|
| |
| |
| |
Klaes Dykstra:
Trije oden fan John Keats
De dichter John Keats (1795-1821) stiet midden yn 'e Ingelske Romantyk, en is der goed bisjoen it hichtepunt fan, mar men soene jin mei rjocht ôffreegje kinne, hwat hy dêr winliken docht. Syn konfraters hat er neat mei mien. De jildende theoryën op 't stik fan filosofy, polityk, revolúsje lykje him net to roeren, en alle opstannichheit, alle driuw ta wrâld-herfoarming is him frjemd. Hy is inkeld en allinne yn it negative bern fan syn tiid, dat hy út 'e kâlde wrâld fan de masjine ûntwyk siket yn it gea fan de skientme (‘A thing of beauty is a joy for ever.....’) - en dat makket him yn wêzen probleemleas bern fan alle tiid yn it positive.
It moaije is neffens him it iennichste wiere (‘Beauty is truth, truth beauty......’), en hy fynt it yn 'e natûr en yntuityf yn it forline fan midsieuwen en Grykske âldheit. Yn in brief skriuwt er earne: ‘Oh, for a life of sensations rather than of thoughts’, in winsk dy't yn syn poëzij bistribbe liket: dichtsjend redenearret er nea, mar dichtsjend sjongt er altyd! en dat yn in bytiden forblynjende taelmuzyk. Bylden rane om yn bylden, en dat forfloeijen is earder sintúchlik as logysk nei to kommen. Tige klear docht dat bliken út de oden, wol syn greatste skeppingen. De oersettingen dy't der hjir fan jown wurde mei fan sein wurde, dat hja yn alles deun by de grounteksten steane, dat wol sizze, der is tagelyk ek bisocht safolle mooglik de muzikale sfear rjocht to dwaen. En fierder mei dit dichterskip foar himsels sprekke.
| |
Hjerst
Seizoen fan dize en mylde fruchtbrens wol,
maet fan de sinne dy't àl riper skynt;
mei him gearspannend om de wyndrúf gol
to seinjen, dêr't hy by de oes lâns wynt;
to bûgen 't moassich hôf mei apels rij,
en alle frucht to stoven as folslein;
dat klabats tynt en tsjûk de hazzenút
in swiete pit krijt; en dat sûnder ein
noch lette knoppen springe foar de bij,
ont hy hast leaut, 't waerm skoft wurdt nea wer wei:
hwant simmers risping brûst de sellen út.
Hwa kaem dy mank dyn oerfloed faek net tsjin?
hwa't bûten siket sjocht dy soms miskyn
yn 't terskhûs sitten mei in soarchleas sin,
it hier sêft-wabberjend op wanjens wyn;
| |
| |
of op in heal-rispe eker yn 'e sûs,
slûch fan de klaproas-rook, sadat in seam
fan blom-trochfrisle nôt dyn sichte ûntgiet,
en soms, lyk d' iere-siker, hâldstû kûs
roerleas dyn swiere holle boppe in stream,
of by in spel-pars skôgest yn dream
oanienwei 't lêste siperjende wiet.
Hwer is de foarjierssang? ei, hwer nou goun?
forjit 'im mar, dû hast dyn eigen liet -
as wolke-banken bloeije yn teare joun
en 't stoppelfjild yn 't rossich skynsel stiet,
dan rûst mank wetterwyljen 't trystich koar
fan michjeguod, dat lifte wurdt en falt,
al nei't it siichje libben is of dea;
en grouwe lammen blêrje op 't terpke hoar;
gershippers sjonge; en de sêfte alt
fan reaboarsts floitsjen tsjoitert by in stalt;
en swellen swarmje en sjilpe boppe it gea.
| |
It gealtsje
Dwyl-dûzich is my 't brein, en 't herte docht
my sear, as hie 'k niis swolgen dolkrûd hawn,
of ynnaem ont it grom in dwelmjend focht,
en wie 'k forsonken nei forjitnis' strân:
't is net út oergunst op dyn blidens, geal,
mar dat 'k tò lokkich bin mei al dyn lok, -
't is datst, licht-wjokke beam-nimf, nou yndied
fan boekelgrien en skaden djip en tsjok
fan simmer folsjongst mei dyn oarg'ljend liet.
O nou to priuwen fan in reade wyn,
sûnt lang yn djip-dolde ierd to kuoljen hawn,
nei Flora smeitsjend en nei sinneskyn,
nei douns, Provence's sang en 't griene lân!
o nou in beker fol waerm súdlik swiet,
fol Hippokrien syn wier rea-skruten focht,
dat kraeltsje-bûljend oan 'e rânne brûst
dat 'k drinke en 't libben stilwei útgean mocht,
mei dy it skimerige wâld ynstrûsd:
| |
| |
Fier strûsd, torane en sa forjitte dêrst
dû mank de leaven aen fan hiest noch weet,
de wargens, d' argewaesje en de lêst,
dêr't minsken toevje en weine oer har leed;
dêr't in forlamming taest oer drôf griis hier;
dêr't jeugd bilûkt en mitich wurdt en min;
dêr't alle tinken neat as soargjen is,
dêr't skientme's each net strieljend bliuwe kin,
noch mear tonei fan leafde's langsten wis.
Hjirwei! hjirwei! 'k bin ûnderweis nei dij,
net reisgenoat fan Bacchus yn syn reau,
mar op d' ûnsjenbre wjok fan Poëzij,
al is myn holle ek dûzelich en sleau:
nou bin 'k al by dy! tear is wol de nacht,
faeks troanet nou de moanne yn in kloft
fan stjerre-elfen op 'e himeltrâns;
mar hjir is oars gjin ljacht,
as hwat mei twirren delwaeit út 'e loft
troch 't skadich grien en 't bochtsjend moaspaed lâns.
Ik kin net sjen hwat blos'met oan myn fiet,
en net hwat wijreek fan 'e twigen rûkt,
mar 'k ried yn 't geurjend tsjuster ider swiet
dat dizze moanne stéfêst tsjoenend lûkt
ta gers, struwel en wylde fruchtbeam út;
it wite hageblomt, de boskroas rustich-rea,
yn 't blêd biskûl 't fioeltsje faei en swak,
en mid-Maeije' âldste sprût,
it kommend mûskeskrûd fol dauwyn-mea,
en simmerjouns fan michjes 't gounzjend plak.
Yn skimer harkje ik, en 't wie mannich stoun
dat 'k heal op sêfte dea foreale wie;
yn fersen ha 'k him troaid en namkes jown,
dat hy myn amme by de sfearen die;
nou liket my it stjerren licht as ea,
to middennacht weiwurde sûnder smert,
noustû dyn siel leechsjongst mei folle stim,
dan songst noch troch, myn earen hearden 't net -
in grêf past goed by dyn swiid requiem.
| |
| |
Unstjerlik dier! net berne foar de dead!
foar 't hûng'rjend minskdom nea ta spot of niid;
de klang dy 'k hear fannacht waerd ek al heard
fan sot en keizer yn 'e oerâlde tiid:
faeks krekt itselde liet wol dat alear
it moed fan Ruth foun, doe't langjend nei hûs
yn 't frjemde nôt hja stie mei trienjend sjen;
tsjoen-finsters skoep mei útsjoch op it brûs
fan brânnings faei, yn mearkelân forlern.
Forlern! dat wurd is as in klok om mij
werom to lieden op myn noft'ren sté;
farwol! net sà goed gûchelet de fantasij
as hja de namme hat, gutige fé,
farwol! farwol! dyn kleijend liet swynt wei
oer 't nei-oan miedlân, oer de stille stream,
de heuvel op; nou is 't bistoppe yn 't djipst
hie 'k niis in fizioen? weitsjend in dream?
it liet waerd wei: - bist wekker sels? of sliepst?
| |
De Grykske urne
Dû nea net rôve breid fan frede en rêst!
dû bern fan sleauwe tiid en stiltme fied,
skiedskriuwer fan it wâld út hwa't men lêst
in blomryk teltsje swieter as ús liet:
hwat blêd-omfris'le sêge omwaret dij,
fan goaden? ljue? of beide? yn it ramt
fan Tempe of fan Arkaedje's dellings set?
hwat ljue, hwat goaden bin 't? hwat wearzich famt?
hwat mâlle jacht? hwat wrakseling om frij?
hwat floit en tromme? hwat oerdwealske pret?
Muzyk is swiet foar 't ear, mar lûdleas doch
gâns swieter: dârom, sêfte floit, spylje oan;
net foar 't gehoar, mar piipje, djûrder noch,
foar geast en moed dyn wizen sûnder toan:
goe-feint yn 't beammeskaed, dyn sang swijt nea,
en nea forliest dat beamt syn griene toai;
dû dryste frijer, nea, nea pattest har,
hoewol hiel ticht by 't doel - mar fiel gjin wea;
| |
| |
hja kin net kwine, al kaemstû net oan bar,
hwant jimmer silstû leavje, en is hja moai!
O lokkich, lokkich beamt, dat nea syn blêd
forliest, en nea fan 't foarjier skiede mei;
en lokkich, lokkich spylman, nimmer mêd,
en altyd wizen spyljend altyd nij;
en lokkich pear! o alderlokkichst pear,
altiten waerm en skoarskjend yn geniet,
altiten hymjend en sa grien foargoed;
gjin minskene hertstocht rikt ta sokken sfear,
dat 't herte wurdt jin swier en lol fortriet,
de holle gleon, de tonge droech as roet.
Hwa komme dêr to offerjen yn in kloft?
o frjemde preester, nei hwat alter grien
liedstû dat rier, dat âllet tsjin 'e loft,
mei 't glêdde lang alhiel yn krânsen dien?
hwat stedtsje oan in stream of oan 'e sé
of op in berch boud mei in eal kastiel
rint dêr nou hommels leech op dizze moarn?
en altyd, stedtsje, sille yn stille fré
dyn strjitten lizze, en keare sil gjin siel
mei tiding hoest sa stil bist en forstoarn.
O Altysk ding! moai byld! dêr't beet'le út tilt
it skaei fan moarmren mânlju en fammensbern,
de beammetûken en 't fortrape fjld;
fan dy giet, stille foarm, ús tins forlern
krekt as fan d' ivichheit: rustyk gefal!
as 't lichem ús tomôget fan 'e jeld,
bistietst mank oar leed as dat ús tiid hat,
't minskdom ta freon, oan hwa't dyn stal fortelt:
‘Skientme is wierheit, wierheit skientme - àl
dat men hjir wit - àl dat men witte moat’.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd