De Tsjerne. Jaargang 1

[p. 165]

Nyckle J. Haisma †:
Simmer

VI

't Is noch alris de wenst fan Keimpe en Tryn en rin Sneintomiddeis nei tsjerktiid efkes oan Sybren en dy ta oan 't Djipt. Gepke is middeis mei it jonkje meastal yn tsjerke en dan stekke hja meiinoar dy kant út.

In inkelde kear, as Keimpe der perfoast mei delkomt dat de jonges Omke it wurk op 'e skouders skouwe, reizget Aent ek wol mei. It is in moai kuijerke de binnepaden lâns. Earst troch de greiden, dan dêr 't it bûtendykske lân bigjint to bouwen. Oan 'e iene kant fan it paed it heechopgeande reid yn 'e sleatswâl, oan 'e oare kant de fruchten, dy't har suver útwreidzje oer it hiele paed. Jins skuon sitte ûnder 'e moude, en lytse Keimpe bokselet foar Pake út. Aent komt efteroan en smookt in segaer. In wûnder rêstich toanieltsje, leaflik en fredich. As hja op it Jaechpaed komme, troch in droech sleatsje hinne, wanke hja en in foech skiepmelkersjonge komt mei 't boat fan 'e oare kant. Sybren hat it moai aerdich oan 'e gong. In tige oppassend en eptich wyfke. Twa leave bern en hja kinne de hier aerdich meitsje. Keimpe en Tryn binne feitlik mar hwat greatsk op dizze soan en skoandochter en hja meije it wêze. It meltsen is om diz tiid dien, de feint en de jonge kinne it wurk fierder wol oan. Dat hja drinke thé yn 'e ljochte en sinnige foarkeamer. Lytse Keimpe sit op Omke knibbel en boartet mei dy syn gouden haloazjekeatling. Dan stekt er ôf nei Pake ta. It famke sit op Beppe' skerte. Hoe ryk is hjir it libben. As hy nou ris troud wie mei Rixt, hie er nou faeks ek hast sa fier west. Mar dat is it alwêr, as, as en sokke riddenaesje is nearne ta nut. Hy hat de kar hawn en naem de wrâld. Neat hjirre is oer to dwaen of goed to meitsjen. Hy is oer it hichtepunt hinne nou en skielk komt de hjersttiid yn syn libben. Hy bisiket om it sa reëel mooglik to sjen. Man fan fyftich meikoarten. In takomst is der foar him net mear.

Noch ienkear nei Ynje, sa koart mooglik, en dan foargoed

[p. 166]

him hjir deljaen, sa deun mooglik by it blide forline, tichte by de pleats en by it sté dêr 't er biïerdige wurde wolle soe. Sa leit de wrâld derhinne en net oars. Mabel? Och, 't is krekt oft hja stadichoan fierder fan him ôfstiet, om 't hja nea hwat wêzenliks foar inoar bitsjut hawwe.

Tsjin iterstiid stekke hja ôf, Sybren mei de lytse jonge set harren oer. Simmerjoun op 't stille Djipt; is der in greateren frede mooglik? As trije âldere minsken petsjantelje hja efter inoar oan it jaechpaed del en sjogge hoe 't Sybren mei it jonkje weromfart. Tryn wurdt troch de sleat holpen en hja reizgje de binnepaden wer del. Earst moatte hja de Bûtendyk út wêze en njonken inoar rinne op 'e greide, dan moat Aent syn kâns waernimme. Hiel hoeden bigjint er der oer. Aeltsje. Ja, hja moatte ek sizze, men kriget der net rjocht hichte fan. En al sa kalm oan wiist er op oare mooglikheden. Efkes liket Tryn it forkeard op to fetsjen. Oft hja it fanke dan net in goede opfieding jown hawwe. Wis en jitris wis al. Mar hoe sil Aent it sizze, hja is út oar hout snien as de eigen bern en fan dy kant moatte hja de saek bisjen. Foar dy idé binne hja tagonklik. It aerd fan'e heit. Dêr wie ek gjin salve oan to striken. Allinne, hja hiene tocht, hja soe it hiele forline hjir wol forjitte en mei harren yn 't selde spoar rinne. Tochte Aent fan net. Né, 't liket him net sa ta. Hja sil hjir nea aerdzje, al liket it der uterlik ek wolris op. De âlde lju skodzje de holle ris. Hja wol oars ek wol tige om sizzen jaen, past goed op en skrept mei as eigen. Né, hja wite der ek wier gjin ried mei. Hie Aent der soms syn prakkesaesjes oer? Men kin sa 'n fanke dochs op it lêst ek net mear nei skoalle stjûre of sa, wol? Aent skoddet fan né. It is in oare omjowing dy 't hja brek skynt to wêzen om har ûntjaen to kinnen. Hy giet fan 'e wike nei Hollân ta; hy hat dêr forskate relaesjes to wenjen ûnder 'e goede stân, relaesjes út Ynje en út 'e saken. Al gauris binne fammen, dy 't as gouvernante of sokssahwat by dat soarte lju bilânnen, tige goed toplak kommen. Hja binne ûnder lieding, soargje foar harren sels en steane frij yn 'e wrâld. Aent wyt hwat Keimpe sizze wol.

Dêrom soe er soks ek allinne mei bifoarderje wolle as it milieu folslein en absolút fortroud wêze soe. Sa 't er it fanke bisjoen en achtslein hat, wyt hja skoan hwat hja wol.

[p. 167]

Sokssahwat soe hy riede wolle. Lang rinne ha swijend troch. Oft it den hjirre perfoast mislearje moat? sa fornimt Tryn. Aent twivelet en seit, it skynt dat somlike karakters foarbiskikt binne om de wrâld yn to gean en dat hoecht op himsels gjin efterútgong to bitsjutten. It is allegearre sa min krekt to sizzen. Hja knikke en bigripe wol hwer 't Aent hinne wol. Dan swije hja deroer en meitsje in praetsje mei Sneintojounskuijerders, dêr 't hja mei oprinne nei de buorren ta. Healwei sawnen, as hja it lêste eintsje wei ôflizze nei de pleats, dy 't forskûle leit yn it swiere leaf fan hôf en mantel.

De Woansdeis dêroan de moarns al bitiid stiet de auto kreas ôfwreaun efterhûs, der hawwe de fammen foar soarge. Aent sit yn 'e oerstrûper oan 'e thé, bare ûngewoan en eptich en hwat frjemds om en oan him. Sa kenne hja omke Aent net. Dit is wer in frjemden, lyk as hjir in moanne of hwat lyn it hiem opkaem. Sels de rook oan him en it ûnwenstich ljochte pak is ûneigen. Mar dat docht fierders oan 'e saek net folle ôf of ta, Omke hat it fortrouwen wol woun fan great en lyts.

Dat it sil hjoed wêze, oer Ljouwert, de Ofslútdyk lâns en sa del, earst nei Amsterdam, dan nei de Haech. En Omke rekkenet út, hjoed en moarn faeks om to Amsterdam ôf to breidzjen, Freed en Sneon yn de Haech. Dat soe bitsjutte kinne foar Snein wer thús, as it hwat meiwierje wol. Fansels, it wol graech ôffalle, en hja moatte der ek net to fêst op rekkenje. Swijend sit Ael oan 'e ein fan 'e tafel njonken Froukje har brogge op to iten. Hja wit hwat dizze sin faeks foar har bitsjutte kin. Efkes, hiel koart en saeklik, is hja allinne nommen fan Omke en Muoike. As hja der nou tige nocht oan hie en gean nei de stêd, dan soe Omke Aent op dizze reis ris rounsjen. Sa wie ôfpraet. Ut en troch sjocht hja Aent ris oan en dan is oan beide kanten eat fan bigripen. Der wurdt fierder ek net oer praet, dat is ûnder dit folk yn Fryslân gjin wenst. Allinne Froukje en Wytse wite der fen ôf. As de moarnsbrogge bihimmele is, lêst ien fan 'e jonges it skuorkalinderbledtsje en hja tankje. Op sa 'n moarn fornimt Aent feitlik earst hwat dit libben foar him begoun is to bitsjutten. Dy stil harkjende minsken yn deiske klean, de lûden fan 'e dou en de hintsjes foar de ruten, de klok, en de bolle

[p. 168]

op 'e kamp. Dan geane hja oerein, de koffer yn 'e auto en Omke seit goendei. De beide bern ride mei oan 'e hoeke by de smid ta. Bliid en optein. En oft Omke Sneon wer thús komt. En, nou 't Mem der net by is, weaget Roel it mar: Omke naem faeks neat foar harren mei? Geeske bisout har, dat sil hja tsjin Mem sizze, mar hja wurdt fan Omke bipraet. Hja moatte mar ôfwachtsje. Dan slút er it portier. Efter him sjocht er in pleats binei wei yn it grien en twa wiuwende berntsjes. Der falt eat fan in, greate ûnwennigens oer him, as gie er foar it earst de wrâld tomjitte. Is 't hast net to berneftich? Hy set der in fikse feart efter. Woansdei; merk to Dokkum. Fan 'e middei reizgje de froulju op it stedtsje oan om in lapke of in dinkje yn 'e hûshâlding, en thús sitte de bern jouns to longerjen dat Mem wer thús komt en hwat meinimt, krektlyk as Roel en Geeske. Hat er yn 'e foarbije dagen wol genôch om harren en de greatere bern tocht? Hwerom hat er se nea ris meinommen yn 'e auto hjir of dêr hinne? Sels hie er der gjin nocht oan, mar hja steane der ommers hiel oars ûnder? Noch in moannemennich hat er de tiid en dan moat it oars. De greatste drokte is nou foarby. De rispinge bringt net dy bannigens mei fan 'e ûngetiid. De Trynwâlden glide foarby; Ljouwert, dêr 't nou feitlik de moarnsdrokte krekt bigjint. By de Froupoarte steane in pear bussen ré foar Hollân. 't Kin Aent allegearre sa'n bytsje skele. It is him hast in poepetoer en kom werom yn 'e sfear, dêr 't er him de earstfolgjende dagen yn biwege moat. Konferinsjes, moaipraterij en saeklike akkuratens om bar. Dat moat mar groeije, as er op Hollânske groun rydt. Mar nou is it noch Fryslân. De machtige pleatsen, lofts en rjochts, de lytse buorrens, de arbeidershûskes mei de geit, de fjilden bou mei it heechopgeand gewaeks. En by elts fan dy dingen tinkt er himsels in âld en ynlik en fortroud forhael, it ivige forhael fan Fryslân. En in einleaze wédom groeit der yn him, as er bitinkt dat er mei koarten wer foargoed dizze reis makket. Fryslân, Fryslân, dat is de iennichste rop fan syn hiele wêzen. Fryslân, de greate leafde dy 't yn syn al foardere libben opbloeit. In leafde dy 't er him net hoecht to skamjen. Aeltsje. Né, Rixt is dea. Dat net mear.

Nei de keale greidstreek komt de ôfslútdyk.

(Wurdt forfette).