De Tsjerne. Jaargang 11

[p. 186]

Klaes Dykstra:
E. Howard Harris tachtich jier

De man hwaens namme hjir boppe stiet mei himsels graech ‘bookman’ neame. Ek tsjut hy himsels wolris oan mei it wurd ‘internationalist’. En al syn bûtenlanske reizen binne by him ‘literary pilgrimages': sa stiet dizze figuer winliken al út 'en rûgen foar tis tekene.

De hear Harris is in Ingelsk-pratende Welskman, dy't yn Noard-Ierlên oan de Queen's University fan Belfast syn graden helle, om dêrnei 50 jier oanien, meast oan skoallen yn Ingelên, ûnderrjocht to jaen yn 'e Ingelske tael en litteratuer. Al lizze de plakken fan stûdzje en wurk wol jimmeroan yn it Keninkryk, dóch wie dizze dichter neffens syn hert al dy jierren om utens. Wales wie en bleau syn Heitelên. Dêr allinne sjongt er yn syn bondels fan, dy't ek al alles-sizzende titels op it omkaft drage: b.g. An Exile's Lute (De Lute fan in Balling), The Harp of Hiraeth (De Harpe fan Langstme). It docht jin dan ek gjin nij, dat er nou, stillibjend (nou ja: stil!), wer yn Wales wenplak keazen hat, yn it Suden, yn Swansea, in drokke havenstêd. Hy skaeide sels út in âld sémanslaech dêrwei, en dat forklearret faeks in soad; dat forklearret altomets ek mei syn swalkerssin en syn ynternasionale ynstelling, hwat foar him as ‘man fan boeken’ fansels sizze wol: niget oan frjemde litteratueren.

By myn witten binne fan Howard Harris fiif fersebondels titjown: An Exile's Lute, The Harp of Hiraeth (1922), Songs in Shot-Silk, Singing Seas en Song Cycle at the Worm (1934).

Yn 'e earste bondels wied er algemien Welsk, it rike Keltyske forline tofoarskyn toverjend yn melodieuze fersen en wûndere balladen:

The whispering past

I would awake the wond'rous ways of Wales,
When stately hills and sweet sequestered vales
Were gay with colour of old pageantry.
High kings, fair maidens, shining knights and bards,
Singing their songs of ancient love and war,
And high adventure worth the striving for.
Following their dreams to live romance again,
Pursuing ideals with a joy in pain,

[p. t.o. 186]

E. Howard Harris, Anglo-Welsk dichter, berne 29 Maeije 1876.

[p. 187]

 

Catching the breezes from the elfin shore,

 

That waft the music that is heard no more.

(út: ‘Songs in Shot-Silk’)

Stadichoan groeit er nei de lêste bondel as de sjonger fan spesiael Gower, it moaije healeilên by Swansea, dêr't de ‘Worm’ in leech floedbiroun njirre-eftich ûtsteksel is oan 'e uterste westkust:

The triumph of sunset
I. Royal Death

Gower again!
Dim cliff, still field, spent storm, the setting sun's
Cloud alchemy,
From the sky's crucible of colours runs
A blood-red sea.

Like the charred ruins of some pillaged town
The dark clouds seem,
Lit by the fires of war, and its renown
Fading like dream.

Deeper the purple grows, staining the red,
Kingship is won,
There with his torque of gold, bending his head Dieth the sun.

Deep in the blood-red sea wallows the Worm
Like wounded snake,
Lifting its cobra head after the storm
Coiled in the wake.

Fallen the dusk of gods on the deep sea,
Red Ragnarok,
Flushed is the Viking earth, Balder is free
After the shock.
Gower again!

(út: ‘Song Cycle at the Worm’)

Harris waerd de lokale dichter fan Swansea en omkriten, en biltendat yn 1943 de oprjochter en siele fan The Association of Bookmen of Swansea and West Wales. Foar al syn litterair

[p. 188]

wurk en wurkjen oer en yn Wales seach er syn P.E.N.-club lidmaetskip as in bileanning.

Wales is yn Great Brittanje navenant lyts. Harris hat dat lytse Wales leaf. Sa mei it gjin wûnder hjitte, dat er him yn it btitenlên ek binammen ta de lytsere litteratueren oanlutsen fielde. It bigoun mei foaral Denemarken, Finlên en Estlên; hy reizge derhinne om yn boekwinkels to sneupen en mei skriuwers to praten. Sa hat er in smite kunde makke en in macht út 'e wei set. It bleau nammentlik net by stûdzje, mar hy joech de oaneigene kennisse troch oan de Ingelsk-sprekkende wrâld. Lytse forhûddûke litteratueren woed er by de greate folken bikend meitsje. Binammen oer Estlên hat er publisearre: Literature in Estonia (le pr. 1943; 2e pr. 1947) en Estonian Literature in Exile (1949), boeken dy't Estlênske ballingen oer de hiele wrâld kenne.

En sa kaem ek Fryslân oan bar. Harris waerd yndachtich makke troch in artikel oer de Fryske litteratuer fan de hân fan ús Amerikaenske Fries Prof. B. Fridsma yn Encyclopaedia of Literature (New York, 1944). Dat moat yn - it lêst fan - 1951 west hawwe. Fuort yn 1952 rekket syn briefkerij mei ús op 'e gleed. Itselde jiers, yn it lêst fan Augustus, makket er, lyk as altyd biselskippe fan syn meilibjende frou, syn ‘literary pilgrimage’ nei Fryslân, en njonkenlytsen waekst mei rie en stipe fan alderhande kanten syn boek The Literature of Friesland, dat nei gans tûkelteammen mei gauwens (as in jierdeipresintsje foar him?) by Van Gorcum yn Assen forskine sil as in útjefte fan de Fryske Akademy; it wurk is oan Mrs Harris opdroegen, hwaens lêste butenlênske reis dy nei Fryslân wêze soe.

Der steane û.o. oersettingen fan party Fryske fersen yn:

Hay month
(Heamoanne)

Snow-white sails on Friesland's meres,
Fragrant hay-swaths everywhere,
Scythe-whetting and songs of larks,
Azure sky, sun-glare.
Heavy cattle in green meads,
Quiet rustling through the reeds,
Bended ears in farmlands far,
Homeland, beautiful you are!

(Piter Jelles)

[p. 189]

Underwilens siet Harris ek oars net stil. Hy bispriek wol Frysk wurk yn ynternasionael lêzen tydskriften en joech skögingen oer moderne Fryske litteratuer yn it International P.E.N. bulletin oi selected books (Okt. 1953), en yn it Amerikaenske Books Abroad (Maitiid 1955). Fryslân hie al syn bilangstelling geande makke. Hy joech him der mei alle tiid en tinzen by, en bliid wied er as in bern, doe't de Fryske Akademy syn ynmoedige wurksumheit mei in lidmaetskip honorearre.

Ankomme Tiisdei 29 Maeije sil dizze dichter oer Wales, de dichter fan Swansea en Gower, dizze helper ta de Fryske saek syn tachtichste jierdei fiere. It is plicht, dat wy dêr efkes by stil steane. Der hawwe oare bûtenlanners west, dy't Fryslân untdieken en der tige treflik somtiden, oer foarljochte hawwe. Yn har rige nimt E. Howard Harris foar ús in earfol plak yn. Op dat plak wolle wy him ús lokwinsken oanbiede; it is ús like hertlik mienens as it Harris mienens is mei Fryslân!