De Tsjerne. Jaargang 11

[p. 172]

Krityk yn it koart:
De marse mar heal iepen

it jier yn 't roun, fersen fan D.H. Kiestra, tekeningen fan M.J. Walta. Drukkerij Laverman n.v., Drachten 1955.

De dichter D.H. Kiestra hie dizze bondel nea krekter namme jaen kinnen. It is in syklus fan trettjin fersen, tolve nei't bliken docht op en yn de folchoarder fan de moannen fan it jier. It léste, in dichterlike meditaesje, mei deselde titel as de bondel, makket in goede ôfsluting ût.

De kwaliteit fan de fersen is wakker ûngelyk. Allegearre binne se lykwols de biwende, men soe hast sizze êldmoadrige kant neist. Dat hoecht op himsels gjin biswier to wêzen: elke generaesje hat syn rjocht fan sprekken. Sa út en troch fornimt men wolris de driuw nei it visionaire mar oer it generael komme dizze gedichten net boppe de midsmjittige dichterlike sizzing ût. Dat is spitich, om't wy yn D.H. Kiestra in dichter hawwe dy't mear yn syn marse hat as dat er yn dizze bondel ûtstald hat.

De syklus iepenet mei in moai geef fers, Foarmoanne, al hat de lêste fan de fjouwer rigels dêr't it gedicht mei ûtein set eat fan in stoplape:

wolkens út it noardeasten,

drôven waerden lortreasten,

se sile sa heech en irij,
ljocht en loitich as wy;

loswyndere wolle en dûns,

mar hok hwat krêttichs en souns,
út oarden nea oan tocht,
tan 't rindier en 't noarderljocht;

út dat wûnderlik ryk tandinne,

dêr't skieik de middernachtsinne,
leech lan de kym ôl skynt,
en dagen oan dagen bynt;

boaden út in kontr ei,

fan folie healskimernachten
en ien hiel lange dei.

It twadde gedicht, De ljurk, is in folslein earlik fers. De dichter hat itjinge him biweegde wier makke yn in pear ienfâldige en alles sizzende ‘folsinnen':

yn de hjerst hastou swijd
en stil bistou weiwaen;
it hat my net letten,
ik ha dy net mist;

sjongers dy't swije

wurde forgetten;,

mar nou bistou werkaem
en tsjilpst oer de greide,

[p. 173]

 

moedich yn ienlikheit;

 

loarste fan 't fûgelhear,

 

lyts hênfol sang en lear,

 

yn noch deadlike oarde,

 

maitiids krigele boade!

 

mei yn neak ne lênsdouwe

 

en skerpe froastnachten

 

oars gjin forskûl

 

as de dreau fan dyn sjongerskip

 

waerm en fûl.

Ik haw mei opsetsin dizze twa fersen folslein siteard, net om't der yn dizze bondel gjin gedichten mei in swider visy to finen binne mar om't se faeks wol it geefst binne.

Ds sniebuoi is gjin great fers, mar men kin der frede mei ha. De hoedene rhetoryk oan de ein bidjert it in bytsje. Foarjiersstoarm lit jin efkes tinke oan it ûtskriptis dichterlik proaza fan somlike Hollânske Tachtigers. Dêrom net, yn elke blomlêzing foar ús skoalbern sil it in rjochtlik plak fine kinne.

Foar Maeijemoanne hat de dichter in Heilwinsk loar de breid ornearre. Da moralisearjende toan steurt de dichterlike meditaesje en makket dy heilwinsk hwat ryklik swiersettich.

Jounliet yn midsimmer en Koart jounliet binne in pear wrakke steen dêr't net folie goeds fan to sizzen is. Oan de ein fan it lêstneamde fers de strofe:

sil tojoun, mei sêlt wjerljochtsjen,
ús in groetws, hast biskromme,
út dat fiere dreamlên komme?

Dat is fansels moai sein mar de dichter syn emoasje, dy't der sûnder mis wol west hawwe sil, wurdt uzes net.

Né, dan kin it fers Simmerheechtiid better munsterje, dat ûteinset mei in tige banale mar ek tige konkrete meidieling, ja winliken sahwat de meast proazayske oanrin dy't men foar in gedicht oandoare kin. Lykwols slagget it Kiestra der in fers fan to meitsjen dêr't men de dichter en de boer folslein yn weromfynt.

Simmerpsalm, dat jin O. Postma yn it sin bringt, al hat it dy syn biswarrende krêft net folslein, De ploits, De blêdial en De luortgong achtsje ik, as men in mannich lytse Schönheitsfehler net to folie biachtsje wol, de sterkste fersen fan dizze syklus. De luortgong mei syn eigenaerdich pathos en foarname alluere is faeks wol it hichtepunt fan de bondel:

och, dat de winter oer dit fryslân, God,
en mannich syn iolein'ge libbenslot
dóch komme mocht yn kleare tsjusternis,
en net yn dize en binauwenis;
net sa helpfallich lyts, biheind lan wrâld,
al slacht it herte traech, al wurdt it âld,
dat dôch de jeld ús hjirre net omklamme,
mei soargesyktmen, dat wy net biskamme,
leech oer de groun in lêste ôlreis sochten

[p. 174]

 

yn kêld swart wetter lan de djippe tochten,

 

dy't Iryslan lolle hat, tôf olle Hear!

 

och dat ús luortgean ienris jimmer mear,

 

de staed'ge wjukslach en it hege lleanen

 

oer steile berchtmen, lan de swarte earnen,

 

of lan greate, wite en wylde swannen hie

 

yn djippe nachten boppe djippe snie;

 

dat dit ús luortgean neitiid de lorheven flecht

 

lan lûgels line mei, yn let mar hecht

 

bitrouwen dat de tiere luortgong komt

 

loarby de winter yn de blauwe romt.

It lêste gedicht, lt jier yn 't roun soe men, en net allinne fanwegen de titel, represintatyf foar de hiele bondel neame kinne. It is konvinsioneel en krekt in bytsje to ‘litterair’.

De bondel wurdt slim skeind troch de plaetsjes dy't foar elk gedicht ôfprinte binne. Hwer bliuwt men as M.J. Walta, dy't as reklametekener en ûntwerper fan boekomslaggen sûnder mis syn plak mei eare skjin makket, de yntinsjes fan in dichter as D.H. Kiestra mei sokke luzige printsjes as bgl. dy by De ljurk en by Jounliet yn midsimmer fordûdlikje moat?

P. KALMA.