand’ op soallen wêze? Soksoarte akkefysjes liken fral by 't simmer suver skearing en ynslach to wêzen... Né, hark - der wie wer immen heal of hielendal deariden op 'e dyk! By Marsum noch wol, en dus hjir net iens sa fier ôf.

- De bistjûrder fan in krêmekleurige Opel Rekord, type '54, dy't foar't de polysje der by kaem dat plak passearre, waerd forsocht om ynljochtingen op to jaen oan 'e forkearsgroep to Ljouwert, netnûmer sa en sa, tastel dat en dat. -

De man soe it nochris sizze, mar hy makke op in freedsume wize koarte metten mei de sprekker. Sokke birjochten soene ek wol hwat jaen, ja! Stel - jo sille ûnderweis wêze, lekker opsjitte, en dan leit dêr ynienen it wrak fan in wein yn 'e berm of by in beam op, allegearre bloed op 'e dyk en gean sa mar troch. Hwat dogge jo dan?’ Wol efkes ynhâlde fansels, mar tagelyk ek wer trochride - foaral trochride, hwant as de wite petten der op ôf komme en jo soene forlegen en ûnhandich der by omslaen, sille se jo skielk fêst as earste tsjûge foar 't rjocht roppe. En dêr hawwe de measten forlet fan!

Né, as hysels tominsten de man fan dy Opel wie, soe er him der wol foar wachtsje en meitsje by dy hearen in sliepende houn wekker...

Hawar, hja koene him der net op oansjen; hy hie nei snein

[p. 13]

it stjûr noch net wer yn hannen hawn.

Kom, hy soe earst mar ris in stikmannich rekkens útskriuwe, dan koe Willem dy moarntomiddei moai efkes hjir en dêr to plak bringe. Better as in hiele middei op 'e buorren ombongelje...

Hy sil in kertier - tweintich minuten stûf sitten hawwe to siferjen, doe't de telefoan mei syn droech gerattel him der suver wreed by weihelle.

It wie syn sweager. - Oft er de jouns faeks de kaerten foar dat stik yn 'e Harmony ek ophelle en meinommen hie.

- Hoe't er dêr bykaem. Hy hie sûnt snein de doar eins noch net wer út west, lit stean fan yn Ljouwert... It kaem der mar hwat koart út.

- Dan ha 'k my fansels forsjoen, mar 'k seach de Opel en tochte...

- Kin net, bistiet net, dy hat de hiele wike ek noch net út it hok wei west!

- Dat liket al mâl, hwant mei dat skurve plakje op 't spatboerd en 't fryske flachje foarop... Hat in oar him dan ek net efkes hawn?

- Né jong, jins wiif en jins auto moat men nea oan in oar jaen. Dou bist' der mis mei.

- Nou goed, dan hat er grif in dûbelgonger. Dus noch gjin kaerten?

- Né... nim dou se moarntomiddei mar mei, oars binne se aenst útforkocht...

- Ofpraet!

Fannijs bûgde er him oer 't ûnbidige winkelboek. Hy koe noch moai hwat dwaen, ear't de frou út 'e foriening kaem. Willem wie der ek noch net wer, soe wol by Johannes sitte. Dy waerd hjoed dus ek al sawntjin...

Hy wie sahwat krekt oan syn taks takommen, doe't hja der ynkaem en him fuort mar it nijs forkundige: - Moatst ris hearre ju, dy âlde Binnema fan 'e Syl is joun mei syn brommer by Marsum forûngelokke. Der moat ek noch in oprop fan foar de radio west hawwe.

- Dat ha 'k wol heard, ja. Jonge noch ta, Binnema seiste, dat dy krigel âld man nou sa oan syn ein komme moast. Troch hwa of hwat?

- Dat witte se noch net. Nimmen dy't it sjoen hat, mar der moat fuort neitiid al in auto dy kant út wei kommen wêze. Piters Anna frege my tominsten oft wy der faeks ek mear fan

[p. 14]

ôfwisten. Hja hie dy riden sjoen, sei se, mar ik...

- Soa, dy ek al!

- Hoe bidoelste?...

- Nou, niis skille jim Abe om dy kaerten foar de Harmony. Ik soe se wol hawwe, tocht er, hwant hy hie de Opel wol út 'e stêd weikommen sjoen... Soks wurdt jin dan foar wier forteld, en dat wylst men hjoed de kop eins noch net bûten de doar hawn hat!

- Och, der ride wol mear sokken fansels...

Hy die fierders it swijen der ta en blêdde noch hwat yn syn papierbringst om. De frou seach efkes flechtich de krante troch. Doe gie de telefoan dy jouns foar de twadde kear.

- Men soe sizze, sa let noch, grommele er noartsk en net frij fan in foargefoel oangeande Binnema syn ûngemak... Mar it like hwat ta to fallen, hwant it wie Hidde, syn trouwe kammeraet fan 'e sneinskuijer, dy't him in middei meihawwe woe to snoekfiskjen. Hy makke him mei in earlik forlechje oer de drokte fan hjersthimmeljen en winkelwike der fan ôf en soe de hoarn wer dellizze, doe't Hidde jitris út 'e hoeke kaem:

- Siz ju, hawwe se dy joun foar de radio oproppen om dy oanriding by Marsum? Dat mei Binnema bidoel ik.

- Né!

- Dus net. Nou, 'k hie der oars ek noch net fan heard, mar se seine fan in krêmekleurige Opel, en ús Jel hie dy troch Ljouwert tugen sjoen, sei se...

- Jawis, se kinne wol mear sizze, mar it wie uzes dochs net. Ik ha der noch net op út west fan 'e wike. En jow dy nou mar ôf, hwant it is al lang bêdtiid...

Hidde lake ris smout en soe him ek noch efkes in wink foar de nacht meijaen, mar hy krige de kâns net.

- Dat is nûmer trije. Om my kin dy fint fan dy Opel him aenst wol gau oppenearje, hwant oars kinne wy der suver noch wol spul en drokte om krije.

De frou stimde it him mei: - Dat it nou krekt sa'nien as uzes wêze moat...

In skoftsje seine se net folle en die elk syn dingen. Hy blêdde noch hwat yn 't winkelboek om - in pear postjes wiene him blykber de foarige kear ek al ûntkommen - en hja seach de kleanbrol fan 'e bern efkes nei. It ûngemak mei Binnema en dat fan dy auto liet har lykwols noch net los en hja bigoun der jitris oer: - Hwat nuver, net, dat ús Abe en Piters Anna en Jel fan Hidde-en-dy alle trije mienden, dat se joun ús auto seagen. Se sille him dochs net... Hast it kaike der wol útkrige, nou? Beppe is earjuster al nei de Bjirmen gien... men

[p. 15]

kin 't op 't lêst net witte, wier?

Suver nitelich wjerlei er har noed en soargen: Né, it kalke hie er der net útnommen - dat die er net wer, sûnt er doe twaris op ien dei der apart foar werom bonkelje moatten hie! De hoksdoarren die er ommers dochs altyd op 't slot, en dêrby, hwa soe by sa'n âld minske nou in auto yn 't hok sykje?

Hja sei der mar neat op werom; as er sa bigoun, wist se wol dat it sin net sa bêst stie... Winliken woe se ek hast wol út 'e wei, mar nou siet hy op kop en earen yn 'e krante en makke noch neat gjin risselwaesje. En o frede - Willem wie fansels ek noch mei Johannes oan 't feestfieren. Hawar, dy wist de kaei wol as er alris letter thúskaem.

- Sille wy aenst oars mar? It is al sa let, sei se foarsichtich.

- Noch net, ik wol it nijs oer dy fleanramp strakjes noch efkes hearre. It is my acht ûre ûntkommen.

- Dat duorret hast noch in healûre. En ynienen hie se 't foarelkoar: - Sille wy dan it Efterom efkes dei en by beppe har hûs lâns rinne? Dan kinne wy Willem op 'e weromreis...

- Nou, toe dan mar, glimke er guodlik as hie er hwat goed to meitsjen, - mar wy moatte fansels yn tweintich minuten út en thús wêze...

Der wiene net folle minsken mear op 'en paed en it Efterom like alhiel wol útstoam, mei't sels de iennichste strjitlampe dêrre it ek al oerjown hie.

By 't hûs wie ek neat bisûnders to sjen, al loek de leech oan de loft steande ljochtmoanne suver spoek-eftige lange skaden oer hûs en hear. Hja soene de stap der wer ynsette, mar hy bleau ek sa wer stean: houris - hwa soe dat hikje foar 't hokspaed der sa heal foar setten hawwe? Hysels net, forline snein, mar soe it âld minske der mei omskuord hawwe? Faeks brânje krigen of sa? Hja tochte it net, hwant hja hie foar't mem fuortgie noch in skoftsje by har sitten en dy hie doe nearne hwat fan sein. Mar alhiel ûnmooglik wie 't ek wer net, fansels.

- Ik sil de kaei krije en ris yn 't hok sjen; se moatte de Opel dan net skansearre hawwe... Bliuw dou mar hjir op 'e dyk, ik bin fuort wer by dy. Mei greate halen trêdde er op 't hok ta.

- Nou moat it net mâlder... de doarren sitte mar justjes oan en alhiel net yn 't slot! Syn lûd bearde batsk troch de nacht.

- O blinder, dat doocht net; en sa stie hja ek al njonken him.

- En?...

Beide doarren smiet er wagenwiid iepen en in great, dûnker gat gappe harren to mjitte Gjin Opel, dat seagen se sa wol en

[p. 16]

letter, doe't er it ljocht opdie, ek gjin brânje: hjir hie oar folk binnen de doarren west!

Stom fan ûntsetting stie er dêr in telmannich, doe gie it blykber earst goed troch him hinne. Hy bisocht it noch ûnder wurden to bringen, dwile hwat op in ramp fan mear as trijetûzen goune om,... krekt twa terminen der op bitelle... skoander jild... sokken moasten se ophingje... fanke, hâld my fêst! - en doe gie er fan gychem. Hja skeat op him ta, mar koe dochs net foarkomme dat er slop as in dweil der hinne siigde...

Hja hold har flink, al trille se as in blêd oan 'e beam, doe't se in skjinne baelsek ûnder syn holle en in âld jas oer him hinne lei.

- Nou gau om dokter en de polysje, wy moatte help hawwe, en o, as it hjirre noch mar by bliuwt, snokkere hja sú;ntsjes by harsels.

Dokter syn auto gie dat al út, doe't hja by de opper op 'e stoepe stie. De frou kaem foar.

- Och stumper, nou dat ek noch! Ik sil daliks myn man skilje, dy is noch efkes nei 't buro om dat gefal fan Binnema. Geane Jo salang mar yn 'e keamer; it kin wol in skoftsje duorje, fanwegen de trochforbining...

Dy keamer wie sa nijmoadrich oanklaeid, dat hja doarst mar amper op 'e uterste tippe fan in stoel sitten to gean. In greate oaljekachel en gâns in radiokast joegen it gehiel in oansjen as fan minsken dy't it goed dwaen kinne. Hjir koe se hwat bikomme, hoewol net lang, hwant dokter soe har man wol yn e wein mei nei hûs nimme...

De frou wie al dwaende mei it nûmer to draeijen. De radio stie oan en de studioklok sloech krekt alve ûre. Fuortdaliks dêrop stiek de nijslêzer foar de safolleste kear dy deis fan wâl mei in wiidweidich forslach fan 'e fleanramp. Hy sei ek noch, dat der op 'e Ofslûtdyk in krêmekleurige Opel Rekord oer de kop en by de dyk delrekke wie. Hy lei wol in oardelmeter ûnder wetter en se hiene de bistjûrder der dea úthelle. It moast in jonge fan sa'n jier of sechtjin-sawntjin wêze, dy't him blykber oan ‘joy-riding’ bisûndige hie. It hie der ek folle fan, dat der earder op 'e joun by Marsum al in bromfytser troch syn tadwaen forûngelokke wie...

It gie har troch ieren en sinen en hja loek suver alhiel wyt wei. Hwant sa hearde se de frou hast gûlende yn 'e gong by de telefoan sizzen: - ... en hoe moat it nou mei dat minske... har eigen soan... lit oars dominy it dwaen...