De Tsjerne. Jaargang 11

[p. 360]

Ria Postma-Stolk:
De biskuldiging

De lêste ure fan de moarn hiene de jonges gymnastyk. De trije fammen bleauwen yn it lokael efter om it hûswurk to meitsjen foar de middeis.

- It is hjir near, sei Ida, en se roun op 'e ruten ta om se iepen to smiten.

- Leafst de foarsten net, sei Hetty, hwant de wyn stiet der op en it is noch kêld.

Nou soe Hetty wol forwachtsje, tocht Ida, dat der fan har hwat haetliks kaem ta andert, hwat oer âlde minsken dy't altyd lizze to seuren dat it earne siicht. En se soe ek tinke dat de ruten tichtbleauwen.

Mar fan hjoed ôf hie Ida mei Hetty ôfdien, en hja swaeide alle ruten iepen, ek de foarste.

Hetty loek har fest oan.

Doch nou net sa gek! die Lutske fan 'e efterste bank ôf, nei Ida: bigjin Hetty nou net to narjen, dat hat ommers gjin sin! Lit ús earst mar ris sjen hoe't alles ôfrint, ek as de direkteur komt. Dou hast noch neat woun!

Ida gyng wer neist Lutske sitten en die iverich as bigoun se har Frânsk to learen.

- Ik koe it net litte! lûstere se doe ynienen, as ik neat dien hie wie ik barsten, en ik wól net tsjin har bigjinne to praten, hwant ik wol har de kêns net jaen om hwat werom to sizzen.

- Wy moatte wachtsje oant wy witte hwat de direkteur docht, sei Lutske sunich, ik bin sa binaud....

De direkteur roun oer de gong, de koarte earmkes oer syn bûk teard, en seach in bytsje skilich foar him ût.

It hie wol in nuver gefal west, tocht er, om in faem as Hetty op skoalle to nimmen: in jong frommiske fan ien en tweintich jier, dat tusken jonges en famkes fan tolve oant fjirtjin yn 'e bank skout, is altyd in bytsje riskant hwat de réaksjes oanbilanget, en dan grif mei in typke as dit wie. De direkteur hie ha wollen, dat der éêrder ris hwat bard wie. Twa jier wie it nou goed gien en hie Tsjetsje Poeze in midsmjittige learlinge west, sûnder drokte, sunder swierichheden. Dat de klasse bisûnder op har oanwézichheit réagearre hie, hied er nea hwat fan fornommen.

Kêém it nou ek troch de nije kombinaesje fan fammen yn 'e tredde klasse?

[p. 361]

Hy knikte efkes. Ja, ja grif. De fleurige Ida wie allinnich mei Hetty oerkommen, har kammeraetskes wiene sitten bleaun of fan skoalle ôfrekke. Lutske soe dit jier foar de twadde kear dwaen. As de direkteur him góéd bitocht, hie dan earst nei it forklasjen Lutske net in skoftsje neist Hetty sitten? En siet se nou net neist Ida?

Dér hied er it bigjin dus al, tocht de direkteur. Hy fielde him in detektive. Aensten soed er Ida geweken nimme, stintsjes, stintsjesoan. Hy soe neat fortelle fan de brief dy't Lutske’ heit him skreaun hie, mei de frêge oft Ida wol doogde foar omgong mei syn dochter. Hja mocht net witte hwat Hetty dien hie, it soe de dingen ûnnedich slimmer meitsje. Né, earst in petear mei Ida, ûnder fjouwer eagen.

Wie it net nuver, tocht Ida, dat se sa senuweftich wie as foar in eksamen? Se roun efter de direkteur oan troch de lange gong en tocht oan Lutske, dy't sitte soe to triljen, en oan Hetty, dy't faeks noch net alles bigriep. De direkteur roun mei lytse pêskes en hie neat to fortellen. Yn 'e klasse hied er niis o sa aerdich dien. Earst in praetsje oer it waer, en dat it lokael sa moai op 'e sinne lei. Hja moasten de ruten mar sa folle mooglik iepen hâlde, dat wie tige soun.

Ida hie glimke tsjin Lutske: it komt wol goed, bern, ik bin net binaud. Mar doe't er har frege hie om efkes mei nei syn keamer, doe hiene har fuotten sa trille dat se suver net ta de bank út komme koe.

It is goed dat der hwat bart, redenearre Ida lykwols, nou krij ik tominsten in kans om de saken to kearen. Ik moat bliid wêze dat de direkteur my aensten freegje sil.... mar ja, hwat sóéd er einliken freegje?

Yn de direkteurskeamer stiene se foar mekoar oer: de greate man, mei de lytse earmkes oer syn bûk teard, freonlik glimkjend, en it skredige fanke, de eagen fol ôfwachtsjen. Hja koe neat sizze foardat hy hwat sein hie, en hwat duorre dat lang. Hy helle der ek om hinne:

- En, myn bêste Ida, hoe stiet it mei de sifers foar it twadde rapport?

- ‘... Net sa bêst, mynhear. De talen dat giet wol, mar wisen natuerkunde....

- Dochstou dyn bêst wol goed de lêste tiden?

Dit wie de oanrin, tocht Ida, en dan soe it komme: oft se net to folle óare dingen oan 'e holle hie, moaije films en boeken, grapkes mei jonges miskien, soed er it sizze doare, ek dat léste? Hetty hie it ál skreaun oan Lutske’ heit, Ida hie al

[p. 362]

in frêge op 'e lippen: Hwerom soe mynhear tinke fan net?.... Mar dat koed er opfetsje as brutael en se moast op har iepenst wêze, neat bidjerre troch mûlripens.

Hja seach skruten foar har del.

- Mynhear moast ris witte hoe slim as it is om altyd jins bêst to dwaen op sokke fakken en der dan dochs noait hwat fan to lânne to bringen.

- Wôlst it ek wol bigripe, ynteressearret it dy wol, fanke?

Nou seach se him ynienen iepen oan:

- O né, mynhear, it ynteressearret my hielendal net, ik hoopje net dat jo my dat forwite, hwant sokke minsken binne der ommers mear! Ik hald fan....

- talen, talen, ja, dat wit ik. Dyn talen binne bêst, en mei plant- en dierkunde bin ik ek tige oer dy tofreden, mar ik woe wolris witte, libbestou tsjintwurdich net hwat to folie as in fleurich-opske?

Nou wie it efkes stil. Dit wie de frage, wist Ida. Moast se har langer dom hâlde? Hja seach ynienen de strange, swarte eagen fan Lutske’ heit yn harres. Ienkear hie se him moete, in wettysk man, dy't Lutske leard hie dat de wrâld o sa kwea wie. En doe seach se Hetty, mei har bolle, fromme eagen. Hetty, dy't skynhillich die, en ôfseach, en dy't sein hie dat se fyftjin wie ynpleats fan ien en tweintich, en dy't se net sette koe.

Wie Lutske net hêr, Ida's kammeraetske, al hie se dan earst ek neist Hetty sitten en al hie se dan earst ek nôch sa stiif en sa stûf west as har heit? Ida hie har al aerdich foroare!

Ynienen bigoun se tsjin de direkteur to praten.

Hja woe graech earlik wêze, hy moast net luik op har wurde omdat se der net omhinne helle, mar se wist hoe't it kaem, dat mynhear har yn syn keamer roppen hie. Mynhear hoegde neat to sizzen hwant dat wie faeks pynlik foar him tsjinoer Lutske’ heit, mar it wie sa, dat de direkteur in brief krigen hie, dêr't Lutske’ heit yn frege hoe't Ida wie, en oft se ek to lichtsinnich wie om mei syn dochter om to gean. En dêr hie Hetty oan Lutske’ heit oer skreaun! Dy twa wiene beide fan deselde strange tsjerke, hja koene mekoar út 'e fierte fan namme.... Hetty hie it sá makke, dat Ida, de dochter út in ‘gemengd’ houlik, Ida, de lichtsinnige bakfisk, Lutske op 'e forkearde wei brocht, en dat dy freonskip forbean wurde moast.... hwat dan ek fuortdaliks bard wie.

Ida slokte in skampere opmerking yn. Hja moast saeklik bliuwe en net op Lutske’ heit ôfjaen. Mar it siet har oan boppen ta.

[p. 363]

- Lutske woe net, sei se, de freonskip mei my forbrekke, foardat har heit har alles forteld hie, en doe.... doe woe se hielendal net mear. Hetty liigde, sei se, en.... nou ja, dat mei ik miskien net fortelle, mar Lutske’ mem moast har helpe en dy bitocht dat har heit earst wolris skriuwe koe oan jo.

- Just, just, sei de direkteur en doe: - Soa, soa.

Nou wisten se dus mar krékt Hwe't se oan ta wiene, Ida, en hy. Dat wie wol maklik, tocht de direkteur, dat praette better. Mar nou dy forhalen.... it koe dochs net alles optocht wêze? Koe Ida him dêr ek hwat méêr fan fortelle, fan dy films, en fan dy boeken.... Hetty hie der in pear titels by jown, dy wiene mear as slim.

- It is wier, sei Ida foarsichtich, - dat se by ús thûs wol hwat lichter binne as by Hetty en Lutske. Ik gean mei ús heit wol nei de film ta, ik mei in protte boeken léze....

Ik moat prate, tocht se, prate, dat hy my neat mear freegje kin. Hwant as ik lige moat....

- En giest ek wolris mei jonges út 'e klasse nei de film?

De frage wie der nôch, foardat Ida it foarkomme koe. Hja seach nei bûten; hwat bleau de direkteur minlik. Hoe sóé se lige kinne, as er hjir nou fierder op yngie?

- Ik ha, sei Ida, wolris in kear mei in pear jonges fan skoalle nei de film west, mar dat wisten myn âlden en hja hiene it goed foun.

In óare kear, tocht se, doe die ik it stikem, doe bleau ik fan skoalle wei, miskien twa, trije kear al, as jo my dêrnei freegje.

- De oare kearen, sei Ida, Hwe't Hetty oer skreaun hawwe kin, en dy titels fan boeken. ‘.. dy binne optocht. Dêr hawwe Lutske en ik forhalen oer ophongen yn frije ûren as wy mei ús trijen yn it lokael sieten, om Hetty to pleagjen, omdat wy har net lije mochten. En dan seine wy dingen hwerfan't wy wisten dat se der argewaesje fan hie, hiel slim. Dat.... dat wie alles.

- Dus frouljuskreauwerijen, sei de direkteur, oars neat as in bytsje wangunst en hate, troch it greate forskil yn jierren, en hwat pleachsykte fan de jeugd.

De direkteur glimke.

- Dou kinst wol gean, fanke, sei er.

Yn it earst wie Ida tige bliid met dizze ôfrin. Hja roun nei de klasse werom mei in optein gefoel yn 'e holle.... Yn 'e doar al knikte se tsjin Lutske dat it klear wie. doe't de jonges, fan gymnastyk werom, har fregen hwat se moatten hie

[p. 364]

by de direkteur, sei se spotske dingen, krekt sá folle fortellend, sûnder Hetty sels der yn to biheljen of oan to sprekken, dat dy witte soe, dat se it forlern hie, foargoed forlern, mar net hoe, of hwerom.

Hetty siet yn har bankje, in ienspersoansbankje, en skreau. Neat wie der to sjen oan it wite gesicht ûnder it deade, jiskeblonde hier, dat se it heard hie.

Dat Ida sels net iens in oanfal dien hie, rjochtût, en Hetty fergjend, dêr forgeat hja oan to tinken. Hja seach allinnich nei dy steile, rjochte rêch fan it lytse frommis, en fielde hoe't der hwat yn har omheechkrong, dat sy net neame koe.

Doe kaem it har foar as hearde se Hetty tsjin immen sizzen:

- Ida liicht net, mar se is gemien, se hellet om 'e wierheit hinne.

- Ida hatet my net omdat ik har hwat misdien ha, mar omdat ik oars bin as har, en omdat se haetsjen moai fynt.

- Ida is gjin freondinne mei Lutske wurden, omdat se fan har hêldde, mar omdat Lutske earst fan my wie, myn earste kammeraetske sa lang as ik op de H.B.S. bin....

It is net wier! bigoun it yn Ida, mar hoe langer as se nei dy oare har rêch seach, hoe sterker it om har hinne bigoun to kringen. Hja krige it der binaud fan en fornaem net mear, dat Lutske neist har fleurich praette, alhiel optein, omdat alles nou goed kaem, omdat der in brief skreaun wurde soe fan de direkteur oan har heit, en....

Ida wist ynienen klear, dat op dit momint mar twa de dingen fielden sa't se wiene, en dat wiene Hetty en Ida; mar hja hie it hert net yn it liif en lit it ea oan immen blike. Ynpleats röp se lûd:

- Ik fuif op in milkshake, jonges, by Fernando!