De Tsjerne. Jaargang 10

[p. 62]

Op it harspit:
Johanneysk forwar.

‘De dominé, de dokter, de notaris,
Die denken dat uw dichter niet goed gaar is.
Maar 't kan verkeren!’

Jan Greshoff.

In pear wike lyn hat dan it bistjûr fan De Fryske Bibleteek, dat it bihear hat oer it Rely Jorritsmafouns, foar it earst har oprop publisearre oan 'e Fryske skriuwers om gedichten en koarte forhalen yn to stjúren, dy't yn 'e bineaming komme kinne foar de litteratuerprizen dy't troch Jorritsma's testamint biskikber kommen binne. Der is in jury bineamd, bisteande út Dr. G. Dykstra, U. van Houten en J. Piebenga, dy't de hânskriften op har litteraire wearde hifkje moat en it Bibleteekbistjûr riede ril oer it (al of net) takennen fan de prizen. De útspraek fan dizze jury is ‘sûnder mooglikheit fan birop of oare aksje’, sa seit de oprop, en sil dus ek wol binend wêze nei de kant fan de bihearster. De oprop sèls kaem ryklik let, - de priisfraech slacht noch op 1954 en de termyn fan ynstjûren slút 15 April 1955 -, mar dêr sille ynterne oarsaken foar west hawwe, dy't tonei komme to forfallen.

De diskusje dy't der yn krante en tydskrift west hat foaral oer de kwesje fan it publikaesjerjocht, hat hjirmei dus in ein nommen. Ut skriuwersformidden is der by de F.B. tige op oanstien ynstjûrders frij to litten yn it plak, dêr't hja har eventueel bikroand wurk foar it earst kwyt wolle. Dat hat net holpen. Sels it bisprek dat der west hat turken F.B.-bistjûr en Litteraire Seksje Kunstnersboun hat de iene partij net safier krije kinnen de skriuwers hjiryn har frij hâlde to litten. Wol hat doe bliken dien, dat it bistjûr net safier gean woe en forbyn oan bikroand wurk de plicht fan publikaesje yn har eigen orgaen It Heitelân. In lytse mooglikheit ta publisearjen yn oare tydskriften is iepenlitten, dat it is nou ôfwachtsjen oft it bistjûr skielk dizze saek (‘yn greate styl’, sa't har foarsitter it neamde) oplosse sil, ja ofte né.

Undertusken die it bliken, dy geast fan greate styl is noch net oer àlle Bibleteekmannen feardich wurden. Hwa't de uteringen fan twa fan harren (Tsjerk Jehannes de Jong yn Frysk en Frij en Jehannes Rienstra yn it Desimbernûmer fan It Heitelân) goed lêst kin fan greatstilichheit al min swetse. Beide Jehannessen ûntrinne dêryn har genamt fan Patmos alteast gâns in ein. Ynpleats fan mei hâldende tsjinarguminten to kommen forslagge hja, de iene yn sûre spytgnyskerij en de oare yn jammerklachten en oantigings. Binammen ús stikje Maecenas op Frijersfuotten (sj. Tsjerne, Nov. '54) moat it ûntlije. De Jong, nei hwat grapjage to hawwen oer dichters dy't wol op oarmans bûse op reis wolle, fortinkt ús rjochtút as de bargesnút fan oergunstigens en mient ús tomûke bybidoelings sà ûntmaskerje to moatten: ‘Rely Jorritsma hie de redaksje fan De Tsjerne bitinke moatten en net de Fryske Bibleteek dêrmei bilêste’. It feit dêr't it om giet en dat diskutabel steld wie, de frijheit fan de skriuwer-ynstjûrder, wurdt nearne wjerlein. Ynpleats dielt De Jong ús-lju mei in knoffelich gebeart yn by de nearingsike winkelman-

[p. 63]

tsjes. En oer eigen toanbank forkeapet er dan noch oare koal, dy't ek frijhwat lit hat fan Skillaerder nachtfroasten. Net mei to praten dus.

Mei de oare Bibleteekman, Jehannes Rienstra, wiist it al oars, mar net better. As ôfgeand redakteur fan It Heitelân wit er yn syn ôfskiedswurd oan 'e lêzers yn it Desimbernûmer in poarsje spytbokkens to biflappen, dy't der net om lige, mar de kearn fan 'e saek wer net reitsje. De redakteur wol der op út, wy hiene der goed oan dien en wachtsje mei ús skriuwerij ‘oant (wy) goed op 'e hichte wiene fan de gong fan saken, sa't testamint en Bistjûr fan de F.B. dy easke, resp. útwurke’. M.o.w. ús bydrage ta de diskusje wie foartidich. Mar sûnt hwannear mei men net yn 't fatsoenlike diskussiëarje of riede oer in testamintaire biskikking, dêr't men sels libben by siet doe't dy yn 't publyk forlêzen waerd? Us Tsjernestikje is nammentlik skreaun nei de jiergearkomste fan de Bibleteek dêr't at bistjûr iepening fan saken die, en nèt dêrfoar. De bear wie sketten, dat oer it forkeapjen fan 'e hûd mocht praet wurde.

Slimmer wurdt it, as de hear Rienstra ornearret, dat û.o. ik my wol skamje mei foar hwat ik mei myn skriuwen Rely Jorritsma's oantinken oandien haw. Ik freegje: hwerfoar moat ik my skamje? Haw ik my yn it Nov.-nr. misledigjend oer syn persoan en neilittenskip útlitten? Of haw ik syn posthume died priizge? Hwa't lêze kin moat sizze: it lêste. Hwat ik opmurken haw oer de net to forwachtsjen stiging fan kwaliteit en kwantiteit, wie net om Jorritsma's biskikking bispotlik to meitsjen of to bagatellisearjen, mar om dy lju, dy't miene dat de Fryske litteratuer nou boppe-jan is, to wizen op 'e bitreklike wearde fan sokke jildprizen. Dy komme altyd yn it earste plak de skriuwers to'n goede (op himsels in bêst ding) en mar inkeldris it peil fan in litteratuer. It resultaet fan forskate priisfragen yn oar, mar ek yn Tsjerne-forbân, dêr't Jehannes Rienstra ek al op ombeart, hat my dat leard. By einsluten wurdt it peil ommers biskaet troch de oanwêzichheit fan talint. Dat docht fansels neat ôf oan myn wiiswêzen mei de Rely Jorritsma-prizen. Dat stiet trouwens ek dúdlik yn dat stikje fan mines.

Dat de eardere Heitelân-redakteur net skriuwe kin, is nou sa stadichoan elk wol dúdlik, en dat is neat net slim. Mar nou't it bliken docht dat er ek net lêze kin, wurdt it net de helte better. Dat lêste formoeden waerd ús de lêste wiken nochris bifêstige. Wy hiene Jehannes Rienstra yn in persoanlike brief forsocht yn it Jannewarisnûmer fan it Bibleteekorgaen syn pûster rjocht to setten. Hy hat dat net dien, swijt yn dat nûmer alteast yn alle talen. Sadwaende moast der op dit plak oarder op saken steld wurde. Us bliuwt nou noch mar ien fraech oer: kin de hear Rienstra, bihalven printe artikels, ek gjin skreaune brieven lêze?

D.A. TAMMINGA.