De Tsjerne. Jaargang 10

[p. 58]

Ypk fan der Fear:
Potinsje.

De lêste kroech, dy't yn in biruchte hoek fan de wrâldstêd noch iepen wie, stoep Jan yn. Wylst it folk nei sa lang mûglik plakken ôfsette, foel hy del. Bûtendoar heinden mitige bern fan ûngelikense jierren har dronken âlden op, biddelen de goederjowsken har lêste sinten ôf en brochten de oaren oerdwealsk thús.

Jan hie foar't er der yn gyng in skoft foar de giel forljochte finsters omhongen en aloan sinten en lytsjild to grabbel smiten om der nei to sjen, hoe't hja as miggen op dong krioelen, mar doe't hja him biskôgen as sljocht en oan syn bûsen bigounen to taesten, dielde er meppen en trewinkels út. De lêste reis smiet er har bûtenlânsk jild ta en stie krûm fan 't laitsjen om de dwaze sitewaesje, dêr't hy allinne weet fan hie.

De kellnerinne sei tsjín him, dat it sluterstiid wie, hwer't er slop mei - moai - op réagearre. Nei in herhelling herhelle hy ek wer: ‘Moai’.

- Jo moatte nou nei hûs ta gean, sei hja, wylst hja har earm fortroulik om syn skouders lei.

- It is sluterstiid, warre er har ôf.

- Moai, sei hja.

- Hoe let is it? frege hy.

Hja joech gjin antwurd, lake en foel by him del.

Doe sei hja: - Efkes dan noch, foar my komt it der net op oan. Fiif of fiif en in heat ûre sliepe is gûl om goarre. Miskien is it joun trouwens by my wol sluterstiid.

- Hastû dêr ek wol mei to meitsjen, in kellnerinne?

- Soms.

- En hwa slút de doar dan foar dy?

- Us Mem.

- En hwerom ha jim spul?

- om samar.

- Hielendal om samar?

- Né, om jild.

- Kinstû better fortsjinje.

- Ik moat myn sliep ha, lake hja.

Hy siet foaroer mei de hannen slop tusken de knibbels, seach nei syn fingers en nei de houten flier, dy't krekt skjinmakke wie.

[p. 59]

- Hast de flier fage? Hwer dochst dat mei, it rûkt nei poetspommade, lekkere rook fan thús.

- By ús ek.

- En hwat tinkt jim Mem dan, datst dochst?

- Hja mient, dat ik hjir bliuwe kin.

- Hwat dochst oars?

- Omswalkje fansels.

- Hast thús gjin bêd?

- Us Mem en ik sliepe by elkoar.

- Lit ús sizze, dat it joun sluterstiid foar ús beiden is, dat is smûker.

- Wy meije hjir net bliuwe, it is hjir in fatsoenlike gelegenheit.

- Dat hie ik ek tocht, ja.

- Mar it mei net.

- Hwa forbiedt it?

- Us bazinne.

- Dy kin ik wol oan.

Hja bleauwen ostentatyf sitten en de bazinne bleau ostentatyf wei. It waeide dat it rikke en earne klonk in fluit, dat it skril troch syn harsens striek.

- It lêste oardiel, sei er.

- It lêste? Hwat in lok soe dat wêze.

- Ik wit net. Ik bin der by opbrocht, sjoch.

Mar hja hie it oars bidoeld.

- Ik bin net hyt op manlju, sei hja.

- Net op Joaden, tink.

Joaden binne ûngelyk.

- Praetst út underfining of praetst oaren nei?

Hy gyng noch krûmer sitten om yn himsels wei to sinken. Dêr seach er sa ûngelokkich by, dat hja him hommels tûk bigoun to observearjen.

- Miskien kin ik dy helpe? frege hja.

- Hja is gjin konfeksjefrou, antwurde er.

- Ik ek net, sei hja misledige.

- In oar syn mjitte past my net.

- Wy hâlde it wol fol, jonge.

- Diene wy dat mar net, dan wie alles helte ienfâldiger.

- Hwat hastû in tearen yn de holle en hwat wurdstû griis, sa âld bist noch net.

- Dat sjocht hja net. En oars foroaret hja dêr net fan. Hy suchte.

- As soe it hert der út moatte, sei hja.

[p. 60]

Mar har lûd paste nou oan by de wyn en de fluit. Langdurich bigoun hja to praten, mar fan alles, hwat hja sei, forstie er net in wurd, it wie de wyn en de fluit, de fluit en de wyn en in duplekswenning mei twa minsken der yn. De duplekswenning soe it it langst úthâlde.

- Altyd hat de Joad it woun, altyd lûkt er oan de langste ein. Hwerom is er nea net útroege wurden? mimere er bitter.

- Stil mar, treaste hja.

- Dû bist net hyt op manlju.

- Dat komt net fan dy.

- Fan hwa dan?

Hja swijdde.

- Fan jim Mem tink.

- Lit ús Mem der bûten, ús Mem is goed, dy siel.

Hja sloech nou beide earms knoffelich om him hinne en loek him tsjin har oan, mar har bisykjen doogde net. Har antlit aeike sines. Hja roek nei iten, nei sipels, mar dat wearzge him sa net as oars, om't er honger hie. De bern fan joun hiene ek honger hawn. De honger bleau wol by in minske sa lang 't er libbe.

Hja bisocht him better to leavjen en wol waerme er him oan har tjirmjend fjûr, mar syn hert bleau negatyf.

- Ik sil leaf foar dy wêze, lústere hja in pear kear, - ik wit ek wol, dat it libben rottich is. Sit alles dy dwers? Kinst der net mear tsjin oan? Dû rûkst sa lekker nei ferve en nei oalje.

- En nei Adam, sei er en skoude har fuort.

- Ik mien it wier goed mei dy, in bytsje waermte sil dy al helpe en forlichtsje. Du soest op bêd moatte mei fiif wollen tekkens oer, dat helpt likefolle as drank. Ast it werris sa to krijen hast, forfal dan ek net oan forkearde froulju, mar folgje myn rie op. En fannacht, kom hwat tichter by my, dan waermje ik dy op en hast de earste dagen nearne mear lêst fan.

Mar hy forweegde net.

- Ek noch eigenwiis. Nou, sels witte, sels baes.

Nei forrin fan tiid wie hja wer nei him tagien en sieten hja stiif tsjin elkoar oan en Jan moast tajaen, hwat waermer er waerd, hwat minder pine er lijde, mar oer gyng it net. Ek bidarren de wyn en de fluit net genôch, wylst der wer bernestimmen by it finster kamen.

Syn hanen hold er stiif tsjin 'e lea en hy dûkte mar.

[p. 61]

- Dû bist in fûgel, sei hja, - in mosk, in protter, né, in lamke, in mûs.

Hja roste syn rêch en it kaem him foar, oft er bern by syn Mem wie, de frou wie sinne en fjûr wurden, lea sûnder wil of bigearte, donor pour soi, de njûre dream, it skrille fisioen, dat er hieltyd hawn hie, loek njonkenlytsen út syn wêzen wei, sa't in kolyk triljend bikomt. Egael, evenredich waerd er nou, assimilearre raende er út elke potinsje wei. Dizze nuvere rêst, dy't er mar willeas oer him komme liet, wie it omkearde fan hwat er bigeard hie, de tsjinpoal fan leafde, mar it die itselde fortuten. Sarkastysk konstatearre er it, ja, goed, dat er it wist. Doe't er út 'e dôvens wekker waerd, wie er wizer wurden.

- Ik kom grif wol werris by dy, sei er en troppe har ryklik jild ta.

- Fan in bern nimt men gjin jild oan, sei hja.

- Moatst it dyn Mem net fortsjinje litte, forwiet er har.

Doe bigoun hja lykwols to flokken en hy seach har forheard oan. It fielde as flechte er. Fuortdaliks waerd syn hert sa great en sa rûm, dat er har der wol yn bidobje woe. Hy draeide him om om har wer op to sykjen, mar koe noch de kroech, noch de strjitte weromfine. De hiele moarn roun er yn it doalhôf oant de kontouren fan it stasion him op oare tinzen brochten.

(Fragment út in skielk forskinende roman.)