De Tsjerne. Jaargang 4

[p. 140]

G. Mulder:
S.W.

S.W. Olivier komt in portret ta.

Men neamt him noait in kear oars as S.W.

Eigenlik soe men him krektlike goed P.S. neame kinne. Om syn greate snor. Mar dat soe fier mis west ha, hwant by wie der it earst - doe pas Gerbrandy.

En P.S. is net fan fabryksarbeider fabrikant wurden lyk as S.W. Yndustriëel neamt S.W. him sels.

Yn syn dwaen is by in rûge arbeider - yn syn tael sit soms eat fan it op side krûpen, it hymjen en longerjen nei de gunst, fan de greatheit.

Mei twa soannen jowt by stjûr oan 'e saken. In boekhâlder, in fortrouden, soarget foar de sifers en in deftich cachet fan de útgeande stikken.

Moarnsier giet S.W. nei syn kantoar. Tsjin âlven makket er in kuijerke, Tsjin toalven nimt er in fiks wipperke, bihimmelet dan in skoan miel, smookt de dei to'n ein en siket jouns yntiids it iensume sliepsté op. Syn frou is forstoarn.

S.W. komt in portret ta.

Foarste stúdzje.

It kuijerke foldocht him skoan.

Hwa komt dêr oan? As dat de grytman net is....

Fan fierren nimt er de hoed al ôf en ropt:

- Moarn boargemaster!

J.... j.... jà, de grytman nimt ek de hoed fan 'e holle.

- Moarn S.W.! Ek op 'e kuijer?

Wûnder goed docht it de âldman, dat sels de boargemaster him S.W. neamt - by swit der suver fan en djippet in readbûnte busdoek op út 'e broeksbûse.

- Ik swit der al fan, boargemaster!

- Tsjonge noch 'n ta, S.W., ....nou om jo de wierheit to sizzen, lêst fan 'e kjeld ha ik ek net! Mar, S.W., hoe giet it mei de saken?

- Drok, boargemaster, tige drok. Hwat der bisteld wurdt, kinne wy op gjin stikken nei oanmeitsje - 't is net by to hâlden...

- En de oaren kleije oer slopte - hoe kin dat nou S.W.?....

[p. 141]

- Slopte? Soa al.... Ja, och, hwat moat men sels sizze, boargemaster: S.W. hat nou ienkear de presintaesje fan de nommenaesje....

- Hwat seit?

- De presintaesje fan de nommenaesje - ik bidoel, de namme, de nàmme!

Twade stúdzje.

'n Seal stiif fol mei minsken.

In sprekker út Hollân wei swypket de arbeiders op om to staken. Hja hearre solidair to wêzen mei harren maten om utens. Litte de greate hearen it sels mar ris bisykje.

Hielendal foaroan, op 'e earste rige stuollen, sit S.W. Efter syn iene wang kwabbet in grou prúmke. Hy linet mei de hannen g'ear op syn rjochtopsteande stôk mei sulveren hânfet.

De sprekker hat it sein.

De arbeiders applaudissearje mei hannen en fuotten. As dat dien rekket, freget de foarsitter.... oft der ek ien is dy't yn debat komme wol.

Lynjend op syn stôk hiset S.W. himsels oerein en ropt:

- Jawol, ik, foarsitter!

- Dan hawwe Jo nou it wurd, S.W.!

Fret der in mûske? Kloppet der in deabidderke? Is in tsjerkhôf stilder as dizze grôtfolle seal?

S.W. makket him sels greater. Sjocht ris om him hinne. Dan - by floitet in brune striel tabakssop tsjin it podium oan en ropt:

De S.D.A.P. - dêr skyt ik op!

Heech en rjocht rint er troch de seal nei de útgong.

- S.W.! ropt in arbeider. En dan is der like folle wurk mei hannen en fuotten as doet de sprekker in goed ûre sines sein hie....

Tredde stúdzje.

Oanfallen fan in soarte fan delirium pleagje S.W. De skoften tusken twa oanfallen wurde koarter. It is wer safier.

Op it kantoar skuort er stikken hwat him oan papieren yn 'e hannen fait.

Hy flokt syn soannen en sels de boekhâlder fan it kantoar ôf. Brûs stiet him op 'e mûle - syn snor skommet.

Op dat stuit komt krekt de expediteur fan S.W. mei in ‘lyts rekkentsje’.

[p. 142]

Hy wol der jild foar ha - 't fearnsjier is forsliten.

S.W. nimt it papier oan en sjocht der yn sûnder in sifer to sjen.

- Der doocht gjin donder fan! Hoe doarst' hjirre mei sa'n ding komme!

Dan skommet er en brust er op 'e nij, Earst giet it papier oan snipels. Dan raest er om de boekhâlder. Dy moat him in bile jaen. In bile! Dan slacht er dy frachtfarder dea. Kroandea sil hy him slaen yn ien kear.

- Boekhâlder, hwer bliuwst' mei myn bile!!

Boek - hâl - dèèèèr!!!

As de boekhâlder foar 't ljocht komme doar, is de man om de sinten al fuort.

- Boekhâlder, seit S.W., 'k hie dy fint deaslaen wollen mar ik koe de bile net fine. Tink der om jonkje - gjin bile op 't kantoar. Is it gjin skaplike fint, dy frachtfarder fan ús?

Fjirde stúdzje.

De boekhâlder giet net allinne oer de sinten en sa - hy hat mei it opsicht oer de beide soannen fan S.W. En dêr geane praetsjes oer. Dat moat kwealaster wêze, Dy jonges soene it beide mei ien frou hâlde.... en der beide in bern by ha.

S.W. nei dat frommes.

- Moarn! Lit dyn beide bern ris sjen!....

Ien sliept yn 't widske - de oare boartet oer de flier. S.W. giet by it widske ritten en sjocht fan de iene nei d' oare. By wize fan sprekken.... hy sjocht beide bern de klean fan de hûd ôf. Dat duorret in foech healûre.

De lytste bigjint to skriemen.

- Dat is ien fan ús Harmen! ropt S.W.

As de mem it popke yn 'e earmen nimt, wol de oare ek nei memke ta.... 't jonkje lûkt in raer g'esicht en meiiens ropt S.W.:

- En dat is ien fan ús Jan!

Op it kantoar werom fangt in stoel syn wurge lichem op - hwant it hat in dreech kerwei west, dit ûndersyk.

- Boekhâlder, lûsterje dou ris nei my.... Hastou noait hwat oan de jonges murken?

- Nou Jo 't freegje.... koartlyn hiene hja elkoar by de bealich.

- Genoechsum?

[p. 143]

- Ja minhear, genoechsum....

- Dan prate wy der net mear oer.

It portret.

- Boekhâlder, lústerje nou ris! Mei dy kin ik ommers prate. ús saken rinne bêst, hwatte? Mar, boekhâlder.... it giet net goed mei de baes: S.W. sûpt tofolle en S.W. is tofolle allinne. En S.W. hat yn in healjier safolle húshâldsters forsliten - hy is der de tel fan kwyt. S.W. wol oars - S.W. moat oan 't wiif. Hy wol in bêst wiif ha - en dy binne der hjirre net. Dêrom wol hy in wiif út 'e krante ha. Nou moat de boekhâlder ris in advertinsje opstelle, dat S.W. in goed wiif freget.... in wiif dat sêft is en guodlik en freonlik - in wiif dat him syn eigen gong gean lit en him tagelyk fêsthâldt, in wiif dat him de doar útjaget en weromhellet, in kreas wyfke, boekhâlder.... ien mei lokkige eagen, ien dy't Sneins nei de Formoanje g'iet...... hearst' my, boekhâlder? Skriuw op: Hear op jierren, mei skoan kaptael, yndustriëel, freget...... Boekhâlder, dou moatst sels mar fierder skriuwe.... ik, ik kin net mear. Fjûr en tonger, boekhâlder, jonkje, hwat hie 'k dochs in bêst wyfke net? In kreas wyfke, in goed wyfke! Kin 'k dy nou sa mar forjitte? Boekhâlder, dat kin 'k ommers net! Hwerom seist' neat, boekhâlder....

Fansiden foel S.W. by de stoel del en wie dea.

Syn stakende feinten en arbeiders brochten him to hôf.

De boargemaster wie bihindere om op de bigraffenis to kommen. Caféhâlders stjûrden rekkens nei de saek. De soannen joegen de boekhâlder forgoed hjeljoun.