De Tsjerne. Jaargang 10

[p. 12]

G. Mulder:
Swiere loften mei heal tachtich.

Hwa sil sizze hoe men op syn allerûnforwachtst yn 't Sikehûs tolânne komme kin - en nou net as bern of as in âlde fan dagen... mar as man yn de krêftigste tiid fan jins libben. En dan net troch in ûngelok dat mei fette koppen yn 'e krante komt, net fan in abses trochbrutsen efter de ribben of yn 't weake fan 't liif... mar mei in stikken skonk, troch it oer de kop sjen fan in lyts hynderke.

Hy hie earne yn de efterhoeke fan Gelderlân op in fiks doarp sprutsen foar in bikend doel, dat him stadichoan de kiel úuthong. Och, it doel wie wol goed - net folle doelen binne net goed - mar de oanpak fan de hearen yn it Haedbistjûr doogde net. En dy oanpak hie hy dan mar wer ris tsjin better witten yn fordigene. De stikmannich minsken hienen it wol nommen en dêrop in ferske songen. En hy koe in bêd foar de nacht krije. Mar in fortsjintwurdiger fan in greate organisaesje biheart it drok to hawwen en soks giet jin yn de lea sitten. As hy de trein noch helje koe, dan soe der in hiel ein hinne noch thús komme en miskien wol hielendal. Mei in hynder-en-weintsje brochten hja him nei 't stasjon. En it wie nuver, mar hy moast mar nei it biwegen fan dat hynderke sjen. It draefde sa optskik yn it stokramt en haffele mei nocht op it bit om hwer't de laeije oan fêst siet. Dat hynderke...

Hy snipte noch krekt de trein op it lytse stasjon, dat amper forljochte wie mei in inkelde lantearne. De trein wie likernoch leech - yn dy tiid koe men it faek treffe, dat men allinne yn in coupé kaem to sitten. Dat kaem goed út, hwant hy woe allinne wêze. Dat wie ek better foar syn doel. Né, net dat fan de organisaesje... mar hy woe it avontuer him bispringe litte, it avontuer dêr't de knappe keardel fan fjirtich by boijen nei longeret omt it eigen miel net mear dy reamme opsmyt om fan de bûter to pochen. Soks wie him sels net klear - hy wist net hwat him dreau. Ja, hy wist it wol! Syn bistean wie him to lef. Trein hjirhinne - trein dêrhinne en oeral minsken dy't him bigroetsje as de mynhear fan de organisaesje. En as in mynhear dy't it wit, klaeid prate yn in hwat deftige en organisatoaryske tael en styl en wurdkar... hwant net hysels kaem by de minsken, mar de organisaesje kaem harren opsykjen en oantreastigjen.

[p. 13]

Him sels wêze koed er dan thús... mar hwannear wied er thús? En hwannear wied er himsels as hy thús wie? Thús moast er as in heale gek syn korrespondinsje ôfhannelje, himsels forskjinje en sliep ynhelje... en mei dy plichten rekke 'r hwat langer hwat mear slaende deilis. In lyts boadskipke foar de frou of kerweikes hwer't in man oan to pas komt, kamen allinne mar mear yn de bineaming en nea oan bar. Syn lytse bern forfrjemden fan him en hy moast faek syn frou op 'e nij winne. Fan iepen earmen en by heit op 'e knibbel... dat wie eat fan foarhinne. Hy wie nou in man fan 't hiele lân, in man fan in oar, de organisaesje sèls - en thús waerd suver in plak om der sa gau as 't koe wei to flechtsjen. Hy wie himsels net thús en syn frou wie net mear sa as foarhinne, dy wie mear fan de bern en fan de húshâlding as fan him. Hy, hy wist soms sels net mear oft er wol oan syn húshâldíng hong... sa as men dochs mei rjocht fan sa'n man forwachtsje mocht. En de frou koe him dat soms skerp forwite - hja sei, hy koe wol mei syn organisaesje troud wêze ynpleats fan mei har.

Hy wist it net mear. Syn haedbistjûr koe opfleane en syn frou moast al foroarje! En nea wer soe hy earne sliepe op in plak dat in oar him taskikte...

Sa kaem hy goed tolve ûre yn Nimwegen oan en koe doe net fierder. Doe moast er in sliepplak sykje. Hy soe mar ynfalle dêr't it him hwat like. De greate hotels sloech er mei opsetsin oer. Hy socht hwat oars. Hwat, dat wist er net... hy koe op dat stuit gjin deftige kellner mear sjen, makke 'r him sels wiis. En hy hie toarst. In smel mar in gesellich lykjend ding yn in sydstrjitte soe him miskien jaen hwat er net ûnder wurden bringe koe. Allegearre kreas klaeide minsken, manlju en froulju, in fleurige boel sûnder de banaliteit dy't er hate. Ja, der wie noch krekt in bêd oer, hy koe der sliepe. Foar 't er op bêd gie, dronk er wyn yn 'e iere moarn. Syn sliep wie fêst.

Al ier wekker dyselde moarns, brocht men him yn in seal mei dimmene ljochtsjes en lytse taffeltsjes, tarist mei itensark. En dêromhinne hwat stimmige mar fleurige minsken: manlju mei de moarn hwat yn de kiel en froulju mei de dauwe noch yn 'e eagen. Hy koe ite hwat er mar woe: skalen mei bôlle en in rykdom fan soarten fleis en allerhanne oanklaeijing foar de brogge. It wie tofolle foar moarnsier - mar men moast wol ite mei sa'n wielde fan spizen. En it gong der sa deagewoan om ou en ta: deftich,

[p. 14]

stimmich... mar ek gewoan en gemakkelik. 'n Stik of hwat gewoan, mar knap klaeide mannen bitsjinnen de minsken, as men soks noch bitsjinjen neame koe... hwant elk gyng as goekunde mei in oar om. Hy hie wol ris eat fan de Nijljochters fan Zwijnsdrecht lêzen, nou sokssahwat like it... al wie it dan hjirre net it dielen fan de earmoede, mar dy fan it rike libben. Hwat soe him dit hjirre wol kostje meije? Doe kaem der ek in man by him. Dy lei iin pear pûdsjes by him del en sei, hy soe 't ien en oar meinimme foar in flaubyt ûnderweis.

It duorre lykwols mar koart, dat hy him yn dy wielde dompele... hwant hy koe dêr net sitten bliuwe; hy soe nou op hûs oan reizgje kinne... hy soe ek fierder op paed moatte foar syn organisaesje... èn hy soe allinne wêze wolle om himsels werom to finen en de rykdom fan syn húshâlding to biliden... hy soe, hy soe earne op 'e heide de oare fine wolle, it avontuer yn 'e bosk moetsje doarre, him driuwe litte op ien fan de marren yn 't Noarden; hy soe útflokt wurde wolle fan syn heit, mar dy wie dea; skrieme wolle oan memme skerte, mar hja wie wei. De segen fan noch ién kear kom-oer boartsje by skoalle soe hy gripe wolle; de sfear fan de earste joun by in faem yn in lyts keammerke mei allinne in ljochtsjend thépitsje; de freugde fan in grouwe iel oan de angel, of in nacht praten mei in kammeraet nei 't fragelearen. Wei wurde yn in greate stêd, dêr't net in minske jin ken, soe 't bêste wêze; opsmelte yn de massa om jin sels werom to finen - yndied wie dat to forkiezen, hwant op 'e mar soe hy allinne it wetter fine mei fûgels of fisken, op 'e heide of yn de bosk de natûr yn hiel syn gloarje en thús... in tsjuster skaed fan hwat eartiids gelok hiet.

Hy frege om de rekken en bitelle in daelder - en doe tocht er: Hjirre kom ik nea werom, dit doocht net! 'n Daelder foar in nacht yn it paradys - hy liet de pûden mei rémakke iten op it taffeltsje stean en makke dat er op strjitte kaem, eart hy mei 't hiele soadtsje oppakt waerd foar bûtenlânske aktiviteit, smokkelderij of sa... hy wist nearne hwerfoar, mar it doogde net yn dat ding.

Mar hwer doogde it eins wól? Yn him sels doogde it yn gjin gefal, yn syn organisaesje allike min. En thús...

Om de smaek fan dat iten, dat him nou tsjin stie, út to bannen, dronk hy yn it stasjon in kom kofje. Dy smakke him ek al net. Yn Den Bosch, wachtkeamer tredde klasse,

[p. 15]

dêr skonken hja kofje nei syn sin. Doe spoarde hy nei Oeteldonk. Dêr wie er soldaet west - en doe moast hy de âlde Sint Jacobskazerne jitris sjen, dêr holp neat oan. Ienkear hie er dêr wachtkommandant west - dy jouns stie de tillefoan read fan froulju dy't opskillen. Nei dat kuijerke smakke de kofje. Spoarboekje en spoarklok fornijden him, dat er noch krekt de trein oer Roasendael - Dordt - Rotterdam helje koe om foar ienen yn de restauraesje fan stasjon Schiedam in breamieltiid to krijen - dy wie dêr pûrbêst... it wie in âlde Grinzer dy hierder, en hy hie sok forhipte lekker roggebrea. Hy telde de hynders ûnderweis en hy kaem op acht-en-njuggentich. En hy iet it roggebrea fan de skael ôf, it oare liet er stean. Doe't hy klear wie en bitelle hie, stie der krekt in trein werom nei Rotterdam. Alve hynders telde 'r oan Rotterdam ta... en dat foun hy folle foar sa'n lyts eintsje. Doe woe der mear hynders telle, hy hie de smaek derfan beet. En sa stapte hy oer yn in trein nei Enschedé - hy snipte 'r mar justjes. Oan Enschedé ta telde 'r twahûnderd-sawn-en-sechstich hynders. En yn dy stêd soe nou net ien him kenne, hwant textyl wie syn sterkste net.

En hwat soe er doe? Neat, hwant stel dat it avontuer him to grazen naem... dan soe hy noch kokhalzje fan de wielde fan iten yn it Nimwegense hotel. Mar dat wist er net - hy wist neat mear... lit stean dat hy wist hwat er woe.

Sa kuijere hy it stasjon út... it waerd al hwat skimerich... ien, twa strjitten, doe batste 'r suver tsjin in goekunde oan, dy't earst bearde fan better út 'e doppen sjen en dy't doe frege, oft hy gau klear wêze koe... hja koenen dan moai togearre op 'e trein nei hûs.

Hy wie to lulk om né to sizzen en roun allinne fierder. Mocht hy nou nea ris allinne wêze?!

It greate avontuer naem him nearne geweken - hy waerd fan it ombongeljen allinne mar wurch en rekke ynein.

't Wie nei bihearren ljocht yn de trein op hûs oan, mar bûten wie 't roettsjuster... mei de eagen ticht telde 'r de happes, hy seach dy klear as by heldere dei. Tûzenen moaije wite hapkes...

Thús yn 'e skraechwurk forljochte gong stroffele 'r oer in houten hynderke fan de bern.