De Tsjerne. Jaargang 4

[p. 238]

Sj. van der Schaaf:
Gjin min folk.

De stuolledouns wie ôfroun. Yn de simmerjoun klonken noch de lûden fan neipratende en laitsjende froulju. Fierderop stie in draeimounle mei in falsk oargel en in lûde skille en net folle nearring mear. De bern moasten nei hûs ta. It feest roun op 'en ein.

‘Gjin min folk hjirre’, sei fjildwachter Lolkema. It wie nammers allinne oan syn broek to sjen dat hy in fjildwachter wie. Sûnder pet en yn 't boesgroentsje stie hy by syn blauwe fioeltsjes en reade anjers foar hûs. ‘Wier, gjin min folk hjirre’. Hy praette tsjin syn heit, in âld en roung'ear mantsje. Dat hie al jierren sa gien dat de âldelju oerkamen mei it feest. De froulju wiene al yn 'e hûs, deabinaud foar rimmetyk, dêr't men krekt op moaije simmerjounen loar op jins iepenst wêze moat. It âld minske hie ek al klager: ‘De Bilt warskôget foar jirpelsykte; hwêrom warskôget it net foar rimmetyk?’ Doe wie hja oer de drompel stroffele.

Lolkema junior en Lolkema senior wiene de rimmetyk treast. ‘Gjin min folk hjirre, wier net’, sei Lolkema junior foar de tredde kear. ‘En sierlik, sierlik waer. Ik leau heit, wy rinne de dyk noch in eintsje út.’ Dat gyng oan, en de fjildwachter fortelde syn heit dat it feest foarút gyng. Dit jier hiene der foar it earst ek keaplju west. Trije man yn in auto fol tekkens en in fint mei polshaloazjes. Dêr blykte dochs wol út dat der langer hwat rop útgyng fan it feest.

Nêst de dyk stie de rogge mansheech; en dêrefter like de himel to barnen; read, fjûrread. De stâllen forweegden sêft yn de jounwyn. ‘Ja, 't wurdt gâns in feest’, ornearre Lolkema senior. En hy knikte wiis en wis, sa as âlde mantsjes dat kinne. ‘Gâns in feest. Mar 't is wer oer.’ Dêr hied er gelyk oan. It fûle skiljen fan de draeimounle wie ophâlden. Mar 't feest gyng foarút.

Roggeblommen en papavers stiene tusken it nôt. En de himel wie read efter de rogge en ljochtblau der boppe. Simmer, simmer! ‘Nea gjin lêst; gjin min folk hjirre’, praette de fjildwachter, om dochs mar hwat to sizzen. Doe bile earne in houn, lad en fûleinich. It lûd briek ynienen ôf, De stiltme weage nou wer oer de fjilden. Mansheech

[p. 239]

wie de rogge. Dêr oerhinne koene de manlju noch krekt de naeld fan in boereskuorre sjen.

Dit to'n earsten oer Lolkema junior en Lolkema senior. Hja kuijeren op 'e hurde dyk. Troch de rogge hinne lykwols wie ek in paed. Dêr rounen Age en Jeltsje. Age fan master Krikke en Jeltsje fan boer De Jong fan de greate pleats: tige grien en tige foreale. Hja stiene nammers mear as hja rounen. Hja seagen ek de reade loft en de roggeblommen en de papavers; mar hja seagen dizze sier en dizze skientme mei oare eagen as Lolkema junior en Lolkema senior. De rogge, de himel, de blommen, de wyn dy't oer de fjilden striek, de stiltme, it waerd alles ta langstme en ta leafde foar Age en Jeltsje. ‘Us heit fynt it net goed’, lústere Jeltsje. ‘Mar 't kin my neat skele hwat hy seit.’ Doe biwûnderen hja foar de safolleste kear it nije polshaloazje dat Jeltsje dy deis fan de keapman op it feest foar Age kocht hie. Tritich goune, frijhwat jild; mar dochs goedkeaper as yn 'e stêd. Jeltsje wie tige foreale; mar hja koe goed rekkenje.

‘Myn âldelju fine dat wy noch hwat jong binne’, sei Age; en hy soe noch mear sein hawwe; mar doe bile de houn fan de pleats, lulk en fûleinich. It wie samar wer oer; hja waerden lykwols efkes kel. ‘Sa haw ik him noch nea byljen heard’, sei Jeltsje. ‘Né? Nuver!’ Age hie alhielendal gjin bilang by de houn. Hy hie allinne mar bilang by Jeltsje. ‘Jeltsje’, sei hy, ‘mei Krysttiid jowe wy mekoarren ringen. Ek al fynt jim heit it net goed en fine myn âldelju ús to jong. Jeltsje, as 't moat sette wy it yn 'e kant tsjin de hiele wrâld.’

Dat wiene greate wurden fan Age fan master Krikke, achttjin jier en noch twa klassen M.T.S. foar de boech. In skoftsje letter wiene hja by de hikke. Dêr laei Pollo, de mânske hiemhoun, dea. Der siet hwat bloed oan syn kop. Doe hie Age ynienen gjin praetsjes mear.

Efkes stiene Age en Jeltsje dêrre as sâltpylders. Neat forweegde him by de pleats. Yn de fierte floite immen in frjemd, skel wyske. Jeltsje kaem it earst wer ta harsels. Hja pakte Age by 't skouder en by de earm. ‘Age, dû moatst mei! Ik doar net allinne yn 'e hûs to gean.’ It hert kloppe Age heech yn 'e kiel. Mar hy hâldde him goed. ‘Ik, ik sil wolris sjen, leave.’ Syn lûd trille. It swit briek him út.

En dêr, ynienen, skeaten twa keardels it foarhûs út de

[p. 240]

reed del nei de dyk. Yn in sucht wiene hja tusken de rogge fordwoun. Jinsen klonk wer itselde skelle floitsjen. Age rôlle de fûsten op. ‘Fordeald, dieven! Dêr ha je 't al.’ Hy hie wer hwat moed krige mei't er harren fuortrinnen sjoen hie. Hja doarsten nou ek yn 'e hûs. Yn de opkeamer founen hja Jeltsje har âlden fêstboun oan stuollen en mei proppen yn 'e mûle. Age makke harren los. Jeltsje gûlde. Doe't De Jong de hannen frij hie en wer prate koe, sloech er mei de fûst op 'e tafel. ‘It bretaelste stik dat ik ea meimakke haw! Al it jild ûnder jins eagen weistellen, sjedêr! En gjin pelysje to sjen fansels!’

Ja, de pelysje, hwat sil men dêrfan sizze. It giet mei fjildwachters as mei it wyld yn de sletten tiid: as it folk ûngefaerlik is, reitsje de skerpste puntsjes der ôf. Stadich wiene Lolkema junior en Lolkema senior fierder pesjantele; sahwat jeuzeljend oer de moaije simmer. ‘It jild wurdt nei de boeren takroade’, ornearre Lolkema senior. Doe wie it in skoftsje stil. By de hoeke fan 'e dyk sei Lolkema junior: ‘Myn beantsjes steane ek bêst’. En efter de hoeke, by de reed nei De Jong syn pleats, dêr stie in auto.

In auto! Dy seach men hjir oars net safolle by joun De fjildwachter wiisde der mei de finger nei. ‘Sjoch, dat is dy tekkenauto. Faeks docht dat folk noch saken mei De Jong. Dy hat op 't heden dochs jild genôch.’

Der stiek in fint syn holle troch it foarrút. Hy floite in alderaeklikst frjemd, skel wyske. Lolkema junior en Lolkema senior diene gjin stap hurder. Hja wiene evenredige minsken. Deun by de auto bleauwen hja stean. Hja hearden dat de man foaryn de motor oansloech. Doe seach de fjildwachter dat gijn nûmerboerd oan 'e auto siet. Dat wie dochs net yn 'e heak. Hy roun in pear stappen op 'e wein ta en wiisde op de efterkant. ‘Jou nûmerboerd is fuort. Sa meije jo net ride.’

De man loek oan 'e skouders. ‘Verloren. Kan je niks an doen.’ Doe floite hy op 'e nij. In nuvere ûnforskillige keardel like it. Fjildwachter Lolkema koe dit samar net sitte litte. ‘Hâld op mei floitsjen’, sei hy. ‘Meitsje in nûmerboerd fan karton of sa. Oars komme jo ek noch op 'e bon.’

Wylst hy dêr by de auto stie, hearde hy hwat risseljen efter him en it wie ek krekt as grommele syn heit hwat. Mar hy hie net iens de tiid om efterom to sjen. Der kaem

[p. 241]

hwat hurds op syn holle del. Fjildwachter Lolkema seach ynienen greate stjerren foar syn eagen; en doe wie 't as waerden der mânske stiennen yn fjurrich wetter smiten. Triljende weagen forspraetten har om ljochtsjende middelpunten. En doe't dat oer wie seach Lolkema kleurde blommen dounsjen: anjers en fioeltsjes en roggeblommen en papavers. Nei dizze fase die er de eagen wer iepen en foun er himsels werom yn de berm.

Hy wist net hoe't er it hie, de fjildwachter. Hwat wie der einliken oan 'e hân? Syn heit stie der mar to triljen en maneuvels to meitsjen en to stammmerjen. En sjoch, dêr kaem ek boer De Jong de reed del. By de Lolkema's smiet er de fyts yn de wâl. En flokke, en skelle! Hwat wie der dochs ek wer? De fjildwachter skodholle. ‘Gjin min folk hjirre.’

Hy soe noch mear sizze. Mar doe't er him oer de foarholle striek en seach, dat bloed oan syn hân siet, bistoaren de wurden him op 'e lippen. Syn geast waerd wer hwat helderder. En yn de stiltme dy foel, hearde hy noch krekt yn de fierte it lûd fan de fordwinende auto.