|
| |
| |
| |
T. Bylsma:
It Ofskie
Op in iken boerd to driuwen,
Rêstleas op en del to kliuwen,
Karde'r boppe 't grien fol djier.
Soms fynt Bouke it paed nei it lytse tsjerkhôf.
It izeren hikwurk pipet mankelyk as er it iepen en ticht fiert. As er it paed lâns giet, knapt en knarst it núndergûd ûnder syn swiere trêd. Dan trapet er stadichoan op it plak ta der't it âldergrêf leit. Hy giet der skean op oan en sêft en weak fearret de moassige groun ûnder syn fuotten en it docht him oan as roun er oer de deaden, dy't dêr lizze.
Dan stiet er by it grêf, lêst hwat der op 'e stien stiet. De nammen him sa eigen. Hy tinkt oan it forline en sjocht de âlde minsken wer yn har dwaen en litten. Mar dit hjir seit him neat. Hy fynt der net hwat er siket. Hy mist syn oanhâld en nearne fynt er it werom. De hjerstwyn tyspelt forwylge leaf oer de grêven fan Sytse en Aeltsje. En harren âldste soan, dy't allinne op 'e wrâld stiet, keart him mistreastich wer ta de libbenen.
Bouke is as immen, dy't oan 'e kant fan 'e wei stiet en itjinge der foarby giet biëaget en bimimeret. Hiel efkes wurdt it him klear dat er tofolle oan it forline hinget. Hwat scoe Sytse sizze? De âlde wrotter dy't syn libben oan de ierde wijde? En Abe - Bouke syn broer - wie it evenbyld fan syn heit. Syn ploechizer lei de groun fan 'e Boskpleats yn rjochte fuorgen, dy't wachten op it sie foar in kommende rispinge. Dy soarge foar de takomst aloan, alwer. Dêr libbe er foar: in nea einigjende taek, dy't fan slachte op slachte oerdroegen waerd. Bouke hie de stap oerurven fan 'e turftraper, de forfeanter. Sa'n ien wie syn oerpake, forfeanter en tagelyk slûswachter yn it Oertsjongerske. Dy wie troud oan in skoalmasters-dochter. Dat wie fensels sa'n âlderwetske skoalmaster. Hwat wist hy - Bouke - fan it aerd en wêzen fan dy foarâlden sa fier ôf, sa lang forlyn? En dochs... mûlk droech er hwat
| |
| |
yn him fan elts of ien fan harren. En hy speurde nei en socht, sa't dat yn syn aerd lei. Hy seach dy âlde forfeanter by de slûs. De skippen farre ôf en oan. Hofolle jierren is dat lyn? De skippen heech oploege mei turf, se fearen troch de slûs. Bouke syn tinzen hingje oan dy skippen en reizgje dan de greate skippen en boaten efternei, dy't de séen biswalkje.
Earen is Bearn ek om fierrens tein.
De oare deis dolde Bouke de jirpels op it lân fan Abe. Mei de gripe tilde er de pôllen op en skodde se. Se joegen bêst en de rook fan groun en jirpels walme om him hinne; hy snúfde dy op, en dy deis wist er dat er wie fan it wrottend laech en alle soargen fan 'e dei foelen fan him ôf. Sokke tiden is him gjin wurk to folle of to swier, dan fielt er him diel fan it gehiel, dan liket it as leit syn taek op dizze groun; dan is er net iensum mear, dan hat de inkeling de mienskip foun. Mar der binne tofolle krêften yn en bûten de persoan fan Bouke, dat er him as in húsman deljaen soe.
Yn it earstoan wied er allinne bleaun op it spultsje yn 'e Plasse. Jouns pielde er lang om sûnder doel of avesaesje, socht dan kreweikes dy't winliken neat om 'e hakken hiene en liet dingen nei dy't harren bislút fregen.
Soms ek die er it wurk yn 'e rûchte ôf. Dan knúske er hwat yn 'e hûs om; mar hwat is in manminske allinne mids it hús-wurk? Hy makke hwat iten ré der't er it dagen oanien mei die, altyd mar wer opwaerme, om oerstallige drokte to mijen. Dan wer makke 'r gjin omslach mei it itensspil omt er nearne forlet fan hie.
Hy seach nei de skilderijen oan it lewant, nei de tafel, de stuollen, it âld kammenet, syn bêd, dat er yn dagen net opmakke, en it iene sa goed as it oare kaem him dea en únwennich oan. Mei de âlde minsken wie it libben, dat ek de gewoane dingen bisielet, forsille.
It barde ris dat der in goefrjeon lâns kaem. It wie notaris Batema. Eartiids wie alles yn 'e hûs kreas en himmel, efter noch foare lei in strie oerdwêrs. Dan h'e men in sellich praetsje oer de jacht en al sa mear. Aeltsje hie de kofje brún en de ûren fleagen om. Nou lei alles der skiër en forsutere hinne. Batema skodholle en miende, der moast rie skaft wurde.
| |
| |
Dan kamen Brún Brúnsma en Hein Pultrom del. Brún sei tsjin Hein: ‘Bouke moast destiids in wiif nommen ha, dan hie alles oars west.’
Fimke, de bûrfrou, sei dat is sa net langer gean koe. Wikje - Bouke syn suster - ornearre, har broer wie in sûzebroek. Hja praette der mei har man en mei Abe oer en it eintsjebislút wier, dat it keine spultsje, der't âlde Sytse sa mei liif en siele oan hongen hie, op buorden kaem.
Bouke sei: ‘De aerdichheit is fan it buorkjen ôf.’ Hy hie mear fan it aventûr yn it bloed, it ûnforwachte hage him. Hied er net fan jongs ôf oan mei poer- en setangel pield, stied er net yn 'e hiele omkrite bikend as in bitûften jager? Ja, it spultsje yn 'e Plasse wie him ûnder de hannen weiwurden as er der bleaun wie. Sa wie it grif better.
Nou is Bouke by syn broer Abe op 'e Boskpleats. Dat wie it âlde nêst der't hja meiinoar thús west hawwe - alear. Ja, nou is alles sa hiel oars, de forhâlding en sa. Dêr is it húsĥalden fan man, wiif en bern, it doel neistribjend dat ek it doel fan Sytse wie: skreppe om 'e holle boppe wetter to hâlden, en dêrboppe: it spul, it lân, it fé foarút. Dêr giet it deistich petear oer, de bosk, it lânoanmeitsjen, de bou, it fé en al sa mear, der't stoffe ynsit foar dejinge hwaens hert der nei lûkt. Hjir hat Bouke gjin part oan dat makket. Dat leit oan himsels of einliks mear oan syn ynskepen aerd. Sa is it en net oars, en it jowt allegearre neat. It is syn sin net - hy stiet fansiden, praet al mei, goed en wol en bêst, mar dochs... hy is de thúslizzer. De bern sjogge yn him de nuvere omke.
Bouke hie út twaderlei reden net fan alle dingen ôfstân dwaen kinnen. Hy hong oan dy spillen der't er syn hiele libben tsjinoan sjoen hie, it wie de skeakel tusken it forline en it hjoed. Dêrby stie it foar him net fêst dat er altyd op 'e Boskpleats bliuwe soe. Op himsels, in húske mei in kampke lân, in stikje bou, hwat hinnen en fierders hwat jeije en fiskje, sjedêr syn ideael fan op himsels. In arkje like him soms ek wol gaedlik ta. Hy wist it net. Bouke Sytses Rinia wie fan it anker slein en hy socht it hjir en dêr. De wrâld is great, de séën wiid, hy wol graech it frjemde en it ûnbikende sjen. Hy wit net hwer't syn lok leit. Hy fielt him as in swalker,
| |
| |
as yn in swiere dream, dat hy fier fen hûs is en net wit ho en lâns hokfor wegen er thúskomme scil. In haest driuwt him soms. Hy kuijeret op 'e seis krúskes oan en de tiid giet syn gong lyk as de weagen fan 'e sé. Hwêr is de haven fan it feilich sté der't de rêst him winkt?
Skilderijen fan Luther en Kalvyn en dy fan 'e jachttafrielen, húsrie, dat nei Aeltsje forskieden de glâns forlear, stiet yn in tsjuster hoekje op 'e souder fan Abe en dys to formôgjen.
Dan, op in moarn, komt Lolke postrinder del mei in brief mei frjemde postsegels derop. It brief is fan Bearn út Súd-Afrika en adressearre oan Bouke.
Bouke lêst ûnder breaiten út it brief de oaren foar hwat er der fan misse wol. It is in griemmank fan Súd-Afrikaensk en skraechwurk leard en net ûnderhâlden Hollânsk mei hjir en dêr in wurd dat Bouke foar Ingelsk forslyt. Bearn skriuwt: ‘Nu gij zooals je schrijft zoo alleenig zijt, schrijf ik dat gij hier een poos kom en dat er ook nog wel wat voor de jacht is.’ Dat lêste binammen hat Bouke oan it tinken brocht en lyk in eameldersfolk mealden dy deis de tinzen oan in fiere reize yn syn holle om en makken wekker hwat der slomme oan sucht nei aventûr.
Bouke seit: ‘Bearn skriuwt dat hy wol my dêr wolris in skoft ha en it liket my wrychtich wol hwat ta.’
Abe en Janke lizze der neat tsjinyn; ja, it jowt stoffe ta praten nou't de jounen langer wurde. It bipraten fan dy greate reize mei de drokte fan taris en hwat der oars al sa om en ta hinget, liket de famyljebân efkes fêster oan to heljen. It nijs giet de streek oer; yn 'e húskes oan 'e sânwei en de lytse boerespultsjes wurdt der drok oer praet. Hwa soe dat ek tocht ha fen dy dimmene Bouke Sytses Rinia! Mar dat is fensels: der moast noch oer en wer skreaun wurde en fierders wie der noch hiel hwat oan forboun. Bouke soe de neiste sibben, mar ek de goefreonen bylâns reizgje. Nea fornimt men dat men safolle freonen hat as dat der sahwat bûtenwenstichs op til is.
Notaris ropt Bouke oan: ‘Hwat ha ik heard, sille jo in greate reis ûndernimme?’
‘Ei ja,’ seit Bouke, ‘ik woe altiten noch wolris hwat fen 'e wrâld sjen en dan wirdt it ek tiid, n't wier?’
| |
| |
‘Sa is't,’ seit notaris, ‘jo hawwe gelyk.’
Earst sitte hja efkes yn minhear syn privé-kantoar. Notaris sit foar syn swier biwurke buro mei op 'e hoeken koppen útsnien. Moai ding, tinkt Bouke. Dy lju hawwe folle to baet, kinne maklik mei boelgûd en sa hwat bisûnders op 'e kop tikje. Bouke fielt ek foar stikken fan kinst en der't âldheit út sprekt. Folle forstân hat er der lykwols net fan. Swiere boeken op it buro. Hwat dêr wol yn stiet to lêzen? Bouke bringt it petear op boeken. Minhear hat ek in protte reizge, mar net bûten Jerope. Fansels ek altiten drok.
‘Mei sokke boeken foar jin kin men ek hiele reizen dwaen op 'e stoel, noflik by de hurd,’ ornearret Bouke. Notaris glimket en noeget him mei to gean nei in oare keamer ta. Dat is de bibletheek, tinkt Bouke.
Notaris forhellet him fan Stanley en Livingstone en soksoarte lju en jowt him boeken mei oer Afrika. Bouke is in sneuper, hy sil der trou yn lêze dizze lange jounen. Sadwaende kin er hwat mei ien en oar op 'e hichte komme. It libben is moai, de wrâld is great, hy sil der noch gâns fan sjen. Hy fûstket mei minhear en mefrou Batema en ûnthjit dat hy sil nochris oankomme ear't er ôfreizget.
Op in Snein by moai hjerstwaer set Bouke de moarns bitiid ôf. Hoe faken is er dat paed al gien? It is him allegearre sa hiem: de gevels fan 'e âld pleatsen, mei it beamte der om hinne, dy't har spegelje yn it stille wetter fan 'e feart.
Altyd weroan hat er syn niget oan it muorwurk fan dy âlde huzen en it is krekt as wurkje hûs en feart en beam, en ek fierder dwersoer de boulannen mei op 'e eftergroun de boskjes mear as ea op him yn. By nacht en ûntiid, en alle tiden fan it jier hat er dizze kriten ôfswalke. Sil er se wersjen nei't er wrâldseinen bireizge hat? Ei ja, hwêrom net? Hwat is tiid en ôfstân yn dizze dagen fan moderne technyk?
Hy merkbyt it forskaet fan streek en minsken as er nei de klaei opgiet. Hjir net mear de trilkjende molkfarder. In oar byld fan lânsdouwe en Sneinsrêst. Bouke is de wâldman en by alle ienfâld sjocht er de poëzije fan 'e Sneintomoarnsstimming oan 'e Kompanjonsfeart. Om kofjedrinkerstiid is er to plak. As er by it sydfinster lâns giet, heart er Wikje sizzen mei eat fan blidens yn har lûd: ‘Dêr komt ús Bouke oan, nou
| |
| |
moatstou dy aensens gau hwat forstrûpe, Pibe, dan kinne wy dan kofjedrinke.’ Sweager Pibe yn syn wite jas (hy is krekt út it fabryk) fearret út in noflike stoel op en smyt it offysjeel orgaen fan de F.N.Z. op 'e tafel.
Hja hjitte Bouke wolkom, fûstkje en freegje oer en wer soun en hoe't it by Abe en dy's giet. Dan set sweager Pibe nei boppen en komt efkes letter forklaeid wer del.
‘Doarst it wol oan, jonge, sa'n greate reis?’ sa laet Wikje it great barren yn. Ek mei sweager, as Wikje skrept mei kofje en tagelyk it middeismiel biachtet, stiet Bouke syn plan ringen yn it sintrom fan't petear. Op 'e middei komt Pibe mei greate boeken fol printen en kaerten op it aljemint. Dy boeken dêr stiet fan alles yn, sa bryk kin men it net bitinke. Hja hâlde har lykwols yn haedsaek by de A fan Afrika. Hja dogge de reis mei de greate boat. It giet om Kaep de Goede Hope. Dêr kin it der heislik omwei gean. Bouke tinkt oan de Vliegende Hollander en sjocht alle reisforhalen fan earder en letter tiden byld en foarm krijen. De dei by Halma is ringen forflein.
Wikje as de frou, de soarchsume, de dochter fan âlde Aeltsje, freget Bouke dan, as er fan alles foar de reis al oanret hat. Hy hat jild wiksele tsjin Ingelske pounen, sweager hat dêr forstân fan. Hy hat skuon koft, in nij pak klean, hoed en jas, en seit, hwat Wikje der fan tinkt. Hja freget, hat er wol tocht om sjippe, handoeken, in kaem en safolle mear?
‘Ei né, ju, dat is net nedich, dy spullen ha se wol oan board,’ mient Bouke.
‘Ja mar, sa is't net,’ seit Wikje en handich makket se him in omslachje der't er al dy dingen yn bergje kin. Hy birûkt de Spaenske sjippe, dy't er fan syn suster meikriget, keart it fan 'e iene yn 'e oare hân, knikt dêrby earnstich en nei âlder-wenst. En sa nimt er tsjin 'e joun ôfskie. Hja bringe him om 'e dyksherne en twaris stekt er de hân omheech. Farwol, ik kom werom!
De tiid eint, en in moaije hjerstdei nei in al froastige nacht bilânnet Bouke yn'e kriten der't syn âlde maten fan 'e jacht wenje. It binne fan dy lytse húskes oan âlde sânpaden, fier efterút. Dêr binne de stéën fan Brún en Hein, húskes fan
| |
| |
hâld-oan, der't altiid de kofje prottelet foar de geande en kommende man. It binne âlde streupers fan Bouke syn jierren, mar beide troud. Húshâldings mei in hûs fol bern, der't faken de earmoede de fleur biselskippe. Bouke hat der op reinige dagen omhongen en nei mannich jacht de wiete bringst by it fjûr fan sâlte brjitten opdroege.
Hein Pultrom is de lytse lapkekeapman. Syn negoasje hat er op in kroade. Hein is folle fan hûs, hy hat syn klanten wech ende wear. Oan 'e wiken en de sânpaden wurdt op him tidige: hy hat goed guod en is net ûnfoege djûr.
Brún Brúnsma is by al de drokten dy't sa al bislach op him lizze mar eins gjin namme ha, de koumelker. Hy hat it altiten drok, mar teffens ek wol wer de tiid foar alles dat syn únfordield omtinken freget. Hy is bliid dat er Bouke sjocht.
‘Goed datst dyn freonen nochris opsikest, hwant men moat earst nochris prate ear't de greate reize oangiet, is't net sa?’
Hja geane yn 'e hûs, stopje de piip en drinke kofje of hwat dat der foar trochgean moat. Ek Brún syn wiif jowt har fornuvering oer it bûtenwenstige dat immen dy't hjir dwaen en litte kin hwat er wol, nei in lân fan negers en apen giet. Hja wolle forstannich mei him prate, him it healwize en gefaerlike ûnder it each bringe en de rie jaen om it plan farre to litten. Mar Bouke glimket, dat dy rie to let komt. Alles is al yn kalk en semint, it kin, en ek: it mei net oergean. Hy sil in heap fan 'e wrâld sjen en dan komt er wer by harren om yn lange winterjounen fan al it frjemde to forheljen.
‘As der dan neat oan to dwaen is, wolle wy op dyn ôfskie drinke. Spitich dat Hein net thús is, oars helle ik dy ek op. Hast' net hwat ûnder de koark, Syts? Dat ivige kofjegesûp soe jin op 't lêst ek ta de kiel úthingje.’
Mar Syts hat nou gjin drank yn 'e hûs, seit se, en de tiid lient him der ek net ta. Dan prate hja ôf, Bouke sil Sneontojoun delkomme. Hein sil ek noege wirde. It is dan Syts hjar jierdei en tagelyk kin der offysjeel ôfskie nommen wirde.
Dan giet elk syn wegen.
Dagen oanienwei slantere in fine stourein oer fjilden en wegen. Noch siperet it wetter út igael skiere loften en stadichoan raent loft en ierde gear ta in grounleaze tsjusternis. Keale
| |
| |
beammen binne skraechwirk en allinne op koarte distânsje to ûnderskieden. Hjir en dêr blinkt in ljochtsje, dêr is in hûs, dêr binne minsken ienriedich gear, dêr is it gesinslibben. It binne as skipkes op 'e wide sé, ienheden fan gearlibjen en oanhâld. En dêr bûten is de nacht en de iensumens, hwant gjin boer jaget syn houn der út mei sok waer, en buten needsaek jowt gjin minskebern him op in paed.
Dit is de Sneontojoun dat de ienlike swalker mei in dûbelde sûkerbôle ûnder de jas op 'e fyts stapt nei it feest fan berte en ôfskie. It is in hiel ein de wiken del en troch de boskjes en de leantsjes, almar de sânpaden lâns. Mei de bêste oantsjutting soe in frjemd net paedwiis wurden wêze: sa tsjuster is it. Beammen glinsterje wiet en glêd yn it wif ljocht fan 'e fytslantearne. Fine wetterdieltsjes springe op foar it tsjil as it troch wetterdobben rydt. It paed is ûnsljucht en by elke traep dy't Bouke docht moetsje knibbel en bôle elkoar. Dat moat oars. Hy sil efkes ôfstappe en it lêst forhelpe, mar sa't er dat dwaen sil, rekket it tsjil yn in dridzich spoar en ear't er him toskoar sette kin, rekket er mei fyts en al om. Tsjusternisse is om him hinne en syn hannen bitaeste inkeld de brijeftige trochweakke groun.
Hy kladderet omheech, hyst syn fyts út de sûgjende dridze. Dan is er de sûkerbôle bjuster. Nei hwat getaest yn it donker fynt er dy wer en faget op goed gelok der mei syn jas oerhinne. Hwat sil er? Wer nei hûs? Né, dat net, hja soene him mûlk útlaitsje. En mear as ea fielt er ho iensum en allinne er op 'e wrâld stiet. Hwat is in âldfeint as de jierren klimme? Gjin gedream en gesûs, tinkt er, fuort, fierder, net neitinke, sjen dat er toplak komt.
Tichteroan de wente fan Brún heart er harmoanikalûden ôf en oan weagjen. It feest is al op gong en Hein bringt de fleur der yn. Dan swaeit er it paedtsje op en saeit foar de efterdoar del. It muzyk swijt en Bijke nimt it wurd oer. Yn if efterhûs barnt ‘het eeuwige licht’ lyk as Brún it neamt. It is in lyts pytromlampke dat nachts yn 'e keamer stiet to stjonken.
Hommels boarst it húske fan lûd en ljocht en minsken. It is in gepraet yn inoar om: Brún mei beide hannen foarút wol Bouke forwolkomje, mar dy seit, as hie men him hwat misdien: ‘Reitsje my net oan.’ As Brún it bûslampke oanknipt,
| |
| |
seit Syts: ‘Och stimper, hwat sjochst' der út. Bist fallen? Kom der mar gau yn, dan sille wy it rûchste der hwat ôfhelje.’
Trijerisom steane hja om him hinne yn it ljocht fan it walmjend pytromlampke. Hein kin amper rjochtop stean yn it delrinnend herntsje, hy laket mei brede laits, hat in greate swarte segaer yn 'e hoeke fan 'e mûle en de harmoanika ûnder 'e earm. Wylst Brún en Syts Bouke ôfhimmelje (it falt noch hwat ta, nou't er de oerjas ut en de hannen wosken hat) sjocht er it golle wolmienende en ienfâldige folk om him hinne en alle leed fan smel ûngemak glydt fan him ôf. As er Hein oansjucht, seit er: ‘Onkel Hein spielt immer so schön auf dem Schifferklavier.’
Mei syn lokwinsken biedt Bouke de dûbelde sûkerbôle oan. Dy is ek net alhiel skjin fan 'e reize úntkommen, mar dat is allegear neat. Sytske teart it forweakke pompier der hoeden ôf, bifaget it rûchste mei in skûlk en beart fan 'e skoandere jefte.
Yn 'e keamer stiet it der freeslik by. In kûm brandewyn mei rezinen yn 'e midden op 'e tafel en in panne mei taertsjes. Hein hat foar twa flessen soarge: ien mei brandewyn en ien mei gewoane reade wyn, hwant hy wit dat Bouke net fan dat sterke spul brûkt. Syts skept de brandewyn mei rezinen yn 'e romers en hja prate oer it minne waer en Bouke syn unfortúnlike reize. Hjir is it waerm en ljocht. De mânljue smoke oan en stadichoan lûkt de reek fan minne segaren nei de birikke souder gear.
‘Jonge noch ta,’ seit Hein, ‘hwat sitte wy hjir nou oars noflik by elkoar, en dan to bitinken detstou yn nije wike al op 'e wide sé omdoarmeste. In âldomke fan myn wiif hat earen ris op reis west nei Harkentini. Mar hwat woe it gefal: in stoarm, wol sa freeslik, oerfoel it skip, it waerd hinne en wer slingere as in nutedop. Lytse bern waerden ynpakt en alles ré makke foar it slimste. En dat bleau ek net út. Lokkich koene hja rêdden wirde. Mar hja binne wer yn Fryslân oanlânne en hawwe fierder fan lânforhúzjen ôfsjoen.’
‘Och, hwat soe't,’ seit Bouke, ‘dat wier doe en nou is't hiel oars. Men is op sa'n greate boat like feilich as hjir oan 'e efterwei.’
‘Ik wie der net ta oergongen,’ ornearret Brún. ‘Hwant stel dat dy greate reize dy al better ôfgiet as dizze lytse fan
| |
| |
joun, hwat wachtet dy der yn dat frjemde lân? Wylde bisten ware der om, krokedillen loere op 'e minsken, mâlle apen sitte der yn 'e beammen ... en dan ha'k wolris heard fan dy greate miggen, dy't jin dêr alle rêst binimme. Wolst wol leauwe, Hein, as ik dizze persoan hjir nou soun en goed sitten sjoch, dat it my suver oangiet?’
‘Och, praet net man, de grize giet jin oer de grouwe.’
Dan forhellet Bouke fan it folle moaije en bûtenwenstige dat dêr is en dat er nou mei eigen eagen sjen sil. Met de mûle fol taert, wylst it wite skomspil him yn 'e snor hinget, bitanket Hein fierder foar de rezinen en wol yn 'e brandewyn wol hwat sûker ha.
Hja priuwe oan en wei, de romers bliuwe net leech stean, Syts hat in rynske hân fan ynjitten. Jachtforhalen wurde ophelle en nei't de joun eint en men fan alles drinkt groeit it wyld en wurde de aventûren wûnderbaerliker. Hein hat earen as molkfeint yn Dútsklân west.
‘Dy hear fan det guod jage ek, dat gie der oan wei, man. Dan ha wy dêr feeste en merkehâlden - karneval neamden se det - né, man, dan witte se der hjir neat fan. Deade boel is't hjir,’ balt er. Hy grypt de âld harmoanika en sjongt en spilet:
‘Wenn's Fastnacht ist, wenn's Fastnacht ist,
Dann slacht unsre Vater ein Bock,
Dann tanzt unsre Mutter, dann tanzt unsre Mutter,
Dann waggelt ihr der Rock.’
Dan giet de keamersdoar iepen en der wirdt in weckfleske om 'e hoeke set. Mar sa linich giet it buorfrou Tryn net ôf. Syts hellet har yn. Hja moat ek in gebakje en in gleske brandewyn mei rezinen ha. Tryn akselet net lang tsjin en sit mei yn 'e rige. Yn 'e haest om hwat klear to meitsjen hat Syts it spil fan Tryn dêr't kersen ynsitte, mei drank formongen. As it de gasten foarset wirdt, liket it in net ûnoannimlik slokje.
Brún is fan bitinken dat Hein by dizze gelegenheit in wurdtsje sprekke moat, hy is dochs in man fan 'e wrâld en moat mei de froulju it lapkeguod oan to praten syn brea fortsjinje. Hein nimt earst in slok en hâldt in kersepit yn 'e mûle. Middenfinger en tomme wize op Bouke, dan sjit de
| |
| |
pit mei in feart as kaem er út Hein syn buks oer de keamer.
‘Dizze minhear, dizze Bouke Rinia, Tryntsje, dat is ús bêste freon, in tûk jager, mar ... hy hat wyld hier yn 'e nekke. Nije wike reizget hy ôf nei de oare ein fan 'e wrâld en nou binne wy hjir by inoar kommen, om, neist de jierdei fan Brún syn bêst wiif, it ôfskie fan Bouke to bidrinken. Jo hiene dizze persoan in 25 jier earder treffe moatten, dan hiene jimme in kreas pear wurde kinnen en wie Bouke net allinne bleaun. Hwant froulju, dat is sok leaf guod, Bouke jong! Op 'e froulju, Syts en Tryn wol ik drinke!’
Brún hellet mei swier lûd daliks út fan ‘sokke mear, sokke mear, moatte wy ha’. Ek de oaren falle yn. Bouke grânzget hwat mei en stampt mei de foet. It wurdt let en hy bigjint der oer om op to brekken. Mar dêr wolle de oaren gjin praet fan hearre en hja sjonge yn koar fen ‘Wij gaan nog niet naar huis, nog lange niet naar huis’. Mar Tryn wol àl wer nei hûs, seit hja. Hein achtet it gjin waer om fuort en 't wurdt hwat langer hwat bitider. ‘Earst dounsje,’ balt er, ‘alle meisjes’.
Tafel en stuollen komme oan 'e kant en Hein en Bouke dounsje om bar mei Tryn dy't der fleurich op oan wurdt. Hein seit, it is him krekt oft er in jongfaem fan achttsjin jier yn 'e earms hâldt. Einliks hat alles wer sahwat syn plak krige en Bouke en Tryn drige nei hûs ta.
Syts makket dan foar elts gau in foech brogge ré. Underwiles sjongt en spilet Hein:
‘Wir sitzen so fröhlich beisammen,
Wir haben einander so lieb,
Wir erleichtern einander das Leben,
Ach, wenn es doch immer so blieb ...’
Sang, meldije en drank ha op it moed fan Brún ynwirke. Hy hat in stik sûkerbôle yn 'e hân en de triennen yn 'e eagen as er Bouke in han jowt en seit:
‘Och bêste jonge, as wy elkoar mar ea wersjogge.’
Lang om let wankt it skieden. It is by 't oandwaenlike om't ôf. Yn it lyts herntsje hat it ‘eeuwige licht’ him bijown. Op 'e
| |
| |
ein fan it paedtsje fûstket Bouke mei Tryn. Twa hannen knipe yninoar. As hja 25 jier jonger wiene ..., hie Hein sin.
Doe gie er wer allinne de tsjustere nacht tomjitte.
De oare wyks swalkje Abe en Bouke de smoarge boulannen del. Abe draecht twa swiere learene koffers. Bouke wiuwt mei de hân - dan sit er tusken fjouwer tsjillen - it ûnbikende tomjitte.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd