De Tsjerne. Jaargang 6

[p. 22]

Hindrik Reitsma:
De ein fan it bigjin.

Doe, in wike letter, is it bard: neidat de mem it bern sjoen hie rekke hja wei, en it libben hie allinnich noch it bern.

Stom hie Jelmer der by stien, ûnforweechlik. De lêste eachopslach fan syn frou hie foar him west, mar dat wie it alderlêste dat hja him yn dit libben jit jaen koe. It alderlêste, it alderlêste, bounze it yn syn holle...., it alderlêste.

Doe hie hja opdroegen stien en der kamen minsken mei wurden fan treast en meilibjen, mar hy andere net en bleau stom stoarjend nei it wite lyk, it meagere gesicht en de hannen gear.

De jouns waerd de roazekrâns bidden en hy stie altyd yn in herne sûnderdat syn lippen biweegden; allinnich syn eagen seagen nei ien plak, en se diene him sear. De minsken seine tsjin elkoar dat it in gefoelige slach foar him wie en dat it harren bigreate om de jonge frou.

En trije dagen letter - it wie op in moandei; bûten waeide it en reinbuoijen makken alles skier en wiet - doe kamen de dragers en hellen de kiste. In lange rigele minsken roun der efteroan: manlju mei hege huodden en froulju mei walen. It wetter strymde elkenien yn 't gesicht en de beammen kreunden. It wie in hys dat kear nei tsjerke, en romantyk kaem der net oan to pas. Der wachten yn 'e buorren gjin bern op 'e staesje en rounen der net healdoarend efteroan; en yn tsjerke kamen lang sa folle minsken net om it lyk to sjen. De famylje bleau efkes by de iepen kiste stean en hjir en dêr waerd in wurdmennich lústere.

Jelmer sels wie rjochtút nei foaren roun; hy fielde it, der briek hwat yn him, der gyng in bân midstwa. Deljaen? jin hjirby deljaen?

Hy folge de misse net, hy hearde it sjong'en net, alles om him hinne barde as yn in dize. Hy hearde der by, wie it net.

Soms stoarren syn eagen sa stiif nei de kiste mei it swarte lekken, it wite krús. Kjersen barnden, seis stiks.

Tusken de gesangen wie it eangstich stil yn dizze greate romte. De motor fan it oargel gounze, der waerd hoaste, en in skoech sloech tsjin 'e groun.

En dan ynienen koe de stimme fan 'e pryster klinke, by it pater noster, kâld, galmjend, hurd. En sûnder bigelieding

[p. 23]

andere it koar, ûnwis, ûngelyk. Alles wie treasteleas, wêzenleas.

Unútsteanber foar Jelmer. Hy koe it net úthâlde, woe skreauwe, flokke.

Koed er mar gûle.

Mar hy die it net. Hy wachte ûnrêstich op 'e ein, ûnrêstich gyng er mei op 't tsjerkhôf.

It slaen fan it krús op 'e kiste, it smiten fan 'e modder, it bounze yn syn earen as wyld wetter by stoarm. En altyd reinde it noch, dizich.

De minsken stiene klomsk, roungear. Froulju loeken oan 'e walen, de manlju wreauwen yn 'e hannen.

De deadsklok let, let syn selde lûd, yn elke sekonde, itselde lûd, dy iene slach; o, dat narjende lieden, lieden fan dy iene klok. To'n ein, to'n ein, to'n ein, altyd herhelle, to'n ein. As de drip stadich op 'e holle fallend, deselde mjitte hâldend, falle, en wer falle; as snoarkjend seagjen, dat nea wer ophâldt, jin idioat makket en ûnrêstich. To'n ein, altyd wer to'n ein, to'n ein.

Hy siket om de hân fan syn broer.

‘Auke, ik hâld it net út. Ik wurd gek.’

De wurden binne swak, hy fielt him net g'oed. En dy klok let noch, let troch, liede, liede, to'n ein, to'n ein.

* _* *

't Is dien. De lêste slach, sêft en hurd. It tsjerkhôf is leech.

Jelmer wol net mei nei boppen, om in brogg'e.

‘Ik bin net goed’, seit er, ‘ik gean nei hûs.’

Wurch komt er thús, mislik, wiet.

Hy komt yn 'e foarkeamer; der is gjinien. De faem grif yn 'e koken.

Dêr stiet de widze. It fine kleed der oer. In lyts famke sjocht him oan, wiidiepen eagen, knûstkes nêst de skouders.

De eagen fan Wytske, tinkt er. Wytske.. lytse Wytske..

It jowt him rêst. Hy sykhellet, djip.

Nimt it lytse hantsje yn syn greate hân. Laket it lytse ding?

Syn libben is net alhiel stikken, né, net alhiel.

‘Is it al dien, boer?’

‘Ik haw net boppe west, Dynke, 'k wie net goed.’

‘Wol de boer hwat kofje?’

‘Né, lit mar. 'k Sil my forklaeije.’

[p. 24]

Hy sjocht it krúsbyld hingjen en stiet yn bistân om it fuort to dwaen. It hie dochs gjin bitsjutting mear foar him. Wytske soe it net lije wolle. Dan lit er it hingje, om har. Sy is yn 'e dream stoarn. O ja, in dream, it is in dream, alles, God en Syn Soan. Hy hie efkes meidreamd, mei Wytske. Mar de wierheit is oars, is hurd. Soarch? goedens? 't Libben spriek it tsjin. It libben is as it hingjen oan it krús, lijen. Leafde? En dan it hurde libben talitte?

Né, in dream.

‘Myn ryk is op 'e ierde net.’

Wy al, de skepsels.

‘Nim dyn krús op....’

Goed, in krús, mar gjin fornieling dat men it krús net mear drage kin.

(Brokstik út ‘Lok’.)